Trẻ nổi mẩn hoặc phát ban quanh miệng là tình trạng phổ biến, có nhiều nguyên nhân khác nhau. Một trong những nguyên nhân thường gặp là mẫn cảm da. Bài viết sẽ giúp ba mẹ hiểu rõ nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa hiệu quả.
1. Trẻ nổi mẩn quanh miệng do mẫn cảm
Theo Viện Dị ứng và Miễn dịch lâm sàng châu Âu (EAACI), mẫn cảm là tình trạng xuất hiện lặp đi lặp lại các triệu chứng khi tiếp xúc với một số tác nhân kích thích ở liều lượng mà người bình thường vẫn dung nạp được. Những biểu hiện mẫn cảm ở da thường gặp là nổi mẩn quanh miệng, chàm sữa, mẩn đỏ, mề đay, viêm da, đỏ ngứa…. Ngoài ra, khi bị mẫn cảm, trẻ có thể còn có thể có các biểu hiện phổ biến khác về tiêu hóa như ọc ói, đầy hơi, chướng bụng, đau bụng, tiêu chảy, táo bón… Hầu hết các triệu chứng này đều ở thể nhẹ, tuy nhiên tần suất lặp đi lặp lại.
Nguyên nhân
Ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch của bé còn non nớt nên con rất dễ bị kích ứng, dễ phản ứng với các yếu tố từ môi trường hoặc thực phẩm. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng cũng có thể trở thành tác nhân gây mẫn cảm khiến trẻ bị nổi mẩn quanh miệng.
Ở trẻ em, các triệu chứng dị ứng, mẫn cảm thường bùng phát sau khi trẻ ăn một số thực phẩm như sữa bò, trứng, đậu phộng, đậu nành, lúa mì hay các loại hải sản có vỏ… Đặc biệt, đạm sữa bò nguyên vẹn thông thường trong một số sản phẩm sữa công thức có kích thước phân tử lớn, trong khi hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện nên có thể nhận nhầm loại đạm này là “chất lạ”, kích hoạt phản ứng mẫn cảm và dẫn đến các triệu chứng kể trên.
Hướng xử lý
Ba mẹ hãy giữ sạch vùng da bị nổi mẩn bằng cách rửa mặt bằng nước ấm, lau khô nhẹ nhàng, chú ý dưỡng ẩm. Song song với đó, nếu bạn nghi ngờ bé bị nổi mẩn đỏ quanh miệng là do mẫn cảm thì cần cân nhắc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng. Bí quyết cho ba mẹ là hãy lựa chọn sữa có 100% đạm whey thủy phân một phần bởi vì loại đạm này được cắt nhỏ nhiều lần so với đạm sữa thông thường, dễ hấp thu và tiêu hóa tốt, từ đó giúp giảm nguy cơ mẫn cảm da. Theo nhiều nghiên cứu lâm sàng cho thấy, đạm whey thủy phần có thể hỗ trợ cải thiện và phòng ngừa hiệu quả các triệu chứng mẫn cảm như:
- Giảm nguy cơ mẫn cảm da (41%) và có khả năng phòng ngừa lâu dài các triệu chứng mẫn cảm trên da đến tuổi 20.
- Giảm mẫn cảm tiêu hóa (53%) nhờ cải thiện tần suất đại tiện, làm phân mềm hơn, không gây vón cục trong dạ dày nên giúp giảm các triệu chứng khó chịu đường tiêu hóa.
Bên cạnh đạm whey thủy phân một phần, mẹ cũng nên ưu tiên công thức sữa có cả 5 HMO và lợi khuẩn Bifidus BL. 5 HMO sẽ hỗ trợ tăng đề kháng bằng cách giảm vi khuẩn gây bệnh, thiết lập hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và phát triển miễn dịch đường ruột. Còn lợi khuẩn Bifidus BL giúp ổn định hệ vi sinh có lợi tại đường ruột, tăng tiết IgA gấp 3 lần, cải thiện đáp ứng miễn dịch và giảm 49% nguy cơ tiêu chảy đến khi trẻ 3 tuổi.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
2. Nước bọt làm cho trẻ nổi mẩn quanh miệng [4]
Trẻ bị nổi mẩn quanh miệng có thể do nước bọt thừa lại trên da. Tình trạng này cũng có thể khiến bé bị nổi mụn nước ở mép miệng. Biểu hiện dễ nhận biết của viêm da quanh miệng ở trẻ là da mặt của bé hoặc khu vực xung quanh miệng bị đỏ vì kích ứng. Hầu hết trẻ sẽ gặp loại phát ban này một thời điểm nào đó và phổ biến nhất là giai đoạn mọc răng.
Nguyên nhân
Việc trẻ bị nổi mẩn quanh miệng đến từ việc làn da nhạy cảm của bé luôn bị ẩm ướt kèm theo những cử chỉ cọ xát với gối, vai áo người bế… Trong một số trường hợp, phát ban do nước bọt sẽ khiến da nhiễm trùng dẫn đến bệnh chốc lở ở trẻ sơ sinh.
Hướng xử lý
Hiện tượng trẻ nổi mẩn quanh miệng không nghiêm trọng và bé nổi hột đỏ quanh miệng sẽ không cần điều trị quá phức tạp. Một trong những biện pháp điều trị (và phòng ngừa) tốt nhất cho bé bị nổi mẩn đỏ quanh miệng là dùng các sản phẩm có khả năng tạo ra rào cản kháng khuẩn trước khi bé ngủ vào ban đêm. Bạn có thể dùng khăn giặt với xà phòng dành riêng cho trẻ nhỏ và lau qua người bé, sau đó bôi vaseline hoặc kem dưỡng da có chứa lanolin.
3. Trẻ bị nổi mẩn đỏ xung miệng do nấm miệng [4]
Loại men nấm này xuất hiện tự nhiên trong đường tiêu hóa và miệng nhưng hệ miễn dịch thường kiểm soát sự phát triển của nó. Do hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ nên bé dễ bị bệnh do nấm miệng gây ra.
Ngoài ra, nguy cơ trẻ nổi mẩn quanh miệng cũng có thể tăng lên sau khi dùng một số loại kháng sinh nhất định hoặc nếu trẻ bị bệnh phổi hoặc hen.
Triệu chứng
Trẻ bị nổi mẩn đỏ quanh miệng do nấm miệng có thể có các triệu chứng như:
- Nứt da ở các góc miệng.
- Những mảng dày, màu trắng giống như vụn phô mai xuất hiện trên lưỡi, bên trong má và môi.
- Các mô đỏ dễ bị chảy máu khi cố làm sạch.
- Các mảng màu trắng không thể lấy đi và có thể tăng lên về số lượng.
- Một số em bé bị nấm miệng có thể không cảm thấy bất kỳ sự khó chịu nào trong khi các bé khác có thể cảm thấy bị đau.
Hướng xử lý
Nấm miệng sẽ tự biến mất trong vòng 1 – 2 tuần. Nếu tình trạng nấm miệng khiến bé không thể bú, ăn uống, hãy đưa con đến bác sĩ để khám.
4. Trẻ nổi mẩn quanh miệng do bệnh tay chân miệng [4], [5], [6]
Bệnh tay chân miệng gây ra hiện tượng bé nổi mẩn quanh miệng cũng như phát ban trên bàn chân và bàn tay. Bệnh đôi khi cũng sẽ ảnh hưởng đến khu vực chân và mông. Mặc dù các vết loét có thể gây đau đớn nhưng căn bệnh thường không kéo dài hơn một tuần. Bệnh tay chân miệng thường xảy ra ở trẻ em và đặc biệt là vào tháng 3-5 hoặc 9-12 hằng năm.
Nguyên nhân: Bệnh tay chân miệng là sự ảnh hưởng của virus entero gây ra và có thể lây lan dễ dàng thông qua giọt bắn khi người bệnh hắt hơi hoặc ho. Thời kỳ ủ bệnh diễn ra từ 3 – 6 ngày. Đó cũng là khoảng thời gian mà trẻ bị tay chân miệng xuất hiện các triệu chứng ở các bộ phận như: tay, chân, miệng.
Triệu chứng: Các triệu chứng ban đầu của bệnh tay, chân, miệng bao gồm mệt mỏi, đau họng hoặc sốt từ 38 – 39°C. Sau 1 – 2 ngày, vết loét sẽ bắt đầu xuất hiện trên bàn chân, tay, miệng và có thể lan đến mông.
Hướng xử lý: Bác sĩ sẽ chẩn đoán trẻ nổi mẩn quanh miệng do bệnh tay chân miệng bằng cách kiểm tra các vết loét. Bạn cũng có thể điều trị bệnh tay chân miệng tại nhà nhưng cần chú ý một số điều sau:
- Nên tránh cho bé ăn những món cay hoặc có tính axit và đồ uống có ga vì chúng có thể làm tăng cơn đau.
- Hãy hỏi bác sĩ về việc cho trẻ dùng ibuprofen hoặc acetaminophen để giảm sốt và đau.
- Tuyệt đối không được cho trẻ dùng aspirin vì có hội chứng Reye.
- Ngăn ngừa sự lây lan của bệnh bằng việc tạm thời cách ly con khỏi những bé khác nếu con đã đi nhà trẻ.
- Chú ý thường xuyên rửa tay và tắm cho bé sạch sẽ.
5. Các nguyên nhân khác
Một số nguyên nhân khác khiến trẻ bị nổi mẩn quanh miệng có thể kể đến là:
5.1. Chốc lở khiến trẻ bị nổi mẩn quanh miệng
Nếu bạn vẫn thắc mắc “Trẻ nổi mẩn quanh miệng là bệnh gì?” thì hãy kiểm tra xem trẻ có bị chốc lở không. Chốc lở là một dạng nhiễm trùng da. Triệu chứng ban đầu là:
- Trẻ nổi mẩn quanh miệng.
- Trẻ bị mọc mụn nhỏ quanh miệng.
- Cảm thấy ngứa giống như vết loét nhưng cuối cùng trở thành lớp mề đay màu mật ong.
Bệnh thường xảy ra ở trẻ nhỏ vì các bé có thể gãi, cào không tự chủ mỗi khi ngứa hoặc khó chịu. Bệnh chốc lở có thể được điều trị bằng kháng sinh. Bên cạnh đó, bố mẹ cũng nên cắt móng tay cho con gọn gàng để phòng trường hợp con dùng móng tay gãi chảy máu chỗ ngứa khi trẻ nổi mẩn quanh miệng.
5.2. Lở miệng khiến bé bị nổi mẩn đỏ quanh miệng [5]
Đôi khi, triệu chứng của bệnh lở miệng là sự xuất hiện của các vết mụn rộp màu tím hoặc bé nổi mẩn quanh miệng, khóe miệng. Đây là kết quả của việc trẻ mọc mụn quanh miệng đã dùng chung đồ dùng hoặc tiếp xúc thân mật với người lớn bị bệnh này.
5.3. Trẻ nổi mẩn quanh miệng có thể là do thủy đậu [4], [5], [6]
Bệnh thủy đậu thường hiếm gặp ở trẻ sơ sinh vì các bé vẫn được bảo vệ bởi kháng thể từ mẹ. Thế nhưng, bệnh vẫn có thể xảy ra và khiến bé nổi mẩn đỏ quanh miệng. Đây là loại bệnh nguy hiểm vì nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, thủy đậu sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não, viêm gan…
Các triệu chứng của bệnh thủy đậu bao gồm nổi mụn quanh miệng ở trẻ, phát ban đỏ quanh miệng cũng như các khu vực khác trên cơ thể. Khi xác định trẻ bị thủy đậu, hãy đưa con đến bác sĩ và kết hợp điều trị tại nhà.
Trẻ nổi mẩn quanh miệng là hiện tượng bình thường nếu tình trạng này có thể tự hết và không tái đi tái lại. Tuy nhiên, nếu trẻ bị nổi mẩn đỏ xung quanh miệng kéo dài hơn vài ngày kèm theo đó là sốt cao, buồn ngủ bất thường hoặc bất kỳ triệu chứng khác lạ nào thì cha mẹ nên đưa con đi khám để được bác sĩ chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh và điều trị hiệu quả.
