Thụ tinh trong ống nghiệm: Bạn cần biết điều gì?

Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm có lẽ không phải là cụm từ xa lạ với các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn đang mong muốn có con. Những chia sẻ dưới đây giúp bạn hiểu hơn về phương pháp hỗ trợ sinh sản tiên tiến này.

Tuy là một phương pháp điều trị vô sinh hiếm muộn phổ biến nhưng thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) cũng không hẳn là sự lựa chọn dễ dàng, nhất là đối với những cặp vợ chồng chưa có nhiều kinh nghiệm về điều trị hiếm muộn. Bài viết này sẽ giúp giải đáp những thắc mắc thường gặp về kỹ thuật hỗ trợ sinh sản thụ tinh trong ống nghiệm.

Thụ tinh trong ống nghiệm là gì?

Bạn có từng thắc mắc thụ tinh trong ống nghiệm là gì hay không? Thụ tinh trong ống nghiệm (In Vitro Fertilization – IVF) là kỹ thuật y khoa phức tạp được sử dụng để điều trị các trường hợp vô sinh, hiếm muộn hoặc các vấn đề di truyền liên quan đến giới tính.

Hiện nay, đây là phương pháp y khoa mang lại hiệu quả cao nhất của công nghệ hỗ trợ sinh sản. Ở Việt Nam, kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm thường được áp dụng để điều trị nhằm tăng khả năng có con cho các cặp đôi vô sinh, hiếm muộn.

Đây được xem là biện pháp cứu cánh cuối cùng dành cho các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn sau khi các phương pháp hỗ trợ sinh sản khác như dùng thuốc hay thụ tinh nhân tạo không thành công.

Ai có thể thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm?

Không phải trường hợp hiếm muộn nào cũng có thể thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm. Phương pháp này chỉ khả thi đối với các cặp vợ chồng có nguyên nhân gây vô sinh không làm mất đi hoàn toàn khả năng thụ tinh của trứng và tinh trùng.

Những nguyên nhân đó có thể bao gồm:

• Ống dẫn trứng bị tổn thương hoặc bị tắc nghẽn: Tình trạng tắc ống dẫn trứng hoặc vòi trứng bị tổn thương có thể khiến trứng khó thụ tinh hoặc phôi thai không thể di chuyển về tử cung và làm tổ ở đây để phát triển thành bào thai.
• Rối loạn phóng noãn (rối loạn rụng trứng): Việc rụng trứng xảy ra không thường xuyên khiến quá trình thụ thai khó có thể diễn ra.
• Suy chức năng buồng trứng sớm: Là tình trạng mất chức năng buồng trứng diễn ra trước tuổi 40. Suy buồng trứng sớm khiến buồng trứng không tạo ra lượng estrogen cần thiết hoặc trứng không rụng thường xuyên.
• Lạc nội mạc tử cung: Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi nội mạc tử cung nằm bên ngoài tử cung, gây ảnh hưởng đến chức năng của buồng trứng, tử cung, ống dẫn trứng và khả năng thụ thai.
• U xơ tử cung: Xơ là những khối u lành tính trong thành tử cung và thường gặp ở phụ nữ ở độ tuổi 30 – 40, khiến việc thụ thai tự nhiên trở nên khó khăn. Những phụ nữ bị u xơ tử cung có thể mang thai bằng cách thụ tinh trong ống nghiệm.
• Đã thắt ống dẫn trứng: Nếu bạn đã thực hiện thủ thuật triệt sản này, song lại muốn mang thai và sinh con thì IVF là phương pháp hỗ trợ sinh sản hữu ích cho bạn.
• Lượng tinh trùng thấp hoặc tinh trùng yếu: Nồng độ tinh trùng của chồng bạn dưới mức trung bình, tinh trùng chuyển động yếu hoặc có bất thường về kích thước và hình dạng… sẽ khó có thể thụ tinh cho trứng. Do đó, bác sĩ có thể chỉ định vợ chồng bạn thực hiện thụ tinh nhân tạo hoặc IVF.
• Vô sinh không biết nguyên nhân: Bạn hoặc chồng hoặc cả hai gặp vấn đề về vô sinh nhưng các bác sĩ không xác định được nguyên nhân.

Ngoài ra, với những phụ nữ mắc các bệnh nghiêm trọng không thể mang thai hoặc có bất thường ở tử cung khiến khó thụ thai cũng có thể chọn thụ tinh ống nghiệm và nhờ người mang thai hộ. Trong trường hợp này, trứng của người phụ nữ được thụ tinh với tinh trùng, phôi thai sẽ được cấy vào tử cung của người mang thai hộ.

Ở nhiều nước trên thế giới, kỹ thuật IVF còn được áp dụng cho một số trường hợp sau:

• Rối loạn di truyền liên quan đến giới tính: Nếu vợ hoặc chồng được chẩn đoán là mắc một rối loạn di truyền có nguy cơ truyền sang con, bác sĩ có thể chỉ định làm IVF. Mục đích của IVF trong trường hợp này là nhằm sàng lọc những phôi thai khỏe mạnh để cấy vào tử cung người vợ.
• Bảo vệ khả năng sinh sản cho bệnh nhân ung thư hoặc mắc các bệnh liên quan nghiêm trọng đến sức khỏe: Nếu người phụ nữ sắp tiến hành xạ trị hay hóa trị để điều trị bệnh ung thư hoặc bị bệnh tim thì bác sĩ có thể đề nghị làm IVF nhằm bảo vệ khả năng sinh sản. Trong trường hợp này, trứng sẽ được lấy và trữ đông, hoặc trứng cũng có thể thụ tinh và phôi được làm đông lạnh để sử dụng sau.

Quy trình thụ tinh trong ống nghiệm được thực hiện như thế nào?

Ngoài việc đi tìm lời đáp cho thắc mắc thụ tinh trong ống nghiệm là gì, nhiều người cũng tìm hiểu thụ tinh trong ống nghiệm được thực hiện như thế nào?

Kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm có thể được thực hiện bằng cách sử dụng trứng của người vợ và tinh trùng của người chồng, hoặc trứng hay tinh trùng, hoặc thậm chí là phôi thai của người hiến tặng để tạo thành phôi thai và cấy vào tử cung của người vợ hoặc người mang thai hộ. Quy trình thụ tinh trong ống nghiệm sẽ trải qua các bước sau:

Chuẩn bị trước khi tiến hành IVF

Trước khi tiến hành các bước thụ tinh trong ống nghiệm, bác sĩ sẽ chỉ định vợ chồng bạn tiến hành làm một số xét nghiệm sau:

• Kiểm tra chức năng buồng trứng: Để xác định số lượng và chất lượng trứng, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra nồng độ hormone kích thích nang (FSH), estradiol (estrogen) và hormone antimullerian trong máu bạn trong vài ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt. Kết quả này phối hợp cùng với phương pháp siêu âm buồng trứng giúp bác sĩ có thể dự đoán khả năng buồng trứng của bạn sẽ đáp ứng với thuốc sinh sản như thế nào.
• Phân tích tinh dịch: Bác sĩ sẽ tiến hành phân tích tinh dịch của chồng bạn ngay trước khi bắt đầu chu kỳ điều trị IVF.
• Sàng lọc bệnh truyền nhiễm: Vợ chồng bạn sẽ được chỉ định làm các xét nghiệm sàng lọc các bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả HIV.
• Thực hành chuyển phôi giả: Việc cấy phôi giả có thể được tiến hành để xác định chiều sâu khoang tử cung của bạn. Mục đích là giúp việc chuyển cấy phôi thật có khả năng thành công.
• Khám đánh giá khoang tử cung: Bác sĩ sẽ dùng phương pháp siêu âm qua ngả âm đạo để kiểm tra khoang tử cung của bạn trước khi tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm. Một chất lỏng sẽ được tiêm qua tử cung vào lòng tử cung, thiết bị siêu âm giúp tạo ra hình ảnh của khoang tử cung của bạn. Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ dùng phương pháp nội soi buồng tử cung để xem xét liệu tử cung bạn có các bất thường như khối u, nhiễm trùng, dính tử cung hoặc dị dạng tử cung.

Ngoài ra để việc thụ tinh trong ống nghiệm đạt kết quả, trong giai đoạn chuẩn bị, vợ chồng bạn cần chăm lo sức khỏe chu đáo, chuẩn bị tâm lý, sắp xếp công việc, chuẩn bị tài chính,…

Các bước thụ tinh trong ống nghiệm

Bước 1: Kích thích trứng (kích trứng)

Ở giai đoạn này, bác sĩ có thể đưa ra các chỉ định sau:

• Tiêm hormone kích thích trứng phát triển: Bạn sẽ được tiêm một loại thuốc có chứa hormone kích thích nang trứng phát triển trong thời gian từ 10 – 12 ngày. Những loại thuốc này có tác dụng kích thích nhiều trứng phát triển cùng lúc. Trong thời gian này, bác sĩ sẽ chỉ định bạn siêu âm và xét nghiệm máu nhằm theo dõi sự phát triển của nang noãn.
• Thuốc ngăn rụng trứng sớm: Để ngăn ngừa tình trạng trứng có thể rụng sớm gây bất lợi cho việc thụ tinh trong ống nghiệm, bác sĩ có thể cho bạn dùng thuốc để ngăn ngừa tình trạng này.
• Bổ sung progesterone: Vào ngày lấy trứng hoặc tại thời điểm tiến hành chuyển phôi, bác sĩ có thể chỉ định bạn sử dụng các chất bổ sung progesterone nhằm làm cho lớp niêm mạc tử cung dày lên, giúp phôi thai dễ dàng bám dính hơn.

Bước 2: Chọc hút trứng và lấy tinh trùng

Chọc hút rứng được tiến hành như sau:

• Thủ thuật này được tiến hành sau khi tiêm mũi tiêm thuốc cuối cùng khoảng từ 34 – 36 giờ, trước khi trứng rụng. Khi chọc hút trứng, bạn sẽ được gây mê nên không phải chịu đau đớn gì.
• Trứng được lấy ra bằng một cây kim nối với một thiết bị hút. Nhiều trứng có thể được loại bỏ trong khoảng 20 phút.
• Trứng được đặt trong chất lỏng dinh dưỡng (môi trường nuôi cấy) và ủ. Trứng khỏe mạnh và trưởng thành sẽ được trộn với tinh trùng để quá trình thụ tinh tạo phôi có thể diễn ra. Thực tế là không phải tất cả trứng có thể được thụ tinh thành công.

Nếu chồng bạn chưa tiến hành lấy tinh trùng và trữ đông thì ngay khi bạn tiến hành chọc hút trứng, anh cũng được lấy tinh trùng để chuẩn bị cấy phôi.

Bước 3: Tạo phôi

Tạo phôi có thể được tiến hành bằng một trong hai phương pháp phổ biến sau:

• Thụ tinh: Trong quá trình thụ tinh, tinh trùng khỏe mạnh và trứng trưởng thành được trộn lẫn và ủ qua đêm.
• Tiêm tinh trùng Intracytoplasmic (ICSI): Từng tinh trùng khỏe mạnh sẽ được tiêm trực tiếp vào mỗi trứng trưởng thành. ICSI thường được sử dụng khi chất lượng tinh trùng kém, số lượng tinh trùng quá ít hoặc vợ chồng bạn từng thất bại khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm.

Sau khi thụ tinh, phôi sẽ được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm trong khoảng 2 – 5 ngày. Trong thời gian này, bạn sẽ dùng thuốc đặt âm đạo để chuẩn bị cho quá trình chuyển phôi.

Nếu phôi được chuyển ngay sau khi tạo phôi gọi là chuyển phôi tươi. Trong trường hợp bạn có những vấn đề sức khỏe chưa thể chuyển phôi được, những phôi đạt yêu cầu sẽ được trữ đông để cấy ghép sau.

Bước 4: Chọn phôi để cấy ghép và trữ đông

Sau 2 – 5 kể từ lúc phôi được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm, vợ chồng bạn sẽ được bệnh viện cho biết về số lượng, chất lượng phôi được tạo thành. Từ đó, bác sĩ sẽ bàn bạc cùng vợ chồng bạn để đưa ra quyết định số phôi chuyển vào tử cung và số phôi dư trữ đông để cấy ghép sau.

Bước 5: Chuyển phôi

Việc chuyển phôi được thực hiện sau 2 – 6 ngày lấy trứng.

• Nếu kiểm tra và nhận thấy niêm mạc tử cung của bạn tạo thuận lợi cho sự làm tổ và phát triển của phôi thai, việc chuyển phôi sẽ được tiến hành.
• Một ống tiêm chứa một hoặc nhiều phôi cùng một lượng nhỏ chất lỏng được gắn vào đầu ống thông dài, mỏng, linh hoạt sẽ được đưa vào tâm đạo, qua cổ tử cung và vào tử cung.
• Sau khi hoàn tất quá trình chuyển phôi, bạn sẽ phải nằm nghỉ khoảng từ 2 – 4 giờ tại bệnh viện.
• Trong thời gian 2 tuần sau chuyển phôi, bạn được chỉ định tiếp tục sử dụng các loại thuốc nội tiết và nghỉ ngơi, sinh hoạt nghiêm ngặt theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị.

Lưu ý là trong trường hợp chuyển phôi trữ, bạn sẽ được siêu âm và dùng thuốc theo dõi niêm mạc tử cung bắt đầu từ ngày thứ 2 của chu kỳ kinh tiếp theo trong vòng từ 14 – 18 ngày. Sau đó bác sĩ sẽ chọn thời điểm phù hợp để chuyển phôi trữ.

Bước 6: Thử thai

Khoảng 2 tuần sau khi tiến hành chuyển phôi, bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm gonadotropin màng đệm người hCG (Human Chorionic Gonadotropin ) trong máu hoặc nước tiểu của bạn để xác định xem bạn có đang mang thai hay không. 

Nếu bạn đã mang thai, bác sĩ sẽ giới thiệu bạn đến một bác sĩ sản khoa để được chăm sóc tiền sản.

Nếu bạn không mang thai, bạn sẽ ngừng dùng progesterone và có khả năng bạn sẽ có kinh nguyệt trong vòng một tuần. Nếu bạn không có kinh hoặc bị chảy máu bất thường, hãy liên hệ ngay với bác sĩ ngay. Bác sĩ có thể cho bạn tiến hành chuyển phôi ở chu kỳ kinh nguyệt tiếp theo.

Tỷ lệ thành công của thụ tinh ống nghiệm là bao nhiêu?

Độ tuổi của phụ nữ là một yếu tố chính quyết định sự thành công của việc thực hiện IVF. Theo Hiệp hội Thai kỳ Hoa Kỳ, phụ nữ dưới 35 tuổi khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm có khoảng 41 – 43% cơ hội mang thai thành công, với phụ nữ trên 40 tuổi thì con số này chỉ từ 13 – 18%.

Nguyên nhân của tình trạng này là do chất lượng trứng sẽ giảm dần khi tuổi càng cao, nhất là sau 30 tuổi. Do đó, phụ nữ ngoài 40 tuổi thường được tư vấn để về việc sử dụng trứng được hiến tặng để thụ tinh trong ống nghiệm nhằm gia tăng cơ hội thành công.

Bên cạnh đó, khả năng thành công của phương pháp này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

Tác dụng phụ khi thụ tinh trong ống nghiệm

Bạn có từng thắc mắc về các tác dụng phụ hay tác hai của thụ tinh trong ống nghiệm là gì hay không? Câu trả lời sẽ có ngay sau đây!

Về mặt tác dụng phụ, hầu như chỉ ảnh hưởng đến người phụ nữ sau khi được cấy phôi vào tử cung. Những triệu chứng được ghi nhận là đau bụng nhẹ, chướng bụng, rỉ dịch âm đạo có lấm tấm máu. Nếu bạn bị xuất huyết âm đạo, đau vùng chậu, tiểu ra máu hoặc sốt cao, hãy đi khám ngay.

Việc thụ tinh trong ống nghiệm đôi khi là nguyên nhân khiến bạn gặp phải những khó khăn sau:

• Mang đa thai: Trong quá trình chuyển phôi sẽ có nhiều phôi được chuyển vào tử cung của bạn nhằm mục đích tăng cơ hội mang thai, do đó có khả năng bạn sẽ mang đa thai. Theo BabyCenter, khoảng 20% các trường hợp mang thai nhờ việc thụ tinh trong ống nghiệm là đa thai.
• Hội chứng quá kích buồng trứng: Việc sử dụng các loại thuốc để kích thích rụng trứng có thể gây hội chứng quá kích buồng trứng, khiến buồng trứng của bạn bị sưng và đau.
• Sẩy thai: Tỷ lệ sẩy thai ở phụ nữ thụ thai bằng phôi tươi tương tự như phụ nữ thụ thai tự nhiên, khoảng 15 – 25% và con số này tăng dần theo tuổi của người mẹ. Thực tế, việc sử dụng phôi đông lạnh khi tiến hành IVF có thể làm tăng nguy cơ sẩy thai.
• Biến chứng thủ thuật chọc hút trứng: Sử dụng kim hút để thu thập trứng có thể có thể gây chảy máu, nhiễm trùng hoặc tổn thương ruột, bàng quang hoặc mạch máu. Ngoài ra, việc gây mê khi tiến hành chọc hút trứng cũng có thể gây ra nguy cơ xấu cho sức khỏe.
• Có thai ngoài tử cung: Khoảng 2 – 5% phụ nữ sử dụng IVF sẽ mang thai ngoài tử cung.
• Nguy cơ ung thư buồng trứng: Một số nghiên cứu trước kia cho thấy có thể có mối liên hệ giữa một số loại thuốc được sử dụng để kích thích sự phát triển của trứng và sự phát triển của một loại khối u buồng trứng.
• Stress: Không chỉ tốn kém thời gian và tiền bạc, việc tiến hành phương pháp IVF có thể khiến vợ chồng bạn mệt mỏi về thể chất lẫn tinh thần. Do đó, sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè là rất hữu ích.

Điều gì xảy ra với các phôi dư?

Thông thường người ta sẽ cấy nhiều hợp tử vào trong tử cung của người mẹ để tăng tỷ lệ mang thai thành công.

Tuy vậy, nhiều hợp tử cấy vào đồng nghĩa khả năng mang đa thai của mẹ cũng tăng lên (sinh đôi, sinh ba, sinh tư…). Điều này có thể làm tăng nguy cơ gặp phải tình trạng sinh non hoặc sinh con thiếu cân. Trong trường hợp bác sĩ đánh giá người mẹ không nên mang đa thai, số lượng hợp tử cấy vào tử cung sẽ được giảm xuống để giảm khả năng mang đa thai.

Những hợp tử (trứng được thụ tinh thành công) sẽ được lưu trữ bằng phương pháp đông lạnh để sử dụng cho lần sau hoặc hiến tặng cho những cặp vợ chồng hiếm muộn khác.

Chi phí thụ tinh trong ống nghiệm hết bao nhiêu?

Chi phí thực hiện IVF dao động trong khoảng 40 – 100 triệu/ca và tùy thuộc vào từng bệnh viện và những xét nghiệm bạn cần phải thực hiện, các phác đồ điều trị, số lần thực hiện chu trình, chính sách bảo hiểm,…

Chi phí một vài thủ thuật của phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm tại Bệnh viện Từ Dũ

Dù hiệu quả, song phương pháp này có chi phí tương đối cao và thời gian thực hiện tương đối dài, cũng như bạn cần phải hợp tác chặt chẽ với các bác sĩ trong quá trình thực hiện. Do đó, bạn cần tìm hiểu và cân nhắc thật kỹ trước khi quyết định.

Hello Bacsi hy vọng bạn đã có cái nhìn cặn kẽ hơn về thụ tinh trong ống nghiệm và có thể đưa ra quyết định phù hợp nhất với bản thân nhé!