Xét nghiệm HbA1c

Tìm hiểu chung

HbA1c test hay xét nghiệm HbA1c là gì?

Trước tiên thì chỉ số HbA1c là gì hay HbA1c là chỉ số gì? HbA1 hay A1c còn được gọi là glycohemoglobin, là loại hemoglobin đã được gắn kết với glucose tự do trong máu, là chỉ số đại diện cho tình trạng gắn kết của đường (glucose) với hemoglobin hồng cầu.

Khi hemoglobin và glucose liên kết với nhau, một lớp đường sẽ bao bọc xung quanh hemoglobin. Lớp bao bọc này dày hơn khi lượng đường trong máu tăng thêm. Những người mắc bệnh đái tháo đường hoặc các bệnh khác làm tăng đường huyết sẽ có lượng đường gắn với hemoglobin nhiều hơn bình thường.

Vì thế, định lượng glycohemoglobin hay xét nghiệm HbA1c (A1c, glycohemoglobin) là một loại thủ thuật xét nghiệm máu dùng để kiểm tra ước lượng glucose trong máu trong 3 tháng qua, là dấu hiệu để kiểm tra xác định bệnh tiểu đường hoặc kiểm tra xem bệnh tiểu đường có được kiểm soát tốt hay không.

Khi nào bạn cần thực hiện định lượng HbA1c?

Nhằm mục đích chẩn đoán và sàng lọc, xét nghiệm HbA1c có thể được thực hiện trong các lần khám sức khỏe định kỳ hoặc khi bạn có những dấu hiệu bị đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường như:

• Khát nước.
• Đi tiểu nhiều lần, nhất là tiểu về đêm.
• Ăn nhiều
• Sụt cân
• Mệt mỏi
• Mờ mắt
• Nhiễm trùng lâu lành

Bên cạnh đó, HbA1c cao lâu ngày có thể dẫn đến xuất hiện nhiều biến chứng của tiểu đường như suy thận, bệnh về mắt, chân,…

Ngoài ra, hầu hết các bác sĩ cho rằng, chỉ số HbA1c là thông số quan trọng để xem xét mức độ kiểm soát đái tháo đường của bệnh nhân trong 2-3 tháng trước đó. Bác sĩ có thể dựa vào thông số này để cân nhắc về việc có nên điều chỉnh kế hoạch điều trị hay không.

Thận trọng

Những điều bạn cần lưu ý trước khi tiến hành xét nghiệm HbA1c là gì?

Trước khi định lượng HbA1c, bạn cần lưu ý:

• Các chỉ số HbA1c sẽ không phản ánh sự tăng hay giảm đường huyết tạm thời do ăn uống hay dùng thuốc, đồng thời cũng không phản ánh khả năng kiểm soát đường trong vòng 3–4 tuần trước đó.
• Một số bệnh lý có nguy cơ làm sai lệch kết quả xét nghiệm, ví dụ như:
  • Hemoglobin hình liềm (hồng cầu lưỡi liềm)
  • Thiếu máu tán huyết
  • Thiếu sắt

Ngoài ra, các thông số xét nghiệm cũng có khả năng sai lệch nếu bạn mất nhiều máu hoặc được truyền máu trước đó không lâu. Hãy báo với bác sĩ về những vấn đề trên nếu bạn chuẩn bị làm xét nghiệm định lượng HbA1c.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.

Quy trình thực hiện

Bạn nên chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm HbA1c?

Nhiều người khi được chỉ định làm xét nghiệm này tự hỏi liệu thực hiện xét nghiệm HbA1c có cần nhịn ăn như khi thử đường huyết không. Câu trả lời là không. Xét nghiệm HbA1c không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như thức ăn, chế độ luyện tập thể dục hoặc các loại thuốc đang sử dụng. Vì vậy, xét nghiệm này có thể được thực hiện vào bất cứ thời điểm nào trong ngày, thậm chí sau bữa ăn. Bạn có thể không cần phải ngừng uống thuốc điều trị đái tháo đường trước khi làm xét nghiệm. Tốt nhất là bạn nên hỏi bác sĩ về vấn đề này.

Ngày đi lấy máu xét nghiệm, bạn nên mặc áo thun với tay ngắn để điều dưỡng có thể dễ dàng lấy máu.

Quy trình thực hiện xét nghiệm HbA1c như thế nào?

Xét nghiệm HbA1c là một xét nghiệm máu. Vì vậy, tương tự như các xét nghiệm khác, bạn sẽ được lấy máu để kiểm tra. Theo đó, nhân viên y tế sẽ:

• Quấn băng đàn hồi (garô) xung quanh cánh tay bạn để chặn dòng chảy của máu. Điều này giúp cho các tĩnh mạch dưới garô nổi rõ hơn, vì vậy có thể dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch
• Làm sạch da bằng cồn.
• Đưa kim vào tĩnh mạch, có thể phải đâm kim nhiều lần
• Kéo pít-tông để lấy máu
• Tháo garô khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu
• Đặt một miếng gạc hoặc bông trên chỗ lấy máu sau khi rút kim ra
• Đè lên chỗ lấy máu và sau đó dán băng lại.

Bạn nên làm gì sau khi định lượng HbA1c?

Nếu nhân viên y tế quấn garô quá chặt, bạn đôi khi sẽ cảm thấy khó chịu. Bạn cũng có thể bị mất cảm giác khi kim được đưa vào tĩnh mạch, nhiều lúc cảm thấy tê hoặc như bị côn trùng cắn.

Sau đó, bạn được hẹn ngày để lấy kết quả xét nghiệm HbA1c. Lúc này, bác sĩ sẽ phân tích và giải thích với bạn xem liệu chỉ số HbA1c có bình thường hay không.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.

Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm máu HbA1c là gì?

Việc chẩn đoán đái tháo đường cần phải được xác nhận bằng cách tiến hành lặp lại các kiểm tra về lượng đường trong máu hoặc tiến hành một xét nghiệm khác vào một ngày khác. Vậy chỉ số HbA1c bình thường là bao nhiêu và chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường (đái tháo đường)?

Người bình thường nên cố gắng kiểm soát chỉ số HbA1c bình thường ở mức dưới 5,7%. Ngược lại, người mắc bệnh đái tháo đường type 1, type 2 có mục tiêu cá nhân hoá phụ thuộc vào nhiều yếu tố hơn. Ví dụ theo ADA, mục tiêu HbA1c dành cho đa số bệnh nhân tiểu đường là <7%. Tuy nhiên những bệnh nhân lớn tuổi, nhiều biến chứng, nguy cơ hạ đường huyết nhiều thì có thể lựa chọn mục tiêu mức HbA1c cao hơn. 

Riêng tiểu đường thai kỳ, thay vì dựa vào HbA1c, bệnh nhân được theo dõi đường huyết lúc đói, đường huyết sau ăn nhiều lần trong ngày để điều chỉnh điều trị nhằm đạt mục tiêu. 

Dưới đây là lượng HbA1c và mức glucose trung bình được ước tính (EAG):

Xét nghiệm HbA1c có nhiều lợi ích như xét nghiệm đơn giản, dễ thực hiện tuy nhiên bạn cần lựa chọn đơn vị xét nghiệm đạt tiêu chuẩn NGSP.

Hiểu rõ về chỉ số HbA1c là gì sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh tiểu đường tốt hơn. Không chỉ giúp bạn chẩn đoán bệnh sớm mà chỉ số HbA1c còn giúp bác sĩ dễ dàng đồng hành cùng bạn trong hành trình kiểm soát đường huyết và đẩy lùi các biến chứng nguy hiểm khác của bệnh tiểu đường.