Isotretinoin là thuốc điều trị mụn trứng cá dạng nốt sần nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiêu quả. Tuy nhiên, thuốc có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng đòi hỏi phải được theo dõi thật kỹ khi điều trị.
Tác dụng
Tác dụng của thuốc isotretinoin là gì?
Isotretinoin hay còn được gọi là axit retinoic 13-cis. Isotretinoin (Absorica), dẫn xuất axit retinoic, một dạng của vitamin A. Nó hoạt động bằng cách giảm lượng dầu tiết ra bởi các tuyến dầu trên da của bạn. Tiết ít dầu trên da sẽ giúp da sạch mụn. Nó cũng giúp làn da của bạn tự đổi mới nhanh chóng hơn.
Thuốc trị mụn Isotretinoin được sử dụng để điều trị mụn trứng cá nặng. Nó hoạt động bằng cách giảm lượng dầu do các tuyến trên da tạo ra, ức chế sự phát triển của vi khuẩn, giảm tắc nghẽn lỗ chân lông và viêm.
Thuốc được chỉ định điều trị mụn trứng cá khi các phương pháp điều trị khác, kể cả kháng sinh không phù hợp. Chúng bao gồm dạng mụn trứng cá cụm, mụn bọc chứa nhiều nốt mụn, mụn trứng cá có nguy cơ để lại sẹo cao.
Bên cạnh đó, thuốc này còn dùng để điều trị một số bệnh do rối loạn keratin hóa như bệnh vảy cá, vảy phấn đỏ tóc, bệnh Darier.
Ngoài ra, đây còn là liệu pháp hóa dự phòng trong điều trị ung thư da.
Liều dùng
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.
Hàm lượng và dạng bào chế
Isotretinoin thường được bào chế dưới dạng viên nang với các hàm lượng 10mg, 20mg isotretinoin.
Liều dùng thuốc trị mụn isotretinoin cho người lớn như thế nào?
Liều thông thường là 500 mcg/kg/ngày, khi cần có thể tăng liều tới 1 mg/kg.ngày chia thành 1 – 2 lần. Thời gian của một đợt điều trị là 16 – 24 tuần. Nếu bệnh tái phát sau đợt đầu tiên, cần đợi ít nhất 8 tuần để lặp lại đợt tiếp theo. Mỗi đợt điều trị không được dùng quá 150 mg/kg.
Với bệnh nhân suy thận cần phải giảm liều.
Liều dùng thuốc trị mụn isotretinoin cho trẻ em như thế nào?
Trẻ 12 tuổi trở lên dùng liều như người lớn. Trẻ nhỏ hơn cần dùng liều theo chỉ định của bác sĩ
Cách dùng
Bạn nên dùng thuốc isotretinoin như thế nào?
Bạn cần nuốt toàn bộ viên nang với một ly nước đầy, đừng nghiền hoặc nhai chúng, không nằm trong vòng 10 phút sau khi uống thuốc. Thuốc nên dùng chung với bữa ăn. Bạn hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ để biết thêm thông tin.
Liều dùng thực tế sẽ dựa trên tình trạng sức khỏe, cân nặng và đáp ứng với điều trị của bạn.
Cần lưu ý rằng tình trạng mụn trứng cá có thể nghiêm trọng hơn trong vài ngày đầu sau khi dùng thuốc isotretinoin và sẽ mất đến 1-2 tháng để bạn thấy tác dụng rõ rệt của thuốc. Các bác sĩ khuyến cáo người dùng không nên sử dụng isotretinoin trong thời gian dài. Bạn không được dùng liều nhiều hơn liều được bác sĩ quy định.
Bạn nên làm gì trong trường hợp dùng quá liều?
Hiện nay có rất ít thử nghiệm về việc quá liều thuốc isotretinoin. Bệnh nhân 15 tuổi dùng liều 350mg chỉ thấy khó chịu ở bụng. Bệnh nhân 29 tuổi dùng liều 900mg có triệu chứng nhức đầu nhẹ, viêm môi, da khô và bong tróc.
Quá liều được xử trí bằng cách điều trị triệu chứng và hỗ trợ.
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm y tế địa phương gần nhất.
Ngoài ra, bạn cần ghi lại và mang theo danh sách những loại thuốc bạn đã dùng, bao gồm cả thuốc kê toa và thuốc không kê toa.
Bạn nên làm gì nếu quên một liều?
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, bạn hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.
Tác dụng phụ
Bạn sẽ gặp tác dụng phụ nào khi dùng thuốc trị mụn isotretinoin?
Ngưng uống isotretinoin và gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn có bất kỳ phản ứng phụ nghiêm trọng nào sau đây:
- Tâm trạng chán nản, khó tập trung, các vấn đề về giấc ngủ, khóc, hung hăng hoặc kích động, thay đổi hành vi, ảo giác, suy nghĩ tự sát hoặc làm tổn thương bản thân
- Chi tê hoặc yếu ớt bất ngờ, đặc biệt là ở một bên cơ thể
- Mờ mắt, đau đầu đột ngột và nghiêm trọng hoặc đau trong mắt, đôi khi có nôn mửa
- Các vấn đề về thính giác hay rung tai
- Động kinh
- Đau nghiêm trọng ở dạ dày, sau đó lan ra lưng, gây buồn nôn và nôn, nhịp tim nhanh
- Chán ăn, nước tiểu sẫm màu, phân màu sét, vàng da (vàng da hoặc mắt)
- Tiêu chảy nặng, chảy máu trực tràng, phân đen, đẫm máu
- Sốt, ớn lạnh, đau khắp cơ thể, có triệu chứng cúm, các đốm tím dưới da, dễ bị bầm hoặc chảy máu
- Phát ban, da trầy, tróc da, da đỏ
- Co cứng khớp, đau xương hoặc gãy xương
Đôi khi, tác dụng phụ của thuốc isotretinoin 10mg và isotretinoin 20mg cũng có thể gồm:
- Đau khớp, đau lưng
- Chóng mặt, buồn ngủ hoặc lo lắng
- Khô môi, miệng, mũi hoặc da
- Nứt hoặc lột da, ngứa, phát ban, thay móng tay hoặc móng chân
Đây không phải là danh mục đầy đủ tất cả các tác dụng phụ và có thể xảy ra những tác dụng phụ khác. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
Thận trọng/Cảnh báo
Trước khi dùng thuốc isotretinoin, bạn nên lưu ý những gì?
Thuốc chống chỉ định cho người bị dị ứng với isotretinoin và bất kỳ thành phần nào của thuốc; người suy gan, tăng lipid máu, sử dụng quá liều vitamin A.
Ngoài ra, thuốc không được khuyến cáo dùng cho các trường hợp bị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì không có biến chứng, hoặc mụn trứng cá trước tuổi dậy thì vì sẽ có rủi ro nhất định, bao gồm phong bế đầu xương khiến trẻ không cao lên nữa.
Cần theo dõi chức năng gan, đường huyết và lipid máu khi điều trị. Thuốc có thể gây tổn thương gan, tuyến tụy và dạ dày hoặc ruột nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, bạn cần hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời khi đang trị mụn bằng isotretinoin. Hãy tập thói quen mặc áo khoác, váy chống nắng, kính mát và kem chống nắng vì thuốc trị mụn isotretinoin sẽ làm cho da nhạy cảm hơn với ánh nắng.
Nam và nữ không được hiến máu trong thời gian điều trị và 4 tuần sau khi kết thúc điều trị.
Tránh waxing để tẩy lông vì waxing có thể gây sẹo vĩnh viễn ở những người dùng Isotretinoin. Để tránh sẹo, bạn không được tẩy lông khi đang dùng Isotretinoin và trong 6 tháng sau khi ngừng dùng.
Thuốc isotretinoin có thể gây chóng mặt, buồn ngủ, rối loạn thị giác. Bạn không nên lái xe hoặc vận hành máy móc khi đang điều trị.
Những điều bạn cần lưu ý khi dùng thuốc cho những trường hợp đặc biệt (mang thai, cho con bú, phẫu thuật…)
Chống chỉ định thuốc isotretinoin 10mg và 20mg cho phụ nữ đang mang thai, phụ nữ cho con bú.
Thuốc có thể gây dị tật bẩm sinh nên cần thử thai mỗi khi muốn sử dụng thuốc, và phải ngưng thuốc từ 3-6 tháng trước khi muốn có thai trở lại. Trước khi bạn bắt đầu điều trị, bác sĩ có thể sắp xếp một cuộc thử thai để đảm bảo rằng bạn không có thai. Nếu bạn đang hoạt động tình dục, hãy hỏi bác sĩ về các lựa chọn biện pháp tránh thai đáng tin cậy. Bạn phải sử dụng biện pháp tránh thai đáng tin cậy ít nhất 1 tháng trước khi bắt đầu dùng Isotretinoin, suốt thời gian dùng và ít nhất 1 tháng sau khi ngừng điều trị.
Tương tác thuốc
Thuốc isotretinoin có thể tương tác với thuốc nào?
Thuốc này có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc khác mà bạn đang dùng hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Để tránh tình trạng tương tác thuốc, tốt nhất là bạn viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa, thảo dược và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ xem. Để đảm bảo an toàn khi dùng thuốc, bạn không tự ý dùng thuốc, ngưng hoặc thay đổi liều lượng của thuốc mà không có sự cho phép của bác sĩ.
Những thuốc tương tác với thuốc isotretinoin gồm: Chlortetracycline, demeclocycline, desogestrel, dienogest, doxycycline, drospirenone, estradiol cypionate, estradiol valerate, ethinyl estradiol, ethynodiol diacetate, etonogestrel, levonorgestrel, lymecycline, meclocycline, medroxyprogesterone acetate, mestranol, methacycline, minocycline, norelgestromin, norethindrone, norgestrel, oxytetracycline, rolitetracycline, tetracycline, norgestimate.
Thuốc isotretinoin có thể tương tác với thực phẩm, đồ uống nào?
Thức ăn, rượu và thuốc lá có thể tương tác với vài loại thuốc nhất định. Hãy thảo luận với bác sĩ về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá. Bạn không nên uống rượu trong thời gian dùng thuốc.
Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến thuốc isotretinoin?
Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đặc biệt là:
- Nghiện rượu trầm trọng
- Bệnh tiểu đường
- Rối loạn chuyển hóa, bệnh sử gia đình
- Các vấn đề trọng lượng – bạn cần sử dụng cẩn thận
- Biếng ăn (rối loạn ăn uống)
- Tổn thương xương (làm mềm xương)
- Loãng xương (xương giòn) hoặc có tiền sử gia đình về bệnh này
- Các rối loạn xương – bạn cần sử dụng thận trọng
- Suyễn
- Tiền sử trầm cảm
- Mắt hoặc các vấn đề về thị lực
- Các vấn đề về thính giác
- Bệnh tim
- Viêm gan
- Tăng triglyceride máu (triglyceride cao trong máu)
- Rối loạn đường ruột
- Viêm tụy
- Sưng trong não
- Bệnh tâm thần
- Quá liều vitamin A (quá nhiều vitamin A trong cơ thể)
- Bệnh thận
- Bệnh gan
Bảo quản thuốc
Bạn nên bảo quản thuốc isotretinoin như thế nào?
Bạn nên bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm và tránh ánh sáng. Không bảo quản trong phòng tắm hoặc trong ngăn đá. Bạn nên nhớ rằng mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Vì vậy, bạn nên đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì hoặc hỏi dược sĩ. Giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.
