Thị dâm là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

Thị dâm là gì? Thị dâm là một hành vi thuộc nhóm hành vi tình dục bất thường hay lệch lạc tình dục, được gọi là Paraphilia. Paraphilia là tình trạng mà một người bị kích thích tình dục khi họ tưởng tượng hoặc tham gia vào một hoạt động tình dục bất thường và cực đoan.

Trong bài viết này, Hello Bacsi sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ tất cả thông tin để giúp bạn hiểu rõ hơn về thị dâm là gì, cơ chế kích thích và nguyên nhân khiến một người mắc phải hội chứng này.

Thị dâm là gì?

Trong Tâm lý học lâm sàng, thị dâm (voyeurism, scopophilia, peeping tom) là hành vi nhìn trộm những hoạt động riêng tư của người khác như: thay quần áo, tắm, hoạt động tình dục, nhìn trộm phòng thay đồ nơi công cộng….

Bản thân hành vi thị dâm không hẳn là một rối loạn tinh thần. Một số người khi mắc bệnh sẽ cảm thấy phấn khích và thỏa mãn khi lén lút nhìn trộm ai đó, tuy nhiên họ sẽ không tham gia hoạt động tình dục với đối tượng mà họ quan sát.

Phân loại thị dâm

Như vừa đề cập ở trên, bản chất của thị dâm chưa hẳn là một hành vì tinh dục bất thường hoặc một kiểu rối loạn tinh thần.

Thị dâm có thể tạm chia ra làm hai loại:

• Loại thụ động: những người chấp nhận được các kích thích qua những hình ảnh có sẵn như ảnh khiêu dâm, tưởng tượng các nhân vật qua các truyện kích dâm, xem phim đồi trụy lén lút…
• Loại hoạt động: người này chỉ cảm thấy được kích thích và thỏa mãn thực sự khi nhìn trộm tại hiện trường. Càng lèn lút, càng né tránh khỏi sự phát hiện của đối tượng càng khiến họ cảm thấy kích thích.

Cơ chế kích thích của người mắc rối loạn thị dâm là gì?

Người mắc rối loạn thị dâm có thể thỏa mãn tình dục bằng cách quan sát, nhìn trộm những người khác đang thay quần áo hoặc quan hệ tình dục mà không có sự đồng ý của đối tượng.

Thông thường, những người mắc phải hội chứng này sẽ cảm thấy bị kích thích tình dục khi họ nhìn trộm người khác. Việc nhìn trộm người khác càng diễn ra suôn sẻ, ít bị phát hiện thì sự kích thích mang lại cho họ càng cao.

Người mắc hội chứng thị dâm rất sợ bị người khác phát hiện và phán xét. Đó cũng chính là lý do vì sao họ chỉ dám và thích nhìn người khác một cách lén lút.

Nguyên nhân gây rối loạn thị dâm

Dựa theo nguồn tin từ Trang thông tin Tâm lý – Psychology Today, không thể xác định nguyên nhân cụ thể gây ra hội chứng rối loạn thị dâm. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng đưa ra một số yếu tố gây ra vấn đề này như:

• Tò mò
• Lạm dụng chất kích thích
• Nạn nhân của lạm dụng tình dục
• Tăng nội tiết tố quá mức dẫn đến rối loạn ham muốn.

Triệu chứng của người mắc rối loạn thị dâm là gì?

Bên cạnh việc tìm hiểu khái niệm về thị dâm là gì, việc nhận biết các triệu chứng của hội chứng thị dâm là vô cùng cần thiết, để bạn có thể hiểu và kịp thời nhìn nhận vấn đề.

Các triệu chứng phổ biến của rối loạn thị dâm là:

• Có hành vi nhìn trộm các hoạt động riêng tư của người khác mà không có sự đồng ý của đối tượng.
• Phấn khích và thỏa mãn dục vọng khi nhìn thấy người khác quan hệ tình dục.
• Cảm thấy bứt rứt, khó chịu khi không thực hiện hành vi nhìn trộm người khác.

Những người mắc hội chứng rối loạn thị dâm cũng có nguy cơ mắc phải các tình trạng rối loạn khác như: rối loạn trầm cảm, lo lắng, lạm dụng chất gây nghiện… Đặc biệt hơn, nhóm đối tượng này cũng có nguy cơ cao mắc thêm các rối loạn về hành vi tình dục bất thường khác, trong đó cụ thể là phô dâm.

Chẩn đoán rối loạn thị dâm

Theo Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần – DSM 5, để có thể chẩn đoán một người mắc hội chứng rối loạn thị dâm, những triệu chứng của họ phải kéo dài ít nhất trong 6 tháng. Bên cạnh đó, bản thân họ và những người xung quanh cũng bị ảnh hưởng tiêu cực về tình trạng này của họ.

Dưới đây là một số tiêu chí chẩn đoán:

• Người bệnh từ 18 tuổi trở lên.
• Các triệu chứng kéo dài ít nhất 6 tháng.
• Họ có những hành vi theo dõi, quan sát đối tượng một cách bản năng và gần như không thể kiểm soát.

Các cách điều trị rối loạn thị dâm là gì?

Về mặt điều trị, rối loạn thị dâm có thể được điều trị bằng các liệu pháp tham vấn tâm lý, dùng thuốc đặc trị hoặc kết hợp cả hai. 

Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp trị liệu tâm lý thường được sử dụng để điều trị rối loạn thị dâm là Liệu pháp Nhận thức Hành vi (CBT – Cognitive behavior therapy). Chuyên gia tâm lý sẽ hỗ trợ người bệnh nhìn nhận vấn đề của bản thân, đồng thời cũng chỉ ra các lý do vì sao hành vi hiện tại của họ là không phù hợp với bối cảnh văn hóa xã hội.

Bên cạnh đó, một số chuyên gia cũng có thể áp dụng Liệu pháp trị liệu cặp đôi hoặc trị liệu gia đình (Couples and Family therapy). Họ sẽ có thêm sự hỗ trợ từ phía gia đình của người bệnh để có thêm thông tin về bệnh sử hoặc tính di truyền từ gia đình…

Tham vấn trị liệu cũng có thể hỗ trợ cho người bệnh xây dựng khả năng nhận biết các suy nghĩ và cảm xúc trước khi biểu hiện ra hành vi.

Thuốc

Bên cạnh sử dụng liệu pháp tâm lý, các bác sĩ cũng có thể chỉ định thuốc cho tình trạng này.

Dưới đây là một số loại thuốc có thể được sử dụng:

• Các chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc SSRIs: fluoxetine, escitalopram.
• Các loại thuốc kiểm soát hoặc làm giảm nội tiết tố testosterone nhằm điều tiết cơn ham muốn: goserelin, leuprolide acetate.

Phòng ngừa tình trạng rối loạn thị dâm

Để phòng ngừa các rối loạn nhận thức, suy nghĩ lệch lạc, bước đầu tiên chính là xây dựng khả năng nhận biết. Lúc đó bạn sẽ có khả năng nhận diện được suy nghĩ và từ đó giúp bạn tăng thêm khả năng quyết định hành vi, thay vì chỉ hành động một cách tự động (vô thức).

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể nhờ đến sự hỗ trợ của người thân, bạn bè hoặc bất kỳ ai mà bạn tin tưởng nếu nhận thấy mình không đủ sức để đối phó với suy nghĩ và sự thôi thúc nơi bản thân.

Các câu hỏi liên quan

Hành động nhìn trộm, nhìn lén có phải là rối loạn thị dâm không?

Sau khi đã hiểu thị dâm là gì thì ít nhiều bạn đã hiểu hành động nhìn trộm sẽ chưa đủ cơ sở để có thể kết luận rằng bạn đang mắc rối loạn thị dâm. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên bị thôi thúc bởi những suy nghĩ nhìn trộm để được thỏa mãn thì cách tốt nhất là nên tìm đến các giải pháp hỗ trợ tâm lý.

Rối loạn thị dâm có chữa được không?

Tương tự như các rối loạn tâm lý tâm thần khác, rối loạn thị dâm có thể được điều trị bằng các liệu pháp tâm lý hoặc thuốc đặc trị.

Kết luận

Thị dâm là một hiện tượng lệch lạc hành vi tình dục mà trong đó có liên quan đến sự ảnh hưởng từ môi trường sống và xã hội xung quanh. Do đó, bạn cũng nên dành một chút khoan dung và độ lượng khi đối diện với nhóm đối tượng này. Hy vọng nội dung trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về thị dâm là gì, cũng như đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và thú vị.