Bạn đọc hỏi

Chào bác sĩ! Tôi mới kết hôn cách đây 3 tháng, chưa sẵn sàng làm mẹ nên luôn áp dụng nhiều biện pháp tránh thai sau khi quan hệ tình dục. Trong đó có dùng viên uống ngừa thai khẩn cấp. Tuy nhiên, tôi chưa được rõ cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp nên không biết thuốc ngừa thai uống trước hay sau khi quan hệ mới phát huy hiệu quả cao nhất. Mong bác sĩ tư vấn giúp! Xin cảm ơn!

(Bích Ngọc – TP.HCM)

Bác sĩ trả lời

Với câu hỏi thuốc ngừa thai uống trước hay sau khi quan hệ, Bác sĩ Tạ Trung Kiên, hiện đang hợp tác chuyên môn với Bệnh viện Phụ sản Âu Cơ – Đồng Nai trả lời cụ thể như sau:

Thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency Contraceptive Pills) hay còn gọi là viên uống buổi sáng (Morning-after pill) là một loại thuốc tránh thai khẩn cấp được sử dụng sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ (chẳng hạn như quan hệ tình dục không an toàn, bị cưỡng hiếp hoặc sử dụng phương pháp ngừa thai khác nhưng không thành công)

Có 4 nhóm tránh thai khẩn cấp:

1. Estrogen-Progesteron phối hợp liều cao

2. Progestogen đơn thuần liều cao

3. Chất điều hoà chọn lọc thụ thể của progesterone

4. Dụng cụ tử cung

Trong đó, nhóm số 1 mang lại nhiều tác dụng phụ nên đã không còn phổ biến trên thị trường. Nhóm 4 là dụng cụ tử cung, không phải là thuốc nên sẽ không giải thích thêm trong bài này.

>>> Đọc thêm: Thuốc ngừa thai khẩn cấp có tác dụng bao lâu?

Cơ chế hoạt động của thuốc ngừa thai khẩn cấp

Thuốc ngừa thai uống trước hay sau khi quan hệ? Thuốc ngừa thai khẩn cấp không phải là gây sẩy thai mà là ngăn cản sự hình thành túi thai bằng cách ngăn thụ thai hoặc ngăn cản phôi thai làm tổ. Do đó, thuốc ngừa thai khẩn cấp phải được dùng ngay sau khi xảy ra quan hệ tình dục không an toàn. Nó không có tác dụng sau khi túi thai đã hình thành.

Cơ chế ngừa thai:

Nhóm Progesteron đơn thuần liều cao: làm đặc chất nhầy cổ tử cung, làm giảm khả năng tinh trùng xâm nhập vào cổ tử cung, đồng thời làm cho cửa sổ làm tổ mở ra và đóng lại sớm hơn. Nghĩa là làm cho ngăn chặn trứng rụng được giải phóng, có thể ngừng thụ tinh hoặc giữ cho trứng được thụ tinh nhưng không được cấy vào trong tử cung.

Chất điều hoà chọn lọc thụ thể của progesterone: Tương tự, tác động vào giai đoạn làm tổ, nội mạc tử cung sẽ không không chuẩn bị cho sự làm tổ của phôi nên có tác dụng ngừa thai. Từ đó làm cho phôi không thể làm tổ trong niêm mạc.

Thuốc tránh thai khẩn cấp không được chỉ định sau mỗi giao hợp bất kỳ, mà chỉ được chỉ định sau các giao hợp có nguy cơ có thai ngoài ý muốn.

Ở người có vòng kinh đều, các giao hợp ở khoảng tuần lễ thứ hai và thứ ba của chu kỳ là các giao hợp có nguy cơ cao dẫn đến có thai.

Ở người có vòng kinh không đều, rất khó để có thể nói được rằng đây có phải là một giao hợp có nguy cơ có thai hay không, vì thế chỉ định tránh thai khẩn cấp rất hạn chế.

Nên uống thuốc trước hay sau khi quan hệ để đạt hiệu quả ngừa thai cao nhất?

Tất cả các thuốc ngừa thai khẩn cấp đều được khuyên dùng uống sớm nhất có thể sau quan hệ tình dục không an toàn. Bao gồm:

– Khi không sử dụng biện pháp tránh thai nào cả

– Phụ nữ bị tấn công tình dục mà không được bảo vệ bằng một biện pháp tránh thai hiệu quả nào.

– Khi lo ngại biện pháp tránh thai không đạt hiệu quả như:

• Bao cao su bị trượt hoặc bị rách.
• Ba hoặc nhiều hơn 3 lần liên tiếp bỏ lỡ thuốc tránh thai kết hợp đường uống
• Trễ hơn 7 ngày đối với biện pháp tránh tiêm thuốc tránh thai
• Xuất tinh ngoài âm đạo bị thất bại
• Sử dụng thuốc diệt tinh trùng bị thất bại hoặc thuốc bị tan chảy trước khi giao hợp
• Tính toán sai thời gian kiêng hoặc không kiêng quan hệ tình dục

>>> Đọc thêm: Uống thuốc ngừa thai khẩn cấp có bị trễ kinh không?

Nhóm Progesteron đơn thuần liều cao chứa Levonorgestrel: thuốc càng được uống sớm càng tốt và tốt nhất trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ. Khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp theo chỉ dẫn, nó có thể giảm khả năng mang thai đến khoảng 90%.

Có 2 chế độ dùng Levonorgestrel cho tránh thai khẩn cấp.

• 2 liều, cách nhau đúng 12 giờ, càng sớm càng tốt sau giao hợp có nguy cơ có thai, muộn nhất là 72 giờ, mỗi liều 1 viên chứa 75 μg LNG(Postinor 2®
• 1 liều duy nhất, càng sớm càng tốt sau giao hợp có nguy cơ có thai, muộn nhất là 72 giờ, gồm duy nhất 1 viên chứa 150 μg LNG(Postinor®

Thuốc tránh thai khẩn cấp chứa Mifepristone có thể hiệu quả lên đến 120 giờ sau quan hệ không an toàn.

Uống thuốc tránh thai trước khi quan hệ có được không?

Về lý thuyết, việc uống thuốc ngừa thai ngay trước quan hệ, và ngay sau quan hệ không khác nhau về mặt tác dụng, vì khoảng cách thời gian 1 vài tiếng là không quá ý nghĩa. Tuy nhiên viên uống ngừa thai khẩn cấp chỉ được dùng như là phương pháp thay thế khi các phương pháp ngừa thai khác thất bại. Điều đó có nghĩa là trước khi quan hệ tình dục bạn nên chọn một phương pháp ngừa thai khác an toàn hơn.
Việc sử dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp trước khi quan hệ có thể dẫn đến nhận thức sai lầm rằng phương pháp này có thể được dùng thường xuyên và nhiều lần, không cần sử dụng các biện pháp khác.
Thuốc ngừa thai khẩn cấp có hiệu quả bảo vệ thấp, và nhiều tác dụng phụ. Do đó, bạn chỉ nên dùng trong tình huống bắt buộc.

Bác sĩ hy vọng những thông tin vừa rồi đã giúp bạn giải đáp thắc mắc thuốc ngừa thai uống trước hay sau khi quan hệ. Khi có thắc mắc liên quan đến sức khỏe tình dục và các biện pháp ngừa thai, bạn hãy gửi câu hỏi về Hello Bacsi để được giải đáp cụ thể nhé!