Tinh trùng bất thường là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở nam giới. Những bất thường phổ biến bao gồm giảm số lượng tinh trùng, khả năng di động kém, khuyết tật hình thái khiến tinh trùng khó tiếp cận trứng, cản trở quá trình thụ thai.

3 dạng tinh trùng bất thường phổ biến gây vô sinh ở nam giới

1. Tinh trùng ít

Theo Mayo Clinic, mật độ tinh trùng bình thường dao động từ 15 triệu – 200 triệu tinh trùng/ ml tinh dịch. Nam giới được xác định có tinh trùng ít khi mật độ này thấp hơn 15 triệu tinh trùng/ml tinh dịch. Số lượng tinh trùng phụ thuộc vào khoảng thời gian kiêng xuất tinh và kích thước tinh hoàn.

Tình trạng này được chia làm ba mức độ: Nhẹ (10 – 15 triệu/ml), trung bình (5-10 triệu/ml) và nặng (< 5 triệu/ml). Bên cạnh đó, cũng có trường hợp tinh dịch hoàn toàn không chứa tinh trùng. Hiện tượng này gọi là Azoospermia và là một dạng vô sinh nam nặng.

Số lượng tinh trùng thấp làm cơ hội gặp trứng giảm đi, từ đó khiến khả năng mang thai thấp hơn. Ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, nam giới mắc bệnh vẫn có khả năng thụ thai tự nhiên. Tuy nhiên, số lượng tinh trùng càng ít thì khả năng mang thai thành công càng thấp nếu không có sự can thiệp của các phương pháp hỗ trợ sinh sản. Quá trình thụ thai cũng mất nhiều thời gian hơn.

Thông thường, khi số lượng tinh trùng thấp, các vấn đề tinh trùng bất thường khác cũng xuất hiện, như giảm khả năng di chuyển và hình dạng khuyết tật của tinh trùng.

Có thể bạn quan tâm: Tinh trùng ít là như thế nào? Nguyên nhân và cách điều trị

2. Tinh trùng yếu (khả năng di động kém)

Để quá trình thụ tinh diễn ra, tinh trùng phải có khả năng bơi và tiến vào tử cung. Tinh trùng yếu là khi có tỷ lệ lớn tinh trùng di chuyển không bình thường, tức tỷ lệ tinh trùng di chuyển tiến tới dưới 32%.

Chẩn đoán tinh trùng di động kém thường được thực hiện dựa trên tỷ lệ phần trăm tinh trùng di động. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy việc xác định tinh trùng yếu dựa trên tổng số lượng tinh trùng di động cho kết quả phù hợp hơn.

Theo đó, tổng số lượng tinh trùng di động trên 20 triệu được coi là bình thường; dưới 5 triệu là khả năng di chuyển của tinh trùng kém; dưới 1 triệu là khả năng di chuyển của tinh trùng kém ở mức nghiêm trọng.

Theo lý thuyết, nam giới chỉ cần có một tinh trùng vận động bình thường thì vẫn có thể có con, nhưng khả năng thụ tinh sẽ bị ảnh hưởng lớn nếu chất lượng tinh trùng giảm sút, thậm chí có trường hợp gần như bằng không.

Có thể bạn quan tâm: 4 cách nhận biết tinh trùng yếu để kịp thời cải thiện

3. Hình thái tinh trùng bất thường

Hình thái tinh trùng bất thường, hay còn gọi là tinh trùng dị dạng, tinh trùng khuyết tật là khi phần lớn tinh trùng có hình dạng không bình thường. Tinh trùng bình thường có đầu hình bầu dục với đuôi dài. Tinh trùng dị dạng có thể có hình dạng kỳ lạ, nhiều đầu hoặc nhiều đuôi…

Tinh trùng có hình dạng bình thường mới có khả năng di chuyển tốt. Do đó, không có gì lạ khi tinh trùng dị dạng thường đi cùng với khả năng di động kém. Tinh trùng có hình dạng lạ và không thể di chuyển tốt thì không thể thụ tinh với trứng. Hơn nữa, tinh trùng khuyết tật có mã gen không hoàn chỉnh có thể tăng nguy cơ sẩy thai và gây dị tật bẩm sinh ở trẻ.

Dấu hiệu nhận biết tinh trùng bất thường

Tinh trùng bất thường có thể gây nhiều hệ lụy đáng ngại. Vậy liệu có cách nhận biết tinh trùng yếu/ ít/ dị dạng hay không? Nếu chỉ dựa vào cảm quan, đôi khi rất khó để nam giới có thể phát hiện tinh trùng bất thường. Dù vậy, nếu tinh dịch có các biểu hiện sau, nam giới cần nhanh chóng đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám:

• Tinh dịch loãng, xuất tinh ít: Nếu tinh dịch loãng như nước vo gạo, không có độ dính nhớt như bình thường hoặc tinh dịch xuất ra quá ít thì đây có thể là dấu hiệu cho thấy có sự bất thường về số lượng và chất lượng tinh trùng.
• Tinh trùng lạnh, hay tinh dịch lạnh: Đây là hiện tượng tinh dịch sau khi xuất tinh có nhiệt độ lạnh chứ không có cảm giác ấm nóng. Điều này xảy ra khi mật độ tinh trùng trong tinh dịch thấp hơn bình thường. Tinh trùng lạnh thường kèm với tinh dịch loãng, hoặc lợn cợn, vón cục và thay đổi màu sắc.

Có thể bạn quan tâm: Tinh trùng lạnh có gây vô sinh không? Cách chữa tinh trùng lạnh sao cho nhanh khỏi?

• Tinh trùng vón cục, hay tinh dịch vón cục: Tình trạng tinh dịch không ở trạng thái lỏng sệt mà lại bị vón thành cục nhỏ màu trắng bóp thấy mịn, đồng thời xuất hiện những hạt nhỏ li ti trong chất dịch.
• Tinh trùng đông đặc, hay tinh dịch đông đặc: Tinh dịch đông đặc là tình trạng tinh dịch có độ đặc quánh cao, không thể hóa lỏng hoặc chỉ hóa lỏng một phần. Điều này khiến tinh trùng khó di chuyển để gặp trứng, giảm khả năng thụ thai.
• Tinh trùng bất thường về màu sắc: Mayo Clinic cho biết, tinh dịch bình thường có màu trắng xám. Những thay đổi trong màu sắc tinh dịch có thể là dấu hiệu cho biết tinh trùng bất thường, chẳng hạn như tinh dịch có màu vàng, xanh lục, màu nâu…

Ngoài nhận biết tinh trùng bất thường từ đặc điểm tinh dịch, nam giới mắc vấn đề này cũng có thể bị suy giảm ham muốn, rối loạn cương dương, sưng đau vùng sinh dục… Chuyên gia cũng khuyến cáo các cặp đôi quan hệ không dùng biện pháp tránh thai trong vòng 6 tháng vẫn chưa thể đậu thai nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám, phát hiện và điều trị kịp thời.

Cách cải thiện tinh trùng bất thường

Các biện pháp cải thiện tinh trùng bất thường cần tuân theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Tùy vào dạng và mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra những phương pháp điều trị, hỗ trợ sinh sản khác nhau, bao gồm điều trị bằng thuốc, bơm tinh trùng vào buồng tử cung, thụ tinh trong ống nghiệm…

Có thể bạn quan tâm: Ăn gì để bổ sung kẽm giúp tinh binh cường tráng?

Bên cạnh đó, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ về việc thay đổi chế độ ăn và lối sống để góp phần tăng chất lượng và số lượng tinh trùng. Một số lời khuyên hữu ích như sau:

• Xây dựng thực đơn đa dạng, nhiều rau xanh, thực phẩm chống oxy hóa, hải sản… Hạn chế tối đa uống rượu bia, chất kích thích, chất gây nghiện.
• Không hút thuốc lá hoặc hạn chế tối đa việc hít phải khói thuốc lá
• Ngủ đủ giấc
• Tránh căng thẳng, áp lực
• Tránh làm nóng vùng bìu (nhiệt độ lý tưởng cho hoạt động tinh hoàn là 35 – 36 độ C)
• Quan hệ tình dục đều đặn, sử dụng các biện pháp bảo vệ để phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Tinh trùng bất thường là một trong những rào cản lớn và phổ biến nhất ngăn các cặp đôi hưởng trọn vẹn hạnh phúc làm cha mẹ. Dù vậy, với sự tiến bộ trong y học và những phương pháp mới được áp dụng, nhiều cặp đôi hiếm muộn lâu năm vẫn có cơ hội thụ thai thành công.