"Giải mã" những nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chưa biết nói

Trẻ 3 tuổi chưa biết nói là một vấn đề lớn khiến các bậc cha mẹ vô cùng lo lắng. Đây có thể là hậu quả của nhiều bệnh tật nguy hiểm tiềm ẩn. Bạn hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu kỹ những nguyên nhân gây ra vấn đề này để có thể sớm tìm ra phương pháp điều trị phù hợp cho trẻ nhé.

Những thông tin được tổng hợp trong bài viết sau của Hello Bacsi sẽ làm rõ những nguyên nhân gây ra vấn đề trẻ 3 tuổi chưa biết nói, liên quan đến bệnh tật và môi trường sống của trẻ.

Việc trẻ 3 tuổi chưa biết nói là một tình trạng không quá hiếm gặp. Tình trạng này thường sẽ được khắc phục theo thời gian nếu nguyên nhân của vấn đề này chỉ là do trẻ phát triển chậm hơn so với bạn bè đồng trang lứa. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn cần phải tìm hiểu kỹ nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chưa biết nói. Nguyên do là bởi đôi khi, tình trạng này là hậu quả của một số những vấn đề nghiêm trọng sâu xa khác liên quan đến sức khỏe thể chất và trí tuệ của bé. Dưới đây là một số nguyên nhân mà bạn có thể chưa biết:

I. Trẻ 3 tuổi chưa biết nói do những vấn đề liên quan đến miệng

1. Trẻ có vấn đề về cấu tạo của miệng

Nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chưa biết nói có thể là do các vấn đề với miệng, lưỡi hoặc vòm họng. Điều này khiến trẻ khó hình thành âm thanh và từ ngữ. Ngoài ra, tình trạng dính thắng lưỡi cũng là một nguyên nhân khiến trẻ khó giao tiếp bằng lời nói. Dị tật này làm hạn chế chuyển động lưỡi của bé, gây khó khăn trong việc tạo ra một số âm thanh nhất định như d, l, r, s, t, gi, th… Dính thắng lưỡi cũng có thể khiến trẻ nhỏ gặp khó khăn khi bú mẹ.

2. Trẻ gặp các vấn đề về các cử động ở miệng

Các rối loạn về  về cách cử động ở miệng xảy ra khi có sự hoạt động kém hiệu quả trong các vùng não chịu trách nhiệm tạo ra lời nói. Trẻ gặp khó khăn trong việc sử dụng và phối hợp môi, lưỡi và hàm để tạo ra lời nói. Những đứa trẻ này cũng có thể gặp các vấn đề khác liên quan như việc phối hợp giữa động tác bú và nuốt sữa rất khó khăn

II. Trẻ 3 tuổi chưa biết nói do mắc những bệnh về tai

1. Mất thính lực: Nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chưa biết nói

Trẻ 3 tuổi không thể nghe rõ hoặc nghe sai từ, có thể gặp khó khăn trong việc hình thành ngôn từ. Tình trạng này khiến trẻ cảm thấy khó khăn để nói, hiểu và sử dụng ngôn ngữ. Đó là lý do tại sao bạn nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ tai mũi họng để được kiểm tra thính giác. 

Một dấu hiệu của việc mất thính giác là trẻ không phản ứng khi bạn gọi tên bé, nhắc đến một đồ vật hoặc một người nào đó với trẻ, nhưng bé lại có phản ứng nếu bạn diễn đạt điều đó bằng cử chỉ hoặc bộc lộ cảm xúc trên khuôn mặt. Ngoài ra, vẫn còn nhiều dấu hiệu mất thính giác khác mà bạn nên tham khảo trực tiếp với các bác sĩ.

2. Nhiễm trùng tai

Nhiễm trùng tai, đặc biệt là nhiễm trùng mãn tính, có thể ảnh hưởng đến thính giác và khiến trẻ dù đã 3 tuổi nhưng vẫn chưa biết nói. Tuy nhiên, bệnh viêm tai ở mức độ nhẹ và không biến chứng đã được điều trị đầy đủ sẽ không ảnh hưởng đến khả năng nói của trẻ. Ngoài ra, nếu trẻ có thính giác bình thường ở ít nhất một bên tai, thì lời nói và ngôn ngữ của bé vẫn có thể sẽ phát triển bình thường.

III. Rối loạn ngôn ngữ và lời nói

Trẻ 3 tuổi chưa biết nói có thể hiểu và giao tiếp phi ngôn ngữ, nhưng gặp rất nhiều khó khăn trong việc nói. Các bé có thể nói một vài từ nhưng không thể chuyển chúng thành các cụm từ dễ hiểu. Đây có thể là hậu quả của vấn đề chậm phát triển ngôn ngữ.

Một số rối loạn ngôn ngữ và lời nói liên quan đến chức năng não và có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập. Một nguyên nhân khác gây ra sự chậm phát triển về ngôn ngữ và lời nói là do sinh non. Có thể bạn chưa biết rằng cấu trúc của cơ quan thính giác sẽ phát triển hoàn thiện vào ba tháng cuối thai kỳ. Do đó, nếu trẻ sinh càng sớm thì càng dễ có nguy cơ gặp các vấn đề về thính giác. Ngoài ra, trẻ sinh non cũng dễ mắc một số bệnh lý có thể ảnh hưởng để thính lực như vàng da sơ sinh. Đã có rất nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mất thính lực ở trẻ sinh non cao hơn so với những trẻ đủ tháng.

IV. Hội chứng tự kỷ

Đây là một hội chứng rối loạn phát triển, được xem là một trong những nguyên nhân gây ra các vấn đề về lời nói và ngôn ngữ ở trẻ 3 tuổi. Ngoài ra, tự kỷ còn có biểu hiện một số dấu hiệu khác ở trẻ, bao gồm:

• Lặp lại các cụm từ cũ (echolalia) thay vì tạo các cụm từ mới 
• Có hành vi lặp đi lặp lại
• Khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ bị suy giảm
• Kỹ năng tương tác với xã hội bị suy giảm: ít cười, ít biểu lộ cảm xúc tình cảm với cha mẹ, thích chơi một mình, kém giao tiếp với những người xung quanh, mối quan tâm bị thu hẹp...

V. Trẻ 3 tuổi chưa biết nói có thể do các vấn đề về thần kinh

Một số rối loạn thần kinh có thể ảnh hưởng đến các cơ vùng răng hàm mặt cần thiết cho  phát triển lời nói, bao gồm các vấn đề như:

• Bệnh bại não (một chứng rối loạn vận động do tổn thương não)
• Bệnh loạn dưỡng cơ 
• Chấn thương sọ não.

VI. Thiểu năng trí tuệ

Một số trường hợp trẻ 3 tuổi chưa biết nói có thể liên quan đến các vấn đề về nhận thức và các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống như giao tiếp, tự chăm sóc bản thân, không phải chỉ do không có khả năng hình thành ngôn từ.

VII. Trẻ mắc chứng mất phối hợp động tác (Apraxia)

Apraxia là một dạng của chứng mất phối hợp động tác ảnh hưởng đến lời nói. Não khó phối hợp với cử động của môi, hàm và lưỡi khiến trẻ không thể tạo ra giọng nói. Người bệnh mất phối hợp động tác trong việc nói biết những từ mà họ muốn nói, nhưng não họ khó có thể phối hợp với các cơ cần thiết để phát ra đúng những từ họ muốn, và vì thế họ có thể nói ra những từ khác hẳn, thậm chí những từ vô nghĩa. Đa số những người mắc chứng rối loạn này đều bị khiếm khuyết thần kinh.

Trẻ 3 tuổi bị apraxia sẽ cảm thấy khó có thể hiểu rõ âm tiết, âm thanh và từ ngữ. Nhiều khả năng trẻ có thể bị apraxia khi gặp phải những tổn thương thần kinh. Không những thế, các chấn thương về mặt thể chất, tinh thần hoặc bệnh tật cũng có thể gây ra hội chứng rối loạn này.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm cách giải quyết tình trạng này, bạn có thể tìm hiểu bài viết Khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ 

VIII. Môi trường sống cũng là một nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chưa biết nói

1. Môi trường sống thiếu sự kích thích, tương tác ngôn ngữ

Môi trường sống là một yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ nhỏ. Nếu không có người tương tác và trò chuyện với trẻ, trẻ sẽ không thể học được ngôn ngữ. Ngoài ra, một môi trường sống đáp ứng đầy đủ mong muốn, nhu cầu của trẻ sẽ khiến bé mất đi động lực để tập nói. Việc sử dụng điện thoại, máy tính bảng, xem tivi nhiều giờ trong ngày cũng làm ít đi thời gian tập nói của bé.

2. Trẻ 3 tuổi sống trong một gia đình song ngữ

Việc sống trong một gia đình song ngữ cũng có thể ảnh hưởng đến ngôn ngữ và lời nói của trẻ. Bộ não của trẻ phải làm việc nhiều hơn để diễn giải và sử dụng 2 ngôn ngữ. Vì vậy, có thể mất nhiều thời gian hơn để những đứa trẻ này bắt đầu sử dụng một hoặc cả hai ngôn ngữ đang học. 

Hy vọng bài viết trên đã cho bạn biết được những nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chưa biết nói, từ đó có cách điều chỉnh hay đưa bé đi thăm khám sớm để trị phù hợp điều trị.