Trong những năm gần đây, bạo lực học đường có xu hướng tăng nhanh và đang dần trở thành vấn đề “nhức nhối’ của toàn xã hội. Trước vấn nạn này, ba mẹ cần làm gì để bảo vệ con?

Bắt nạt học đường không phải là một vấn đề mới nhưng nhiều bố mẹ vẫn chủ quan cho rằng con đang theo học tại một ngôi trường tốt nên không bao giờ gặp phải tình huống này cho đến khi sức khỏe và tinh thần của con sa sút thì đã quá muộn. Bài viết sau Hello Bacsi sẽ chia sẻ các dấu hiệu nhận biết trẻ đang bị bắt nạt ở trường cùng phương hướng giải quyết tốt nhất.

Vấn nạn bạo lực học đường hiện nay

Gần đây, các clip học sinh đánh nhau được đăng tải trên mạng xã hội ngày càng nhiều khiến nhiều cha mẹ lo ngại về tính an toàn của môi trường giáo dục.

Thực tế, bạo lực học đường hiện nay không chỉ đơn thuần là những hành vi vi phạm đạo đức, gây gổ, đánh nhau để giải quyết mâu thuẫn giữa học sinh mà còn là hiện tượng học sinh xúc phạm, đánh thầy cô giáo, phụ huynh đánh thầy cô, giáo viên xúc phạm học sinh bằng nhiều hình thức… Trong phạm vi bài viết này, Hello Bacsi chỉ đề cập đến vấn nạn bạo lục học đường giữa các học sinh với nhau.

6 vấn nạn học đường thường gặp

1. Đánh đập, xô đẩy, hăm dọa

Biểu hiện rõ nhất của kiểu bạo lực học đường này là:

• Trên cơ thể trẻ có các vết bầm tím, trầy xước và bé không trả lời được tại sao lại có các vết thương đó một cách rõ ràng.
• Thường xuyên nói rằng mình bị đau đầu, đau bụng, buồn nôn hoặc không muốn đi học.

Trẻ bị bạn bè bắt nạt thường không dám thừa nhận việc mình bị bắt nạt vì sợ bạn trả thù. Do đó, bạn hãy trò chuyện, khơi gợi để con nói về các mối quan hệ bạn bè ở trường. Việc này có thể giúp bạn biết được nhiều thông tin hữu ích hơn là ép buộc trẻ phải thừa nhận tình trạng mà trẻ đang gặp phải.

2. Chửi thề, chế giễu

Hình thức bắt nạt học đường gây nhiều tổn thương tinh thần song lại khó nhận biết. Bởi kiểu bắt nạt này không để lại hậu quả, bé có thể chỉ bị bạn bè bắt nạt bằng những lời lẽ khiếm nhã ngay khi có dịp như bé không có bạn bè bên cạnh, không có thầy cô giáo ở cùng…

Kiểu bắt nạt này thường nhắm vào những đứa trẻ có thể chất yếu, ngoại hình khác biệt, khả năng học tập kém. Một số biểu hiện mà bạn có thể quan sát ở trẻ là:

• Chán ăn
• Không trò chuyện
• Không tự tin
• Dễ bị tổn thương.

Nếu con là nạn nhân của kiểu bắt nạt này, bạn nên dạy con đáp trả lại bằng cách của người lớn. Hãy dạy con nhìn thẳng vào mắt kẻ bắt nạt và nói: “Bạn không được xúc phạm mình’, “Đừng chế giễu người khác, tốt hơn là các bạn nên đi chỗ khác chơi’…

3. Kỳ thị, tẩy chay, cô lập

Biểu hiện của kiểu bạo lực học đường này thường là:

• Bé phải chơi một mình
• Không có bạn bè
• Không bao giờ kể về chuyện chơi với bạn bè ở trường
• Có xu hướng thu mình, rất ngại tiếp xúc với người lạ.

Nếu con có những biểu hiện trên, hãy dành thời gian trò chuyện, khơi gợi những khúc mắc trong con. Bạn có thể cân nhắc đến việc chuyển trường. Ngoài ra, bạn cũng có thể đăng ký cho con tham gia các hoạt động ngoại khóa như học bơi, học chơi một loại nhạc cụ, học diễn kịch, các lớp hướng đạo sinh… để con có các mối quan hệ khác ngoài trường học.

4. Bắt nạt trên mạng

Bắt nạt trên mạng là một kiểu bắt nạt không còn xa lạ với thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay. Kiểu bắt nạt này chỉ xảy ra trong thế giới ảo thông qua các ứng dụng: mạng xã hội, thư điện tử… nhưng khiến nạn nhân chịu ảnh hưởng tâm lý nặng nề. Phương thức của kiểu bắt nạt này thường là tung tin đồn xấu, sỉ nhục hay châm biếm, bêu rếu…

Đặc điểm tâm lý chung của các bé bị bắt nạt trên mạng là:

• Ngủ muộn hoặc rất khó ngủ, thậm chí là mất ngủ
• Dành nhiều thời gian vào các mạng xã hội nhưng sau đó lại có vẻ buồn, chán nản
• Khóa hết các tài khoản mạng xã hội
• Tìm mọi cách để không một ai có thể đụng vào máy tính hay điện thoại của mình.

Nếu con là nạn nhân của trò bắt nạt trên mạng, bạn nên tìm cách lưu lại tất cả nội dung, bằng chứng bắt nạt. Sau đó, bạn có thể yêu cầu nhà trường hỗ trợ giải quyết sự việc, nếu nghiêm trọng có thể yêu cầu công an vào cuộc.

Để giảm nguy cơ con bị bắt nạt trên mạng, bạn hãy hạn chế thời gian dùng máy tính, điện thoại thông minh của trẻ. Ngoài ra, chú ý tìm hiểu các trang web con hay vào, thử sử dụng để kiểm tra mức độ an toàn.

5. Tống tiền, trấn lột

Tống tiền, trấn lột trong học đường không phải vấn đề mới và có thể xảy ra ở bất cứ ngôi trường nào. Nạn bạo lực học đường kiểu này diễn ra âm ỉ và gây hậu quả xấu về mặt tinh thần.

Trấn lột, tống tiền diễn ra với nhiều hình thức như: trấn lột, tống tiền thẳng tay hay trấn lột tiền theo kiểu “bảo kê nhà vệ sinh’, “nộp tiền hụi’, “xin đểu’, “mượn’ nhưng không bao giờ trả…

Nạn nhân thường là những bé ốm yếu, nhút nhát, hay sợ sệt, thiếu tự tin, có học lực kém. Khi bị bắt nạt các bé dễ rơi vào rạng thái lo âu, sợ sệt. Để có tiền đưa cho bạn, nhiều bé không ngần ngại ăn trộm, ăn cắp. Nếu bị trấn lột trong thời gian dài, trẻ dễ mất niềm tin vào cuộc sống, lo sợ, trầm cảm. Từ đó, nảy sinh các hành vi chống đối, gây hại cho người khác hoặc rơi vào tình trạng nghiện ngập, thậm chí là tự tử.

Nếu nhận thấy con có dấu hiệu khả nghi, bạn nên dành thời gian trò chuyện với con, hãy khơi gợi để trẻ nói ra sự việc. Bạn không nên la mắng hay kết tội mà hãy nhấn mạnh điều bạn muốn làm chỉ là chấm dứt tình trạng con đang gặp phải. Sau đó, hãy trao đổi thẳng thắn với giáo viên chủ nhiệm, ban giám hiệu và các phụ huynh liên quan để có cách giải quyết sự việc.

6. Tấn công tình dục

Đây là kiểu bạo lực học đường rất thường gặp nếu trẻ đang ở tuổi dậy thì. Kẻ tấn công sẽ dùng các hình thức như: bình luận về cơ thể, trêu ghẹo bằng những lời lẽ khiếm nhã, nhìn trộm thậm chí là chụp ảnh hay tìm cách đụng chạm. Ngoài ra, kẻ bắt nạt còn có thể phát tán những hình ảnh nhạy cảm của con (nếu có) trên mạng xã hội hay bắt ép con nghe, nhìn những thứ có tính chất khiêu dâm.

Trong một số trường hợp, bắt nạt học đường dạng tấn công tình dục còn bao gồm hành vi quấy rối tình dục, trong đó người phạm tội có thể bị truy tố. Hầu hết các nạn nhân của loại hình bạo lực này là con gái, song các bé trai cũng không ngoại lệ.

Một số dấu hiệu bạn có thể nhận ra bé đang là nạn nhân của bạo lực học đường kiểu này là: Bé tỏ ra khó chịu, thậm chí là sợ hãi người khác giới, thay đổi thói quen ăn mặc, có dấu hiệu trầm cảm.

Nếu con là nạn nhân, bạn đừng chỉ trích hay đổ lỗi cho trẻ. Bạn nên trao đổi với giáo viên chủ nhiệm, đại diện ban giám hiệu, kẻ tấn công con và phụ huynh để giải quyết. Nếu sự việc nghiêm trọng, hãy đưa con đi khám và xác nhận, đồng thời báo cho cơ quan công an điều tra, xử lý.

Hậu quả từ bạo lực học đường

Không có gì lạ khi bạn lo sợ rằng trẻ sẽ bị bạo lực học đường bởi ngày nay, tình trạng này diễn ra khá phổ biến. Những biểu hiện của trẻ chứng tỏ con đang phải chịu hậu quả nặng nề từ hành vi bạo lực bao gồm:

• Không muốn nói về những chuyện ở trường
• Sợ đi học
• Dấu hiệu trầm cảm ngày càng rõ rệt
• Kết quả học tập giảm sút
• Không thích nói về những người bạn của mình
• Bạn nhìn thấy trên người trẻ có các vết thương, trầy xước khi trẻ đi học về
• Về nhà với tình trạng áo quần không còn nguyên vẹn, các vật dụng cá nhân bị hư hỏng
• Bé thường hay nói mình bị nhức đầu, đau bụng hoặc khó ngủ
• Thay đổi trong thói quen ăn uống
• Trở nên nhút nhát và thiếu tự tin.

Ngoài các hậu quả được đề cập ở trên, các bé bị bắt nạt khi còn nhỏ sẽ có nguy cơ mắc phải các chứng rối loạn lo âu cao gấp 4,3 lần, chứng hoảng loạn cao gấp 14,5 lần và chứng trầm cảm cao gấp 4,8 lần so với những đứa trẻ khác khi trưởng thành.

Làm thế nào khi con bị bắt nạt?

1. Tâm sự với bé mỗi ngày

Dành thời gian quan tâm và hỏi bé về những chuyện xảy ra ở trường, bạn bè để nắm bắt tình hình. Bố mẹ nên chọn thời gian yên tĩnh và hỏi những câu hỏi mở như “giờ ra chơi hôm nay con làm những gì? Con chơi với những bạn nào?”, “Hôm nay đi học có điều gì vui không?”…

2. Quan sát để nhận ra dấu hiệu trẻ bị bắt nạt

Bố mẹ có thể nghi ngờ trẻ bị bắt nạt khi thấy một số dấu hiệu như quần áo bị rách, đồ đạc của trẻ bị mất, bé xin thêm tiền ăn vặt, bỏ học hoặc viện mọi lí do để không phải đi học như đau đầu, đau bụng. Một vài dấu hiệu như bé hay nổi giận, buồn bã, mất ngủ hay đái dầm cũng cần được chú ý.

3. Liên lạc với nhà trường

Nếu con bị bắt nạt, bố mẹ nên liên lạc và báo cho nhà trường biết về tình trạng của bé để nhận được sự hỗ trợ. Nếu tình trạng này kéo dài liên tục, bạn cần tìm cách thu thập thông tin của các đối tượng bắt nạt trẻ và gửi đến nhà trường để nhà trường có thể xử lý kỷ luật.

4. Động viên bé

Khi bị bắt nạt, bé có thể mất tự tin vào bản thân và dần trở nên nhút nhát. Hơn bao giờ hết, bạn cần động viên tinh thần và trấn an con. Bạn hãy cho con biết rằng bố mẹ luôn ở bên cạnh và yêu thương. Nếu từng bị bắt nạt hay biết những người gặp hoàn cảnh giống vậy, bạn hãy kể chuyện cho trẻ nghe để bé cảm thấy được đồng cảm, sẻ chia.

Làm gì nếu trẻ là người bắt nạt bạn bè?

Nếu con mình là người bắt nạt kẻ khác, bạn cần can thiệp sớm để giảm thiểu tình trạng bạo lực học đường:

1. Dạy trẻ kiểm soát cảm xúc

Dạy con cách kiểm soát cảm xúc cũng như nghĩ đến những điều tích cực khi cảm thấy tức giận về một điều gì đó. Người lớn cũng có thể lấy chính mình ra làm ví dụ như khi bạn đang tức giận, hãy nói với bé rằng: “Hiện tại, ba/mẹ đang cảm thấy rất tức giận, do đó ba/mẹ cần đi ra ngoài một lát để bình tĩnh lại”.

2. Cho con chơi với nhiều bạn khác

Cho con chơi chung với nhiều bạn bè khác nhau ngay từ khi còn nhỏ. Điều này sẽ giúp bé có cơ hội hiểu rằng mọi người đều khác nhau và mình cần phải tôn trọng điều đó. Trẻ nhỏ thường thích bắt nạt những ai khác biệt so với mình. Với cách trên, trẻ sẽ không còn thấy bạn bè khác biệt với mình nữa.

3. Khuyến khích trẻ giúp đỡ mọi người xung quanh

Nhiều bố mẹ thường nói với con rằng: “Con chỉ cần học cho giỏi là được”. Thực tế là ngoài việc học, trẻ nên được học thêm những điều khác như cách cư xử với mọi người, phải biết giúp đỡ những người khác… Để làm điều này, bạn có thể phân công cho trẻ làm những công việc nhà đơn giản và hãy nhớ rằng bạn cần phải cư xử với con như người lớn chứ không phải là những đứa con nít.

4. Hãy để con được nói

Việc nuôi dạy các con sẽ trở nên dễ dàng hơn khi trẻ biết được bố mẹ nghĩ gì và ngược lại. Hãy để bé được nói lên những cảm nhận của mình. Để làm được điều này, bạn nên trò chuyện với con nhiều hơn. Việc này có thể không hiệu quả nhưng dần dần bạn có thể dạy trẻ hiểu được sự trung thực, công bằng và lịch sự là như thế nào.

5. Bố mẹ nên can thiệp nếu cần

Đôi khi, người lớn cần phải hành động quyết liệt để bảo vệ con cái chứ không phải để bé đối mặt với tất cả mọi việc hoặc để sự việc trôi vào quên lãng. Nếu bạn đã làm mọi cách nhưng trẻ vẫn cứ bắt nạt bạn bè, hãy nói chuyện với giáo viên chủ nhiệm để tìm ra phương án giải quyết tốt nhất cho bé cũng như các bạn khác. Nếu không, bạn cũng có thể nhờ đến sự tư vấn của các chuyên gia tâm lý.