Chúng ta thường ít khi bàn luận về vấn đề như phân có màu gì, mùi như thế nào. Nguyên nhân là bởi nhiều người còn cảm thấy khó chịu và cho rằng mất vệ sinh khi nghe những từ ngữ liên quan đến phân. Tuy nhiên, việc quan sát đặc điểm của phân sẽ cho bạn biết để biết được tình trạng sức khỏe của bản thân một cách rõ ràng nhất.
Theo cách chuyên gia sức khỏe, thói quen đại tiện là một chỉ số tương đối chuẩn xác để đánh giá về sức khỏe đường tiêu hóa. Những thay đổi về màu sắc, hình dạng và kết cấu của phân có thể tiết lộ dấu hiệu nhiễm trùng, các vấn đề về tiêu hóa hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như ung thư. Những dấu hiệu mà Hello Bacsi đề cập trong bài viết dưới đây là những điều bạn nên chú ý để chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Mời bạn cùng tìm hiểu!
5 đặc điểm của phân mà bạn nên quan tâm
1. Tần suất số lần mà bạn đi tiêu
Bạn nên để ý số lần đi đại tiện mỗi ngày, mỗi tuần. Tần suất đi tiêu cũng phản ánh một phần sức khỏe của bạn:
- Đi tiêu 3 lần một tuần là số lần tối thiểu với một người có sức khỏe bình thường.
- Đi tiêu tới 2 lần/ngày là bình thường, nhưng đây chỉ là con số tương đối, vì tần suất đi tiêu phụ thuộc vào lối sống và lượng chất xơ bổ sung từ thực phẩm.
- Một số người có thể đi tiêu ít hơn vào cuối tuần hay kỳ nghỉ vì khi đó họ ăn ít chất xơ, vận động thể chất ít hơn và ngược lại.
2. Kết cấu, kích thước và hình dạng
Đặc điểm của phân thể hiện những gì bạn đã ăn và tình trạng sức khỏe của bạn. Những người có lối sống khỏe mạnh, ăn đủ chất xơ và uống nhiều nước, vận động thể chất đầy đủ thì khối phân thường sẽ thuôn dài, mềm nhưng không bị bở và thường có hình chữ S.
Kết cấu, kích cỡ và hình dạng của khối phân không phản ánh bệnh lý, miễn là bạn cảm thấy thoải mái và không nhận thấy có điều gì bất thường. Bạn nên đến bác sĩ kiểm tra khi cảm thấy khó chịu hay gặp phải khó khăn trong đi tiêu, hoặc nếu phân của bạn dài và mảnh, có mùi hay màu sắc bất thường.
3. Màu của phân
Nhiều người thường thắc mắc “màu phân nói lên điều gì?”. Theo các chuyên gia sức khỏe, màu sắc của phân cũng có thể phản ánh sức khỏe tổng thể của bạn. Phân khỏe mạnh thường có màu nâu. Tuy nhiên, phân cũng có thể có các màu sắc khác như đỏ, vàng, đen, xám, xanh… tùy thuộc vào những gì bạn ăn và lượng chất xơ mà bạn đã tiêu thụ. Trường hợp bạn đi tiêu phân có màu đen hoặc đỏ, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán vì đây có thể là triệu chứng cảnh báo tình trạng xuất huyết trong đường tiêu hóa.
Phân màu đen
Việc đi tiêu phân có màu đen thường liên quan đến vấn đề tiêu hóa như chảy máu dạ dày. Nó cũng có thể do những vấn đề không nguy hiểm khác như do bạn đang uống viên bổ sung sắt hay cam thảo đen hoặc ăn các thực phẩm có màu đen.
Phân màu đỏ hay tím
Phân có màu đỏ hoặc tím có thể liên quan đến những thức ăn bạn ăn gần đây như những thực phẩm có màu sắc đậm, chẳng hạn như củ dền, canh rau dền đỏ, xôi lá cẩm…
Phân màu vàng
- Phân màu vàng sậm có thể là dấu hiệu của một vấn đề về gan.
- Màu cam có thể cho thấy ống mật bị tắc hoặc sử dụng thuốc kháng acid.
- Phân nát màu vàng, nhờn, có mùi hôi chứng tỏ ruột không tiêu hóa và hấp thụ chất béo đúng cách. Điều này có thể do một bệnh ở niêm mạc ruột như bệnh celiac hoặc viêm tụy mãn tính gây ra.
Phân màu xanh
Trường hợp đi ngoài phân màu xanh đen, xanh rêu hoặc xanh thẫm có thể vì một số lý do như ăn nhiều rau củ quả có hàm lượng chất diệp lục cao, sử dụng thuốc kháng sinh hoặc do nhiễm khuẩn.
Đi tiêu phân nhạt màu
- Phân có màu xám, trông như đất sét có thể liên quan đến các vấn đề về gan, tụy.
- Màu bạc hay trắng: là dấu hiệu của những vấn đề liên quan đến ống mật như tắc mật, thường đi kèm với vàng da, vàng mắt. Đôi khi cũng có thể do bạn đang sử dụng một loại thuốc nào đó.
4. Mùi
Ai cũng đều cảm thấy phân có mùi khó chịu. Nếu bạn đi tiêu và cảm thấy phân của mình có mùi lạ hơn bình thường, bạn cần phải đến gặp bác sĩ gấp. Những mùi lạ có thể do ký sinh trùng trong đường tiêu hóa gây ra. Mùi lạ phát ra từ phân cũng có thể là biểu hiện bạn đang có vấn đề về đường tiêu hóa nghiêm trọng chẳng hạn như viêm loét đại tràng.
5. Độ nổi
Bạn có từng thắc mắc đi tiêu phân chìm hay nổi là tốt hay đi ngoài phân chìm có sao không hay không? Câu trả lời là nếu phân chìm xuống nước có nghĩa là nó chứa ít chất béo. Nếu chúng nổi lên thường do chất béo và các chất dinh dưỡng không được hấp thụ đủ khi đi qua đường tiêu hóa (đi tiêu phân mỡ) . Đây cũng có thể là tình trạng liên quan đến tụy, bạn có thể bị viêm tụy mãn tính.
[embed-health-tool-bmr]
Thang phân Bristol
Thang biểu mẫu phân Bristol là một công cụ hỗ trợ y tế được thiết kế để để chẩn đoán táo bón, tiêu chảy và hội chứng ruột kích thích. Theo thang Britol, phân được loại phân thành bảy nhóm:
- Loại 1: những cục nhỏ, cứng, tách rời trông như quả hạch, khó thoát ra khỏi hậu môn
- Loại 2: Dính với nhau thành dạng thuôn dài nhưng vẫn nhìn rõ từng cục nhỏ
- Loại 3: Dính với nhau thành dạng thuôn dài, có vết nứt nẻ trên bề mặt
- Loại 4: Có dạng thuôn dài, trơn nhẵn và mềm
- Loại 5: Từng mảnh nhầy có bờ rõ ràng, dễ thoát ra khỏi hậu môn
- Loại 6: Phân mềm, tách thành từng mẩu nhầy, lợn cợn
- Loại 7: Phân lỏng hoàn toàn
Loại 1 và 2 chỉ tình trạng táo bón. Loại 3 và 4 là phân bình thường, khỏe mạnh. Loại 5, 6, 7 là tình trạng tiêu chảy.
Lời khuyên để duy trì đường ruột khỏe mạnh
Theo các chuyên gia 70% hệ thống miễn dịch của cơ thể nằm trong đường tiêu hóa do đó, điều quan trọng là bạn cần duy trì sức khỏe đường ruột tốt. Để giữ cho việc đi tiêu của bạn thường xuyên và khỏe mạnh, hãy thực hiện những thói quen sau:
- Ăn một chế độ ăn uống đa dạng cân bằng, giàu chất xơ: Việc tiêu thụ chất xơ có thể giúp ngăn ngừa hoặc giảm táo bón. Hãy bổ sung vào chế độ ăn các loại rau củ (rau mồng tơi, rau lang, rau dền, cà rốt, khoai lang…), các loại quả (táo, mận) cùng các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt.
- Uống đủ nước: Việc uống đủ nước giúp loại bỏ độc tố khỏi cơ thể. Do đó, hãy cố gắng uống ít nhất tám ly nước mỗi ngày (khoảng 2 lít).
- Luyện tập thể dục đều đặn: Việc tập thể dục, vận động thể chất đều đặn có thể làm giảm thời gian thức ăn di chuyển qua ruột già, giúp giảm táo bón.
- Khám sức khỏe định kỳ và nội soi đường tiêu hóa: Việc khám sức khỏe định kỳ giúp các bác sĩ có thể kịp thời phát hiện ra các bất thường sức khỏe mà bạn đang gặp phải. Nội soi cho phép bác sĩ tìm kiếm các polyp bên trong đại tràng và trực tràng, đây có thể là dấu hiệu sớm của bệnh ung thư. Hãy lên lịch khám sàng lọc nếu bạn:
- Từ 45 tuổi trở lên
- Có tiền sử mắc bệnh viêm ruột
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư đại trực tràng hoặc polyp
Khi nào nên đi khám?
Sự thay đổi về tính chất phân không phải lúc nào cũng có nghĩa là bệnh lý. Tuy nhiên bạn vẫn nên theo dõi chứ không nên chủ quan.
Nếu bạn bị tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài hơn 2 – 3 ngày, phân của bạn có màu đen, hắc ín, màu rất nhạt hoặc xám hoặc bạn thấy có máu trong phân, hãy đi khám sớm nhất có thể.
Phân có thể tiết lộ về tình trạng cơ thể của bạn. Dù tế nhị, nhưng nếu bạn quan sát được bất kì vấn đề khác thường nào về màu sắc, mùi, kích thước hay độ nổi của phân thì bạn nên đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán kịp thời nhé!
