Chấn thương đầu có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào, mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Dựa vào nguyên nhân gây chấn thương và mức độ mà bác sĩ sẽ có cách theo dõi, điều trị phù hợp.
Vậy có những nguyên nhân nào gây chấn thương vùng đầu và làm cách nào để xử lý các chấn thương này? Mời bạn cùng tìm hiểu trong bài viết sau nhé.
Tìm hiểu chung
Chấn thương đầu là gì?
Chấn thương đầu chỉ bất kỳ loại chấn thương nào ở não, sọ hoặc da đầu. Mức độ chấn thương có thể dao động từ một vết sưng nhẹ hoặc bầm tím đến chấn thương sọ não. Các chấn thương đầu thường gặp bao gồm chấn động, vỡ xương sọ và vết thương da đầu. Phương pháp điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây chấn thương đầu và mức độ nghiêm trọng của nó.
Chấn thương đầu có thể kín hoặc hở: kín là không làm vỡ hộp sọ; hở gây rách da đầu và hộp sọ, làm tổn thương não bộ.
Thật khó để đánh giá mức độ nghiêm trọng của chấn thương đầu nếu chỉ quan sát. Một số chấn thương đầu nhẹ gây chảy máu rất nhiều, trong khi có những chấn thương lớn lại không chảy máu. Vì vậy, bạn không được chủ quan trước bất kỳ chấn thương vùng đầu nào.
Các dạng chấn thương đầu
Ổ tụ máu (Hematoma)
Ổ tụ máu hoặc đông máu là tình trạng máu nằm bên ngoài các mạch máu. Bệnh có thể rất nghiêm trọng nếu ổ máu tụ xảy ra trong não. Đông máu có thể dẫn đến áp lực tích tụ bên trong hộp sọ, khiến bạn mất ý thức hoặc gây tổn thương não vĩnh viễn.
Xuất huyết
Xuất huyết là là tình trạng chảy máu không kiểm soát được. Bạn có thể chảy máu trong không gian xung quanh não, được gọi là xuất huyết dưới màng não, chảy máu trong mô não hay xuất huyết nội sọ.
Xuất huyết dưới màng não thường gây đau đầu và ói mửa. Còn xuất huyết nội sọ nghiêm trọng đến đâu sẽ phụ thuộc vào lượng máu chảy, nhưng theo thời gian máu chảy nhiều có thể gây ra áp lực lên sọ.
Chấn động não
Một chấn động não có thể xảy ra khi có tác động nghiêm trọng lên đầu, đủ để gây tổn thương não. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do đập đầu vào tường hoặc do té ngã.
Nhìn chung, việc mất chức năng liên quan đến chấn động là tạm thời. Tuy nhiên, nếu các chấn động lặp đi lặp lại có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn.
Phù não
Bất kỳ chấn thương ở đầu nào cũng có thể dẫn đến phù nề hoặc sưng u trên đầu. Nhiều vết thương gây sưng các mô xung quanh, nhưng nếu xảy ra trong não thì sẽ nghiêm trọng hơn. Hộp sọ không thể căng ra để thích ứng với vết sưng. Điều này dẫn đến tăng áp lực nội sọ, khiến cho bộ não áp vào hộp sọ.
Vỡ hộp sọ
Không giống như xương, hộp sọ không có tủy xương, do đó rất vững chắc và khó vỡ. Một khi lực tác động lên đầu cực kỳ lớn và xảy ra vỡ hộp sọ, đầu không thể chống đỡ được các chấn thương, do đó khiến não dễ bị tổn thương hơn.
Tổn thương sợi trục lan tỏa
Tổn thương sợi trục lan tỏa (chấn thương tuyệt đối) là một chấn thương sọ não không gây chảy máu nhưng làm tổn thương các tế bào não. Các tế bào não bị tổn thương có thể làm việc không hiệu quả. Tình trạng này cũng có thể dẫn đến sưng tấy, gây ra nhiều tổn thương hơn.
Mặc dù tổn thương không thể nhìn thấy bên ngoài như các chấn thương não khác, nhưng nó là một trong những loại chấn thương đầu nguy hiểm nhất, có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn và thậm chí tử vong.
Triệu chứng
Những dấu hiệu và triệu chứng của chấn thương đầu là gì?
Đầu có nhiều mạch máu hơn bất kỳ phần nào khác của cơ thể, do đó chảy máu trên bề mặt não hoặc trong não là nghiêm trọng. Tuy nhiên, không phải tất cả các chấn thương ở đầu đều gây chảy máu đầu.
Điều quan trọng là bạn phải biết các triệu chứng để theo dõi. Nhiều triệu chứng của chấn thương não nghiêm trọng sẽ không xuất hiện ngay lập tức. Chấn thương ở đầu theo dõi bao lâu thì bạn nên quan sát các triệu chứng trong vài ngày sau khi bị thương.
Các triệu chứng thường gặp của chấn thương đầu nhẹ bao gồm:
- Đau đầu
- Lâng lâng
- Chóng mặt
- Nhầm lẫn nhẹ
- Buồn nôn
- Ù tai
Các triệu chứng của chấn thương đầu nghiêm trọng bao gồm nhiều dấu hiệu của chấn thương đầu nhẹ cùng với:
- Mất ý thức
- Co giật
- Ói mửa
- Vấn đề cân bằng hoặc phối hợp
- Mất phương hướng nghiêm trọng
- Không thể tập trung nhìn
- Chuyển động mắt bất thường
- Mất kiểm soát cơ
- Đau đầu dai dẳng hoặc trầm trọng hơn
- Mất trí nhớ
- Thay đổi tâm trạng
- Rò rỉ dịch từ tai hoặc mũi.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Bạn không nên xem nhẹ chấn thương đầu, đi khám ngay nếu nghi ngờ mình có triệu chứng của chấn thương vùng đầu nghiêm trọng.
Đặc biệt, bạn nên đi cấp cứu ngay lập tức nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
- Mất ý thức
- Nhầm lẫn
- Mất phương hướng
Ngay cả khi chỉ gặp các chấn thương nhẹ như đập đầu vào tường hay chảy máu đầu, bạn nên đi khám nếu vẫn còn triệu chứng sau 1 – 2 ngày.
Trong trường hợp người bệnh bị chấn thương đầu nghiêm trọng, bạn nên gọi cấp cứu 115 ngay. Bạn cũng không nên di chuyển người bị nạn vì có thể khiến chấn thương đầu nặng hơn.
Nguyên nhân
Nguyên nhân nào gây chấn thương đầu?
Nhìn chung, chấn thương đầu có thể được chia thành hai loại dựa trên nguyên nhân: rung lắc mạnh và lực tác động mạnh.
Chấn thương đầu do rung lắc phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhưng cũng có thể xảy ra với bất cứ ai bị rung lắc đầu mạnh.
Chấn thương đầu gây ra bởi một cú đánh vào đầu thường do:
- Tai nạn xe
- Té ngã hay bị ngã đập đầu xuống đường
- Tấn công vật lý
- Đập đầu vào tường
- Tai nạn liên quan đến thể thao
Trong hầu hết các trường hợp, hộp sọ sẽ bảo vệ bộ não khỏi bị tổn thương nghiêm trọng. Tuy nhiên, các chấn thương nghiêm trọng đủ để gây thương tích đầu cũng có thể gây chấn thương cột sống.
Chẩn đoán và điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế, vậy nên tốt nhất là bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán chấn thương đầu?
Một trong những phương pháp đầu tiên dùng để đánh giá chấn thương đầu là thang điểm hôn mê Glasgow (GCS). GCS là bài kiểm tra gồm 15 điểm đánh giá tình trạng tâm thần của bạn. Điểm số GCS cao cho thấy chấn thương đầu nhẹ, ít nghiêm trọng.
Bác sĩ cần phải biết các trường hợp chấn thương của bạn. Thông thường, bạn sẽ không nhớ chi tiết về tai nạn. Nếu có thể, bạn nên đi cùng một người nào đó đã chứng kiến tai nạn. Điều này giúp bác sĩ xác định bạn bị mất ý thức trong thời gian bao lâu.
Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các dấu hiệu chấn thương, bao gồm bầm tím và sưng u trên đầu. Bạn cũng có thể được khám đánh giá chức năng thần kinh của bạn bằng cách đánh giá kiểm soát cơ bắp và sức mạnh, chuyển động mắt và cảm giác…
Xét nghiệm hình ảnh thường được sử dụng để chẩn đoán chấn thương đầu. Chụp CT sẽ giúp bác sĩ phát hiện nứt sọ, chảy máu và đông máu, sưng não và bất kỳ tổn thương nào khác. Do CT scan thường nhanh và chính xác, vì vậy bác sĩ thường chỉ định thực hiện xét nghiệm này đầu tiên. Bạn cũng có thể được chụp MRI để bác sĩ thấy chi tiết hơn về bộ não. Quét MRI thường chỉ được thực hiện khi bạn trong tình trạng ổn định.
Những phương pháp nào giúp bạn điều trị chấn thương đầu?
Việc điều trị chấn thương đầu phụ thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của chấn thương.
Với chấn thương đầu nhẹ, thường không có triệu chứng nào ngoài đau ở chỗ bị thương. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định cho bạn acetaminophen để giảm đau.
Bạn lưu ý không nên uống thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen hoặc aspirin vì có thể làm cho tình trạng chảy máu nghiêm trọng hơn. Nếu bạn có vết thương hở đủ lớn, bác sĩ có thể sử dụng chỉ khâu để đóng vết thương.
Ngay cả khi chấn thương đầu nhẹ, bạn vẫn nên theo dõi tình trạng của mình để đảm bảo nó không tệ hơn. Bạn có thể đi ngủ sau khi bị chấn thương nhưng nên được đánh thức mỗi 2 giờ hoặc lâu hơn chút để kiểm tra các triệu chứng mới. Bạn nên quay trở lại gặp bác sĩ nếu phát triển bất kỳ triệu chứng mới hoặc tình trạng hiện tại xấu đi.
Bạn có thể cần nhập viện nếu bị thương nặng ở đầu. Việc điều trị tại bệnh viện sẽ tùy thuộc vào chẩn đoán của bác sĩ. Việc điều trị các chấn thương đầu nặng có thể bao gồm:
Thuốc
Nếu bị thương nặng ở não, bạn có thể được uống thuốc chống động kinh vì có nguy cơ bị co giật trong vài ngày sau chấn thương.
Bác sĩ cũng có thể chỉ định thuốc lợi tiểu nếu chấn thương đã gây ra áp lực tích tụ trong não. Thuốc lợi tiểu giúp bài tiết nhiều chất lỏng hơn, do đó giúp giảm bớt áp lực.
Nếu chấn thương rất nghiêm trọng, bạn có thể được cho dùng thuốc gây hôn mê. Đây có thể là cách điều trị thích hợp nếu mạch máu bị tổn thương. Khi bạn hôn mê, não sẽ không cần nhiều oxy và chất dinh dưỡng như bình thường.
Phẫu thuật
Bác sĩ có thể yêu cầu phẫu thuật khẩn cấp để ngăn chặn tổn thương thêm cho bộ não, chẳng hạn như:
- Loại bỏ ổ tụ máu
- Sửa chữa hộp sọ
- Giải phóng áp lực trong hộp sọ.
Phục hồi chức năng
Nếu bị chấn thương đầu nghiêm trọng làm mất chức năng não, bạn có thể cần phục hồi chức năng để lấy lại chức năng não càng nhiều càng tốt. Phương pháp phục hồi bạn nhận được sẽ tùy thuộc vào chức năng đã mất do chấn thương, chẳng hạn như khả năng di chuyển và lời nói.
[embed-health-tool-bmi]
