Tác dụng của cà tím trong ngăn ngừa và trị bệnh mãn tính

Cà tím được trồng nhiều ở Việt Nam, chiếm tỷ trọng 0,4% thị trường rau quả và đạt kim ngạch xuất khẩu ở mức 6.447.000 đô la (*). Ngoài giá trị kinh tế, cà tím còn mang đến nguồn dinh dưỡng dồi dào. Tác dụng của cà tím rất đa dạng nhưng đáng chú ý là khả năng ổn định lượng đường huyết trong máu, giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch và ngăn ngừa ung thư.

Nguồn gốc cây cà tím

Cà tím có tên khoa học là Solaum melongena L, thuộc họ cà (Solanaceae), cùng họ với cà chua, khoai tây và hồ tiêu. Cây cà tím được trồng khắp Đông Bắc Ấn Độ và vùng Tây Nam Trung Quốc từ hơn 1.500 năm trước. Đây cũng là loài cây bản địa được trồng nhiều ở Myanmar, Bắc Thái Lan và Việt Nam.

Khi thương mại phát triển và việc giao thương giữa các nước dễ dàng hơn, cà tím được người Ả Rập, Ba Tư, Tây Ban Nha đem chào bán ở thị trường châu Âu, châu Phi và Mỹ vào đầu những năm 1800.

Cà tím là một trong những loại nông sản có sản lượng lớn nhất thế giới. Ở Ấn Độ, chúng được xem là “Vua của các loại rau”. Còn theo phong tục một số nơi ở Trung Quốc, các cô dâu khi về nhà chồng phải biết nấu ít nhất 12 món ăn từ cà tím. Điều này được xem như một loại “của hồi môn” của cô dâu mới cưới.

Đặc điểm quả cà tím

Tại Việt Nam, cà tím còn được gọi là cà nâu hay cà dái dê. Cây cà tím là cây thân thảo hàng năm, ưa nhiệt. Thân cây cao từ 50 – 150 cm, thường có gai nhỏ. Lá cà lớn, phiến lá rộng, mặt dưới có lông tơ bao phủ. Hoa có có màu trắng đến tím nhạt, nhị hoa màu vàng. 

Quả mọng đơn lẻ, thuôn dài, vỏ bóng loáng, có màu tím nhạt đến tím sẫm. Chiều dài quả từ 15 – 23 cm, đường kính từ 4 – 5 cm hoặc có thể lớn hơn. Giống cà tím Nhật Bản và một số nước phương Đông thường thon dài và có vỏ mỏng hơn. Với các giống cà tím “kiểng”, quả vẫn có thể ăn được nhưng có kích thước nhỏ hơn, đôi khi quả có vỏ trắng và hình bầu dục.

Tác dụng của cà tím

1. Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Cà tím có chứa kali, vitamin C và vitamin B6 là những chất chống oxy hóa có thể tăng cường sức khỏe tim mạch và giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim.

Theo báo cáo của một nghiên cứu được đăng tải trên NCBI, khi được tiêm 10 ml nước ép cà tím mỗi ngày trong bốn tuần cho những con thỏ có lượng cholesterol cao, nồng độ cholesterol LDL và triglyceride đã giảm đáng kể. Đây là hai chất có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. (1)

Trong một nghiên cứu khác của Đại học Y Connecticut, những động vật được cho ăn cà tím sống hoặc cà tím nướng trong 30 ngày được tăng cường chức năng tâm thất trái và giảm mức độ nghiêm trọng của cơn nhồi máu cơ tim.

Nghiên cứu chưa cho thấy rõ kết quả khác biệt rõ rệt giữa động vật ăn cà tím sống và nướng nhưng đã chứng minh được khả năng bảo vệ tim mạch của loại rau quả này. (2)

2. Chống oxy hóa, ngăn ngừa ung thư

Những chất chống oxy hóa trong cà tím giúp bảo vệ các tế bào trong cơ thể khỏi sự tổn hại của các gốc tự do. Đồng thời, chất chống oxy hóa còn giúp ngăn ngừa các bệnh mãn tính như bệnh tim và ung thư.

Sắc tím xinh đẹp của quả cà được quy định bởi sắc tố anthocyanin, hợp chất này có đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ, nhất là anthocyanin nasunin. (3)

Một số nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng, hợp chất solasodine rhamnosyl glycoside (SRGs) được tìm thấy trên cà tím và các loài thực vật họ cà khác có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư và giảm nguy cơ tái phát bệnh. Tuy nhiên, số lượng các cuộc nghiên cứu cùng đề tài còn hạn chế nên cần có thêm nhiều thí nghiệm và báo cáo khác để khẳng định chắc chắn hơn.

Một đánh giá khoảng 200 dịch tễ học chỉ ra, ăn nhiều trái cây và rau quả (bao gồm cả cà tím) có khả năng phòng chống ung thư dạ dày, tuyến tụy, trực tràng, bàng quang, vú, buồng trứng, cổ tử cung và niêm mạc tử cung. (4)

3. Kiểm soát lượng đường trong máu

Cà tím có nhiều chất xơ không hòa tan, loại chất xơ này không bị tiêu hóa. Chúng có thể làm chậm tốc độ tiêu hóa và giảm khả năng hấp thu đường của cơ thể. Việc này sẽ giúp ổn định lượng đường trong máu và phòng chống bệnh tiểu đường. (5)

Mặc khác, hợp chất polyphenol có trong cà tím được chứng minh có khả năng làm giảm chỉ số đường huyết và cải thiện độ nhạy insulin. Chúng có tác dụng lớn trong việc ức chế khả năng phát triển thành bệnh tiểu đường type 2. (6)

Các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến nghị nên đưa cà tím vào chế độ ăn của bệnh nhân tiểu đường kết hợp với ngũ cốc và những loại rau củ quả khác.

4. Hỗ trợ quá trình giảm cân

Cà tím với lượng calorie thấp, chất xơ dồi dào là loại thực phẩm lý tưởng cho người béo phì, thừa cân và phù hợp với mọi chế độ ăn giảm cân.

Chất xơ không hòa tan không bị tiêu hóa và hấp thụ ở dạ dày nên làm bạn có cảm giác chóng no, no lâu và giảm sự thèm ăn hơn. Đồng thời, chúng cũng kích thích quá trình tiêu hóa, thúc đẩy nhu động ruột, giúp nhanh chóng đẩy các chất thải ra ngoài cơ thể, ngăn ngừa táo bón.

Cứ 100g cà tím sống sẽ cung cấp khoảng 16% lượng chất xơ được khuyến nghị cho người Việt Nam mỗi ngày (18 – 20g).

5. Tăng cường chức năng trí não

Cũng trên báo cáo của nghiên cứu về công dụng của nasunin trong vỏ cà tím trên động vật, loại anthocyanin này là một chất khử sắt mạnh. Chúng có khả năng chống lại quá trình lipid peroxidation, giúp bảo vệ màng não khỏi sự tấn công của các gốc tự do. (3)

Những loại rau củ quả có chứa anthocynin luôn chiếm phần lớn trong chế độ ăn giúp cải thiện chức năng nhận thức và tăng cường trí nhớ.

Giá trị dinh dưỡng của cà tím

Tuy một khẩu phần 100g cà tím chỉ cung cấp 35 calorie nhưng giá trị dinh dưỡng từ các thành phần khác lại không hề ít. (7)

Người Việt Nam đã quá quen thuộc với những món ăn đặc sắc từ cà tím như cà tím nướng mỡ hành, cà tím xào thịt, cà tím bung… Thậm chí, chúng còn được dùng như một loại rau sống ăn kèm. Chế độ ăn nhiều cà tím sẽ giúp bạn có vóc dáng cân đối hơn, ngăn ngừa các bệnh về tim mạch, tiểu đường và giúp tăng cường trí nhớ.

*Số liệu thuộc Bản tin thị trường nông, lâm, thủy sản của Bộ Công thương số ra ngày 12/07/2018

Châu Khoa HELLO BACSI