Tìm hiểu chung

U sao bào (u não tế bào hình sao) là bệnh gì?

U sao bào, hay còn gọi là u não tế bào hình sao là những khối u phát sinh từ tế bào hình sao. Tế bào hình sao có chức năng tạo nên tế bào mô đệm hoặc mô nâng đỡ của não. Não là cơ quan chính của hệ thần kinh trung ương, não được tạo thành từ các tế bào thần kinh (neuron) và mô hỗ trợ (tế bào mô đệm).

U sao bào có thể xuất hiện ở các bộ phận khác nhau của não và hệ thần kinh, bao gồm tiểu não, đại não, các vùng trung tâm của não, thân não và tủy sống.

Những khối u này được phân loại từ 1-4 dựa trên mức độ bình thường hay bất thường của tế bào. Có u tế bào hình sao cấp thấp và u tế bào hình sao cấp cao. U tế bào hình sao cấp thấp thường khu trú và phát triển chậm. Các u tế bào hình sao cấp cao phát triển với tốc độ nhanh chóng và cần một liệu trình điều trị khác. Hầu hết các khối u sao bào ở trẻ em là loại thấp. Ở người lớn, phần lớn là cấp cao.

Phân loại

Bệnh u sao bào không tế bào (hay còn được gọi là u tế bào gai ở vị thành niên)

Những khối u tế bào hình sao cấp 1 này thường ở trong khu vực mà chúng bắt đầu và không lây lan. Chúng được xem là lành tính nhất (không phải ung thư) trong tất cả các u tế bào hình sao. Hai loại khối u tế bào hình sao cấp 1 khác, ít được biết đến hơn là u tế bào hình sao tiểu não và u tế bào hình sao ở trẻ sơ sinh. U sao bào không tế bào thường hình thành các túi chất lỏng (u nang), hoặc có thể được bao bọc trong một u nang. Mặc dù chúng thường phát triển chậm, nhưng những khối u này có thể trở nên rất lớn.

Bệnh u sao bào lan tỏa (hay còn được gọi là u tế bào cấp độ thấp hoặc u sao bào độ 2)

Những u sao bào độ 2 có xu hướng xâm lấn mô xung quanh và phát triển với tốc độ tương đối chậm. Các u tế bào lan tỏa có xu hướng chứa các vi nang và chất lỏng giống như chất nhầy.

U tế bào hình sao không tăng sinh (hay còn được gọi là u sao bào độ 3)

U tế bào hình sao không tăng sinh là một khối u cấp 3. Những khối u sao bào độ 3 hiếm gặp này cần điều trị tích cực hơn so với u tế bào hình sao lành tính. Các u tế bào quái ác có xu hướng có những hình chiếu giống như xúc tu phát triển vào mô xung quanh, khiến chúng khó loại bỏ hoàn toàn trong quá trình phẫu thuật.

U sao bào độ 4 (hay còn được gọi là u nguyên bào thần kinh đệm cấp 4)

Có hai loại u sao bào độ 4 là u nguyên phát hoặc u thứ phát. Các khối u nguyên phát rất hung hãn và là dạng phổ biến nhất của u sao bào độ 4. Các khối u thứ phát là những khối u bắt nguồn từ một khối u cấp dưới và phát triển thành một khối u cấp độ 4. U sao bào độ 4 có thể chứa vật liệu dạng nang, cặn canxi, mạch máu hoặc một loại tế bào hỗn hợp.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của u sao bào là gì?

Triệu chứng ban đầu của bệnh u sao bào bao gồm: nhức đầu, buồn nôn, co giật, mất trí nhớ hoặc thay đổi hành vi. Các triệu chứng khác có thể xảy ra tùy thuộc vào kích thước và vị trí của khối u. Chúng có thể bao gồm: tay hoặc một bên chân bị yếu dần đi, gặp vấn đề về thị lực và phát âm.

Trong một vài trường hợp, bệnh nhân sẽ có các dấu hiệu bệnh tâm thần, chẳng hạn như lú lẫn, mất phương hướng và mất trí nhớ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Hãy gọi bác sĩ của bạn nếu bạn bị nhức đầu nghiêm trọng kèm nôn mửa, yếu ở một bên cơ thể kèm theo co giật hoặc gặp vấn đề về phát âm và thị lực.

Nếu bạn mắc tác dụng phụ của điều trị, chẳng hạn như sốt sau khi hóa trị, bạn nên gặp bác sĩ để có những chuẩn đoán chính xác nhất.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nào gây ra u sao bào (u não tế bào hình sao)?

Hiện nay, nguyên nhân của u não tế bào hình sao vẫn chưa được tìm ra. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy, u sao bào không lây nhiễm hay di truyền. Đột biến gen hoặc một số bệnh rối loạn di truyền hiếm gặp có thể là nguyên nhân dẫn đến hình thành khối u này.

Những ai thường mắc phải u sao bào (u não tế bào hình sao)?

U sao bào là loại u não khá phổ biến. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kì lứa tuổi nào, nhưng người lớn thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn ở trẻ nhỏ.

U sao bào độ 1 thường thấy ở trẻ em và thanh niên. Các loại khác có xu hướng xảy ra ở nam giới thường xuyên hơn nữ giới và thường xảy ra nhất ở những người từ 45 tuổi trở lên.

Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết đối với trường hợp của bạn.

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc u sao bào (u não tế bào hình sao)?

Nguy cơ gây nên u sao bào hiện nay vẫn chưa được làm rõ. Theo nghiên cứu, những bệnh liên quan tới hệ thần kinh như u sợi thần kinh và các bệnh do di truyền khác có thể là tác nhân thúc đẩy phát triển của u sao bào. Ngoài ra, bệnh nhân đã từng xạ trị vùng đầu, cổ và càng lớn tuổi thì khả năng mắc u tế bào hình sao ở cấp độ càng cao.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán u sao bào (u não tế bào hình sao)?

Bác sĩ thực hiện chẩn đoán dựa trên các triệu chứng của bệnh. Bệnh thường rất khó chẩn đoán bởi vì các triệu chứng đầu tiên rất mơ hồ và có thể nhầm lẫn với một số bệnh khác như đau đầu, căng thẳng hoặc viêm xoang.

Bác sĩ có thể sử dụng hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) và chụp cắt lớp (CT) để hỗ trợ trong việc chẩn đoán bệnh một cách chính xác nhất.

Ngoài ra, để chẩn đoán tình trạng bệnh, các bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết. Khi sinh thiết, một mảnh nhỏ của khối u được gỡ bỏ và nghiên cứu dưới kính hiển vi. U sao bào có 4 cấp độ I, II, III hoặc IV. Thông qua hệ thống cấp độ này, bác sĩ sẽ quyết định các phương pháp điều trị phù hợp.

Những phương pháp nào dùng để điều trị u sao bào (u não tế bào hình sao)?

Điều trị u sao bào hiện nay bao gồm ba phương pháp chính sau:

• Phẫu thuật lấy khối u u
• Xạ trị sau phẫu thuật
• Hóa trị.

Các lựa chọn điều trị tùy thuộc vào loại, kích thước và vị trí của khối u, mức độ lan rộng của khối u, điều trị trước đó đã nhận được và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị cũng dựa trên cấp độ bệnh, cụ thể như sau:

• U sao bào cấp độ 1: Những khối u này thường được loại bỏ bằng phẫu thuật đơn thuần. Ở người lớn và trẻ lớn hơn, xạ trí có thể theo sau phẫu thuật nếu khối u không thể được loại bỏ hoàn toàn và ngăn ngừa tái phát.
• U sao bào cấp độ 2: Nếu khối u có thể được loại bỏ hoàn toàn, bác sĩ sẽ chụp cắt lớp để tiến hành theo dõi. Ở người lớn và trẻ lớn hơn, xạ trị có thể được thực hiện ngoài phẫu thuật để điều trị u tế bào hình sao cấp thấp không thể di chuyển được.
• U sao bào cấp độ 3: Bước đầu tiên trong điều trị u tế bào hình sao không tăng sinh hay u sao bào cấp độ 3 là phẫu thuật. Xạ trị sau đó được sử dụng để điều trị khối u còn sót lại. Hóa trị có thể được đề nghị ngay sau khi xạ trị hoặc nếu khối u tái phát.
• U sao bào cấp độ 4: Bước điều trị đầu tiên là phẫu thuật để loại bỏ càng nhiều khối u càng tốt. Sau phẫu thuật, hóa trị thường được thực hiện cùng lúc với xạ trị nhằm tiêu diệt những tế bào khối u còn lại và hạn chế sự tái phát.

Trong đó, phẫu thuật lấy u là phương pháp quan trọng nhất, phương pháp này có thể loại bỏ tối đa toàn bộ u. Phẫu thuật triệt để u não sẽ kéo dài cuộc sống cho người bệnh. Tuy nhiên, việc lấy bỏ triệt để u não không phải lúc nào cũng làm được nên người bệnh cần cân nhắc khi thực hiện phương pháp này. Ngoài ra, xạ trị và hoá trị là hai phương pháp điều trị phối hợp tùy thuộc vào tình trạng bệnh.

Sự thành công trong điều trị u não còn phụ thuộc vào các yếu tố khác như:

• Bản chất mô bệnh học của u
• Số lượng u đã được loại bỏ trong phẫu thuật
• Vị trí của khối u
• Tuổi tác và sức khỏe của bệnh nhân.

Tiên lượng

U sao bào sống được bao lâu?

Các yếu tố tác động đến thời gian sống sót sau khi được chẩn đoán u tế bào hình sao là:

Loại khối u và giai đoạn bệnh

• U sao bào cấp 1 phần lớn được chữa khỏi (tỷ lệ sống sót 96% sau 5 năm).
• U sao bào độ 2 sống được bao lâu? Thời gian sống trung bình tổng thể là 8 năm.
• U sao bào độ 3 sống được bao lâu? Thời gian sống thêm trung bình là 3-5 năm.
• U sao bào độ 4: Thời gian sống thêm trung bình là 15 tháng.

Mức độ thành công sau phẫu thuật

Mặc dù không thể cắt bỏ hoàn toàn các khối u cấp 2-4 bằng kính hiển vi do sự xâm nhập lan tỏa của chúng vào não bình thường, nhưng việc cắt bỏ được càng nhiều sẽ càng gia tăng cơ hội sống sót. Sự gia tăng tỷ lệ sống sót được quan sát thấy sau khi ít nhất 80% khối u được cắt bỏ và có sự cải thiện từng bước về tiên lượng khi mức độ cắt bỏ đạt 95-100%.

Tuổi tác

Những người trẻ tuổi và có sức khỏe tốt sẽ có thời gian tồn tại lâu hơn.

Các triệu chứng

Các triệu chứng tối thiểu, chức năng thần kinh bình thường và không bị ảnh hưởng nhiều có liên quan đến khả năng sống sót lâu hơn.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.