Natri clorid (natri clorua hay sodium chloride) 0,9% là dung dịch đẳng trương chứa muối natri clorid (NaCl) trong nước tinh khiết với nồng độ 0,9%. Nước muối sinh lý tương đương các dịch trong cơ thể như máu, nước mắt… Ngoài ra còn có dung dịch natri clorid ưu trương (>0.9% NaCl) được sử dụng rất nhiều trong điều trị. Vậy truyền natri clorid 0,9% có tác dụng gì?
Tác dụng
Truyền natri clorid 0,9% để làm gì?
Nước muối sinh lý NaCl 0,9% được sử dụng để điều trị hoặc ngăn ngừa tình trạng mất muối bởi tình trạng mất nước do tiêu chảy, sau phẫu thuật, đổ mồ hôi quá nhiều hoặc các nguyên nhân khác.
Dung dịch natri clorid đẳng trương (0,9%) truyền tĩnh mạch được dùng rộng rãi để bù dịch và điện giải, xử lý các trường hợp nhiễm kiềm chuyển hóa có mất dịch kèm giảm natri nhẹ. Đây cũng là dịch dùng trong thẩm tách máu, sử dụng khi bắt đầu và kết thúc truyền máu.
Thuốc natri clorid 0,9% cũng sử dụng làm dung môi pha tiêm truyền một số thuốc tương hợp.
Các loại natri clorid dùng đường tiêm truyền chỉ được sử dụng khi có chỉ định và dưới sự giám sát của thầy thuốc. Tuyệt đối không tự ý dùng tại nhà có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng. Tại bệnh viện cũng dùng NaCl 0.9% để rửa làm sạch ruột trước khi thực hiện phẫu thuật.
Loại thuốc natri clorid 0.9% thường thấy và được bán rộng rãi tại các nhà thuốc dưới dạng thuốc nhỏ mắt, không cần phải kê đơn. Công dụng là dùng ngoài để rửa mắt, rửa mũi, nhỏ tai, hỗ trợ trị nghẹt mũi, sổ mũi, viêm mũi do dị ứng. Hay chai natri clorid 0.9% 500ml chủ yếu dùng súc miệng, rửa vết thương…
Mỗi một dạng natri clorid 0.9% sử dụng trong từng mục đích khác nhau sẽ có tiêu chuẩn bào chế khác nhau, đúng theo yêu cầu của Dược Điển Việt Nam IV.
Dung dịch muối natri clorid ưu trương > 0.9% (thường là 23,4%) dùng để điều trị tăng áp lực nội sọ, giảm natri máu cấp tính, là chất phụ gia cho dinh dưỡng đường tiêu hóa và dinh dưỡng tĩnh mạch.
Ngoài ra còn một số tác dụng khác không được liệt kê trong bài viết này.
Liều dùng
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Bạn hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.
Natri clorid có những dạng và hàm lượng nào?
Hoạt chất này có những dạng và hàm lượng sau:
- Dung dịch, rửa mũi 0,9% (90ml, 240ml, 500ml)
- Thuốc nhỏ mắt 0,9% (10ml)
- Thuốc nhỏ mũi 0,9% (10ml)
- Gel 14,1g
- Thuốc lỏng, dùng bên ngoài 355ml
- Thuốc mỡ, tra mắt 5% (3,5g)
Liều dùng natri clorid 0,9% cho người lớn
Đối với mục đích vệ sinh mắt, hốc mũi: mỗi lần nhỏ 1 – 3 giọt, ngày 1 – 3 lần.
Để điều trị tình trạng tăng áp lực nội sọ mạn tính chỉ định dung dịch muối ưu trương 23,4% (30-60ml) truyền duy nhất đường tĩnh mạch trung tâm trong 2-20 phút hoặc lâu hơn.
Để điều trị chứng nhiễm trùng nghiêm trọng bằng phương pháp phục hồi dịch lỏng ban đầu, bạn sẽ dùng dịch truyền natri clorid 0,9% theo đường tĩnh mạch với liều lượng tối thiểu là 30ml/kg.
Liều dùng natri clorid 0,9% cho trẻ em
Đối với mục đích vệ sinh mắt, hốc mũi: Dùng như người lớn.
Dụng dung dịch ưu trương NaCl (>0,9%) truyền tĩnh mạch để điều trị khởi đầu cho chứng giảm natri trong máu với triệu chứng cấp tính hoặc chứng tăng áp lực trong sọ do chấn thương não.
- Liều duy trì là 3-4mEq/kg/ngày.
- Liều tối đa là 100 – 150mEq/ngày.
Ngoài ra, liều lượng thay đổi nhiều dựa trên tình trạng bệnh lý.
Cách dùng
Bạn nên dùng thuốc natri clorid như thế nào?
Bạn nên sử dụng theo đúng liều và hướng dẫn sử dụng trên nhãn thuốc hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý đổi liều lượng lớn hơn/ nhỏ hơn hoặc trong khoảng thời gian lâu hơn sự khuyến nghị.
Với dung dịch tiêm truyền, bạn chỉ cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, y tá, không tự ý sử dụng hay thay đổi liều lượng/ tốc độ truyền…
Bạn nên làm gì trong trường hợp dùng quá liều?
Đối với thuốc nhỏ mắt mũi, việc quá liều không quá nguy hiểm, nhưng mỗi loại thuốc chỉ phát huy tác dụng tốt nhất khi sử dụng đúng liều lượng đã được nghiên cứu. Bạn cần chú ý để tránh lặp lại lần sau.
Đối với thuốc dạng tiêm truyền, có bác sĩ, dược sĩ, nhân viên y tế chỉ định và theo dõi nên việc quá liều rất hiếm khi xảy ra. Nếu vì lý do khách quan nào đó mà xảy ra quá liều bạn cần thông báo ngay với nhân viên y tế, hoặc gọi Trung tâm cấp cứu 115, hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất
Bạn có thể xem thêm: Hướng dẫn cách sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng cách
Bạn nên làm gì nếu quên một liều?
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, bạn hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.
Riêng thuốc dạng tiêm truyền, bác sĩ, dược sĩ hoặc chuyên viên y tế sẽ chỉ định và theo dõi quá trình bạn sử dụng thuốc, trường hợp quên liều khó có thể xảy ra.
Tác dụng phụ
Tác dụng phụ của natri clorid 0,9%
Nếu bất kỳ các tác dụng phụ nào sau đây xuất hiện trong khi bạn đang dùng thuốc natri clorid, hãy đi khám bác sĩ ngay lập tức:
- Nhịp tim nhanh
- Sốt
- Phát ban, ngứa
- Khàn giọng
- Tấy rát
- Đau khớp, có thể đi kèm với biểu hiện cứng hoặc sưng
- Nổi mẫn đỏ ở da
- Thở hụt hơi
- Sưng mí mắt, mặt, môi, bàn tay hoặc bàn chân
- Đau thắt ngực
- Hô hấp hoặc nuốt có vấn đề
- Buồn nôn, nôn
- Tiêu chảy
- Giảm tiết nước bọt, khô mắt, tăng tiết mồ hôi
- Cơn khát tăng dần
- Đau đầu, chóng mặt, buồn ngủ
- Tâm trạng hoang mang, bồn chồn, dễ cáu giận
- Co giật
- Yếu cơ
- Tim đập nhanh
- Viêm tại chỗ hoặc sưng tĩnh mạch gần chỗ tiêm truyền
Không phải ai cũng gặp các tác dụng phụ như trên nhưng nếu nghi ngờ cần thông báo với bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.
Thận trọng/Cảnh báo
Trước khi dùng natri clorid 0,9%, bạn nên biết những gì?
- Hết sức thận trọng với người bệnh suy tim sung huyết, thừa natri máu hoặc phù.
- Người bệnh suy thận nặng, bệnh gan mạn tính
- Đang dùng các thuốc corticosteroid hoặc corticotropin.
- Người bệnh cao tuổi và sau phẫu thuật.
- Không được dùng các dung dịch natri clorid có chất bảo quản alcol benzylic để pha thuốc cho trẻ sơ sinh. Đã có nhiều trường hợp tử vong ở trẻ sơ sinh dưới 2,5 kg thể trọng khi dùng các dung dịch natri clorid có chứa 0,9% alcol benzylic để pha thuốc.
- Không dùng thuốc natri clorid 0.9% nhỏ mắt khi mang kính áp tròng do thành phần Benzalkonium clorid có trong công thức là chất bảo quản có thể lắng đọng trong kính áp tròng mềm. Phải bỏ kính ra trước khi nhỏ thuốc và chỉ được mang lại sau khi dùng thuốc 15 phút.
Một số tình trạng bệnh lý có thể ảnh hưởng tới natri clorid. Thông báo với bác sĩ hoặc dược sĩ nếu bạn mắc phải bất kỳ tình trạng bệnh lý nào, đặc biệt nếu bạn mắc phải bất kỳ tình trạng nào sau đây:
- Nếu bạn đang mang thai, dự tính mang thai, hoặc đang cho con bú;
- Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc kê toa hoặc không kê toa thực phẩm chức năng và thảo dược;
- Nếu bạn bị dị ứng với thuốc, thức ăn hoặc các chất khác.
Tiêm truyền natri clorid chống chỉ định cho trường hợp tăng natri máu và ứ dịch.
Lưu ý nếu đang mang thai hoặc cho con bú
Vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú. Trước khi dùng thuốc, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ.
Tương tác thuốc
Natri clorid có thể tương tác với thuốc nào?
Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của NaCl hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ đối với những thuốc khác. Tốt nhất là bạn viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa và thực phẩm chức năng) và cho thầy thuốc xem. Không được tự ý dùng dung dịch, ngưng hoặc thay đổi liều lượng mà không có sự cho phép của bác sĩ.
Thức ăn và rượu bia có ảnh hưởng tới natri clorid không?
Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng nước muối sinh lý cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.
Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến natri clorid?
Nhiều bất thường về sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng sản phẩm này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.
Bảo quản thuốc
Bạn nên bảo quản natri clorid như thế nào?
Dung dịch này nên được bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm, nóng và ánh sáng trực tiếp. Không đặt tại nơi gần nguồn nước hoặc trong ngăn đá. Mỗi đơn vị đóng gói của natri clorid 0.9% tiêm truyền chỉ dùng một lần.
Nếu là natri clorid 0.9% 500ml hay thuốc nhỏ mắt sử dụng tại nhà, bạn nên bảo quản nơi khô thoáng, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp. Nhớ đóng nắp lọ ngay sau khi dùng, chỉ dùng trong 15 ngày sau khi mở. Giữ sản phẩm tránh xa tầm tay trẻ em và con vật nuôi trong nhà.
