Rối loạn lưỡng cực được biết đến là một tình trạng sức khỏe tinh thần, được đặc trung bởi hai chu kỳ cảm xúc chính là hưng cảm và trầm cảm.
Trong bài viết này, Hello Bacsi sẽ cung cấp tất cả thông tin mà bạn cần biết về khái niệm, nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và một số câu hỏi liên quan đến tình trạng rối loạn lưỡng cực là gì. Mời bạn đọc tiếp nội dung dưới đây.
Rối loạn lưỡng cực là gì?
Rối loạn lưỡng cực (bipolar disorder) hay còn gọi là rối loạn hưng – trầm cảm, là tình trạng mà người mắc phải trải qua các giai đoạn khiến tâm trạng thay đổi giữa cảm giác cao hứng (mania) và trạng thái trầm cảm (depression). Tình trạng rối loạn lưỡng cực có tính chất chu kỳ, xen kẽ giữa trầm cảm và hưng phấn.
- Hưng cảm (Mania): Trong chu kỳ này, bạn cảm thấy hưng phấn, tràn đầy năng lượng, cơ thể năng động hơn bình thường và cũng có thể sẽ dễ cáu hơn.
- Trầm cảm (Depression): Ngược lại với chu kỳ trước, bạn cảm thấy trầm uất, buồn bã, tuyệt vọng và gần như cảm thấy mất hứng thú với các hoạt động mà trước đó khiến bạn cảm thấy vui.
Phân loại rối loạn lưỡng cực
- Rối loạn lưỡng cực I (bipolar I disorder): Bạn từng có ít nhất một giai đoạn hưng cảm xảy ra trước hoặc sau giai đoạn hưng cảm nhẹ hoặc trầm cảm nặng, với đầy đủ các triệu chứng gây ảnh hưởng đến chức năng và khả năng sinh hoạt của bạn.
- Rối loạn lưỡng cực II (bipolar II disorder): Bạn từng trải qua các giai đoạn của trầm cảm chủ yếu với ít nhất một giai đoạn hưng cảm nhẹ nhưng không có các giai đoạn hưng cảm đầy đủ.
- Rối loạn lưỡng cực không xác định:Đây là dạng không thể phân loại chính xác là loại I hoặc loại II, thường được xác định khi các triệu chứng không đáp ứng đủ với các tiêu chí cụ thể cho cả hai loại trên.
[embed-health-tool-bmi]
Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết rối loạn lưỡng cực là gì?
Hưng cảm
Trong chu hưng cảm, các triệu chứng có thể gặp phải bao gồm:
- Ăn uống nhiều hơn
- Không cảm thấy buồn ngủ
- Suy nghĩ tích cực và nói nhiều hơn
- Hoạt động mạnh để tiêu hao năng lượng
- Cảm thấy tràn đầy năng lượng và hạnh phúc
- Đưa ra quyết định nhanh chóng, do đó hành động sẽ thường thiếu suy nghĩ
- Có thể nghe thấy giọng nói lạ hoặc nhìn thấy ảo giác, ảo tưởng, suy nghĩ phi logic…
Trầm cảm
Trong chu kỳ trầm cảm, các triệu chứng có thể gặp phải bao gồm:
- Ăn ít hơn
- Khó ngủ, dậy sớm
- Thiếu năng lượng
- Cảm thấy cuộc sống tẻ nhạt
- Khó tập trung và khó ghi nhớ.
- Suy nghĩ về cái chết hoặc muốn tự tử.
- Mất hứng thú với các hoạt động thường ngày
- Buồn và khóc không rõ lí do, rối loạn giấc ngủ;
- Cảm thấy uể oải, chán nản, trống rỗng, tự ti và nghi ngờ bản thân
Nguyên nhân gây ra rối loạn lưỡng cực
Hiện nay, nguyên nhân của bệnh rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được làm rõ. Tuy nhiên, tình trạng tâm thần bất ổn này có thể bị tác động bởi nhiều yếu tố xã hội như căng thẳng và nghiện bia rượu. Ngoài ra, rối loạn lưỡng cực cũng có thể xảy ra khi bạn dùng sai thuốc đặc trị hoặc đổi liều thuốc mà chưa được sự cho phép của bác sĩ.
Điều trị rối loạn lưỡng cực
Chẩn đoán
Bác sĩ chẩn đoán bệnh rối loạn lưỡng cực sau khi khám lâm sàng. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu hoặc các xét nghiệm khác để chắc chắn rằng các triệu chứng người bệnh đang mắc phải không phải là do một bệnh lý khác.
Phương pháp điều trị
Rối loạn lưỡng cực không thể chữa khỏi hoàn toàn. Bác sĩ sẽ chỉ định thuốc chứa lithium để giúp bạn cân bằng cảm xúc. Ngoài ra, bác sĩ sẽ theo dõi liên tục trong thời gian dài để ngăn ngừa tái phát trầm cảm hoặc hưng cảm. Nếu tình trạng bệnh diễn tiến nặng, bạn có thể cần uống lithium suốt đời.
Ngoài ra, bạn có thể nhờ bác sĩ tâm lý để giúp bạn điều trị rối loạn hành vi và hướng dẫn bạn kiểm soát suy nghĩ cùng nhận thức của mình.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Bạn cần chú ý một số điều sau đây để kiểm soát diễn tiến bệnh rối loạn lưỡng cực:
- Đừng mặc cảm hoặc tự tách biệt với xã hội
- Cố gắng ngủ theo lịch cố định và ngủ đủ giấc
- Báo ngay với bác sĩ hoặc ai đó bạn tin tưởng nếu bạn có những suy nghĩ tự tử
- Tránh xa các chất kích thích như rượu bia, các chất gây nghiện như cocaine, ma túy và thuốc lắc.
Các câu hỏi thường gặp
Nguy cơ mắc bị rối loạn lưỡng cực (bệnh hưng – trầm cảm) là gì?
Bất cứ ai cũng có thể bị rối loạn hưng – trầm cảm. Tuy nhiên, những người trên 30 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường. Bạn có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết đối với trường hợp của bạn.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực (bệnh hưng – trầm cảm)?
Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc rối loạn lưỡng cực bao gồm:
- Nghiện ma túy hoặc rượu bia
- Tâm lý căng thẳng trong thời gian dài
- Từng trải qua các sang chấn tâm lý (PTSD)
- Có tiền sử gia đình từng bị rối loạn lưỡng cực hoặc các bệnh tâm thần khác.
Làm sao để phân biệt giữa rối loạn lưỡng cực và trầm cảm?
Đặc trưng của rối loạn lưỡng cực là biểu hiện của hiện tượng tâm trạng thất thường, dịch chuyển từ trạng thái trầm cảm đến hưng cảm. Rối loạn lưỡng cực đề cập đến các cực của cảm xúc. Đối với mức cao thì được gọi là hưng cảm và mức thấp thì gọi là trầm cảm.
Đặc trung của trầm cảm là chuỗi trạng thái cảm xúc buồn bã, mất hứng thú và thiếu động lực kéo dài trong một khoảng thời gian dài. Theo tiêu chuẩn chẩn đoán DSM-5, có ít nhất 5 triệu chứng cùng tồn tại trong thời gian tối thiểu là 2 tuần và có thay đổi chức năng so với trước đây trong đó phải có ít nhất 2 triệu chứng là khí sắc trầm cảm và mất quan tâm hứng thú bao gồm: Khí sắc trầm cảm biểu hiện cả ngày và kéo dài.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ
Kết luận
Những nội dung về rối loạn lưỡng cực mà Hello Bacsi vừa nêu trên chỉ mang tính chất cung cấp thông tin, kiến thức. Do đó, những thông tin này sẽ không thể được áp dụng vào việc chẩn đoán hay điều trị rối loạn lưỡng cực.
Tóm lại, đối với các tình trạng rối loạn sức khỏe tinh thần nói chung và rối loạn hưng trầm cảm (bipolar disorder) nói riêng, bạn nên tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần để được hỗ trợ và chẩn đoán.
