Chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền (DSA)

Sự phát triển của kỹ thuật chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền DSA đã giúp bác sĩ sớm phát hiện không ít ca bệnh về tim mạch, từ đó mau chóng có biện pháp can thiệp kịp thời. Bài viết sau đây sẽ giới thiệu chi tiết hơn về thủ thuật chụp DSA là gì cũng như giúp bạn lưu ý một số vấn đề trước và trong quá trình thực hiện xét nghiệm.

Tìm hiểu chung

Chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền (DSA) là gì?

Chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền (Digital subtraction angiography – DSA) là một kỹ thuật nội soi huỳnh quang được sử dụng rộng rãi trong X-quang can thiệp để cho thấy hình ảnh của các mạch máu. Các cấu trúc chắn bức xạ như xương sẽ được xóa bỏ khỏi hình ảnh kết quả nhờ kỹ thuật số, do đó các mạch máu được nhìn thấy rõ ràng.

Nguyên lý cơ bản của chụp DSA là dùng ánh sáng huỳnh quang và tia X chụp hình mạch máu ở những vị trí cần kiểm tra trước lúc chưa bơm thuốc cản quang và sau khi đã bơm thuốc cản quang vào mạch máu cần chụp. Cuối cùng, máy tính sẽ xóa mờ hình ảnh nền đi để làm rõ lên hệ thống mạch máu. Đây là sự kết hợp giữa kỹ thuật xử lý hình ảnh bằng máy vi tính và chụp hình mạch máu thông thường theo kỹ thuật Seldinger.

Khi nào bạn cần thực hiện chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền?

Chụp hình mạch máu được chỉ định cho nhiều trường hợp, nhất là khi sử dụng X-quang can thiệp được chứng minh là có thể thay thế hiệu quả nhiều thủ thuật mở mạch máu. Chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền (DSA) được thực hiện cho những người bệnh:

• Phẫu thuật khối phình qua đường nội mạch (endovascular aneurysm repair)
• Nong động mạch bằng bóng
• Đặt stent động mạch (nong động mạch)
• Thuyên tắc nội mạch
• Loại bỏ huyết khối

Kỹ thuật chụp DSA còn thường được dùng để chẩn đoán một loạt các bệnh mạch máu, như tắc nghẽn trong lòng động mạch hay tĩnh mạch, phình động mạch não (đặc biệt là phình động mạch nội sọ), xuất huyết mạch máu, dị dạng động – tĩnh mạch và nghiên cứu hệ thống mạch máu của khối u ác tính (ung thư).

Thận trọng

Chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền (DSA) có nguy hiểm không?

Quá trình chụp DSA thường không gây đau, lúc đầu bạn có thể cảm thấy hơi khó chịu khi tiêm thuốc. Nếu bạn quá căng thẳng, các bác sĩ có thể cho bạn sử dụng thuốc an thần nhưng điều này thường không cần thiết.

Một số biến chứng có khả năng xảy ra sau khi thực hiện thủ thuật được phân loại thành biến chứng tại chỗ và toàn thân, bao gồm:

Biến chứng tại chỗ (tại ví trị tiêm)

• Hình thành cục máu đông
• Tổn thương mô lân cận
• Giả phình mạch
• Rò động tĩnh mạch

Biến chứng toàn thân

• Thuyên tắc do huyết khối
• Thuyên tắc khí
• Bóc tách mạch máu (vessel dissection)
• Độc thận

Quy trình thực hiện

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Trước khi thực hiện

Trước khi thực hiện chụp DSA, bạn cần phải nhịn ăn sáng và thực hiện các xét nghiệm như:

• Đo điện tâm đồ
• Xét nghiệm máu
• Chụp X-quang phổi

Bác sĩ sẽ giải thích cho bạn quy trình thực hiện DSA trước khi bắt đầu. Bạn sẽ nằm trên một chiếc ghế thoải mái và thiết bị chiếu tia X sẽ di chuyển xung quanh.

Trong khi thực hiện

Đầu tiên, bạn được chụp X-quang thông thường và thu nhận được hình ảnh cấu tạo giải phẫu bình thường cùng các vật thể chắn bức xạ khác (như ống nong mạch stent, ghim phẫu thuật…). Đây được dùng làm ảnh nền (mask image).

Sau đó, bạn sẽ được tiêm một loại chất cản quang đặc biệt để giúp làm nổi bất các mạch máu ở chân, tim hay các cơ quan khác. Chất cản quang là một chất lỏng trong suốt nhưng sẽ nổi bật trên phim X-quang nhờ tia X mật độ cao chiếu vào. Chất này hoàn toàn vô hại và sẽ được đào thải ra ngoài cơ thể qua nước tiểu trong nhiều giờ sau đó.

Tiếp theo, tia X được chiếu xuyên qua cơ thể và được thu nhận bằng bầu tăng sáng (image intensifier). Một ống kính được đặt giữa bầu tăng sáng và video camera với mục đích giới hạn cường độ ánh sáng truyền đến camera.

Khi chất cản quang đi vào cơ thể, máy sẽ thu nhận hình ảnh động trong một đơn vị thời gian đã được cài đặt sẵn. Cuối cùng, bộ phận xử lý hình ảnh sẽ lấy ảnh thu nhận được và tiến hành loại trừ ảnh nền, đó là những cấu trúc giải phẫu tĩnh giống nhau giữa hai ảnh.

Sau khi thực hiện

DSA là một kỹ thuật chụp xâm lấn và có nguy cơ tai biến khi chụp. Do đó, người bệnh phải đồng ý thực hiện và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ cũng như nhân viên y tế. Sau khi chụp, người bệnh sẽ được băng bó vùng bẹn và nằm bất động trong vòng 24 giờ, tuyệt đối tránh cử động chân.

Kết quả

Kết quả của chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền là gì?

Bác sĩ sau khi thực hiện kỹ thuật này sẽ có thêm cơ sở để đưa ra chẩn đoán hoặc những quyết định liên quan đến tình trạng của bạn. Sau đó, họ sẽ giải thích với bạn những ảnh hưởng của kết quả chụp mạch máu này có ảnh hưởng đến việc điều trị như thế nào.