Thuốc kém chất lượng không chỉ khiến bạn điều trị không hiệu quả mà còn có thể làm bệnh ngày càng trầm trọng và nguy hiểm đến tính mạng. Làm sao bạn có thể lựa chọn thuốc chất lượng để bảo vệ sức khỏe của chính mình?
Thuốc đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe con người. Thuốc tốt cần đảm bảo những tiêu chuẩn về tính an toàn, hiệu quả và chất lượng như đã đăng ký, được người bệnh sử dụng dưới chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng thuốc kém chất lượng không chỉ gây tác động xấu đến sức khỏe người bệnh mà còn làm giảm uy tín của nhà sản xuất thuốc và hệ thống y tế trong nước.
Bạn hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu về cách nhận biết thuốc kém chất lượng và lợi ích của việc sử dụng thuốc có chất lượng để chủ động bảo vệ sức khỏe nhé!
Cách nhận biết thuốc kém chất lượng
Thuốc kém chất lượng là thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Ngoài ra, thuốc kém chất lượng có thể xuất phát từ các nguyên nhân sau đây:
– Điều kiện bảo quản thuốc không tốt như ẩm, mốc…
– Cách vận chuyển không đảm bảo quy trình an toàn
– Thuốc đã hết hạn sử dụng nên không đạt hiệu quả điều trị
Sau khi phát hiện có thuốc kém chất lượng hay thuốc giả, Cục Quản lý dược hoặc các sở y tế sẽ phát đi thông báo đình chỉ lưu hành và thu hồi lô thuốc. Tuy nhiên, việc thu hồi thuốc kém chất lượng lại hoàn toàn giao cho doanh nghiệp sản xuất và phân phối thuốc. Cơ quan quản lý nhà nước chỉ cần “giám sát’ rồi báo cáo về Cục Quản lý dược nên vẫn có nguy cơ để sót thuốc kém chất lượng.
Điều đáng lo ngại là người tiêu dùng Việt Nam chưa có thói quen xem kỹ lô, số, ngày sản xuất và hạn sử dụng khi mua thuốc, trong khi thuốc đình chỉ thường theo lô. Trường hợp thuốc kém chất lượng đã có tên trong danh sách thu hồi, nhà sản xuất vẫn tiếp tục cho bán và thu hồi vốn. Khi đó, doanh nghiệp thu hồi được vốn nhưng người tiêu dùng thì lại dùng phải thuốc kém chất lượng mà không hề biết.
Thuốc là sản phẩm dùng để phòng, chẩn đoán và điều trị bệnh, sự sai lệch về hàm lượng hoạt chất sẽ gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho người bệnh. Vì vậy, thuốc được sản xuất và lưu hành phải đạt tiêu chuẩn chất lượng do Bộ Y tế ban hành, không được để thuốc kém chất lượng đến tay người tiêu dùng.
Thực tế, nhiều người còn nhầm lẫn giữa thuốc kém chất lượng và thuốc giả. Thuốc kém chất lượng là thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, còn thuốc giả được định nghĩa như sau:
– Không có dược chất, dược liệu.
– Có dược chất không đúng với dược chất ghi trên nhãn hoặc theo tiêu chuẩn đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu.
– Có dược chất, dược liệu nhưng không đúng hàm lượng, nồng độ hoặc khối lượng đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu.
– Được sản xuất, trình bày hoặc dán nhãn nhằm mạo danh nhà sản xuất, nước sản xuất hoặc nước xuất xứ.
Cả thuốc kém chất lượng và thuốc giả đều gây ra nhiều rủi ro đối với sức khỏe. Bạn có thể tham khảo 5 cách giúp bạn nhận biết thuốc giả hoặc thuốc kém chất lượng sau đây:
1. Bao bì, đóng gói thuốc
Việc đánh giá trực quan là yếu tố đầu tiên giúp bạn xác định thuốc thật. Cách này bạn cần có hộp thuốc thật để so sánh:
• Tem chống giả: Kiểm tra bên ngoài bao tem chống hàng giả, băng keo niêm phong có bình thường hay đã bị giả mạo bằng cách tháo, lột ra.
• Mẫu mã: Thuốc giả thường có xu hướng mẫu mã in chìm hơn, phông chữ khác thường, kích thước chữ, màu in khác và có thể có lỗi chính tả.
• Số lô: Số lô thuốc ở thuốc giả thường bị làm mờ đi và khó đọc. Bên cạnh đó, số lô, ngày hết hạn và địa chỉ của nhà sản xuất ở 2 bao bì bên ngoài và trên thuốc có thể khác nhau.
2. Hình thức viên thuốc
Ở cách này, bạn cần nhận biết được tính đồng nhất màu sắc, kích thước, hình dạng… của thuốc. Với cách này, bạn cũng cần có viên thuốc thật để so sánh:
• Nhiều bột vụn thuốc trong vỉ: Quá trình sản xuất thuốc không đạt chất lượng dễ khiến thuốc bị mài mòn, nghiền nát hoặc vỡ khi vận chuyển.
• Màu sắc: Viên thuốc giả có thể xuất hiện những vết lốm đốm, biến màu hoặc màu không đồng nhất do chất lượng thuốc không đạt chuẩn có thể kém bền trong môi trường nhiệt độ, ánh sáng…
• Hình dạng: Kích thước, hình dạng thuốc giả có thể không đều nhau, to hơn hoặc nhỏ hơn trong 1 lô thuốc hoặc so với thuốc thật.
3. Xác thực bằng cách quét mã
Bạn có thể xác thực thông tin về hộp thuốc thông qua các sản phẩm tem chống giả SMS, tem QR code, mã vạch… Tuy nhiên cách này còn khá nhiều hạn chế khi một số sản phẩm thuốc chưa hỗ trợ chức năng này. Bên cạnh đó, các mã vạch đều có thể bị mã hóa, sao chép và được in lên các sản phẩm giả đánh lừa người tiêu dùng.
4. Giá thành sản phẩm
Nếu bạn mua thuốc có giá thành rẻ quá mức so với bình thường, bạn cần cẩn thận vì có thể đây chính là thuốc giả.
Thuốc giả hoặc thuốc kém chất lượng được sản xuất với quy trình không chuẩn, nguyên liệu đầu vào rẻ, do đó đi kèm với giá thành dễ thu hút người mua vì chỉ cần bỏ ra số tiền nhỏ. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng đúng do giá bán, giá nhập ở những cơ sở khác nhau, và giá sản phẩm chính hãng thường đắt hơn.
5. Hiệu quả của thuốc
Bạn cần chú ý loại thuốc bạn vừa mua có đạt được hiệu quả giống như thuốc đã từng dùng trước đây hay không, yếu tố này có thể bị nhầm lẫn với trường hợp bị nhờn thuốc. Bên cạnh đó, nếu bạn gặp phải tác dụng phụ ở cùng một loại thuốc mà bạn vẫn thường xuyên dùng trước đây, bạn có thể đã mua nhầm thuốc giả.
Thuốc kém chất lượng hay thuốc giả không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, mà làm ảnh hưởng xấu đến uy tín nhà sản xuất và các công ty dược phẩm.
Thuốc kém chất lượng và thuốc giả không mang lại tác dụng điều trị, một số cơ sở sản xuất thuốc còn chứa nhiều vi khuẩn và nấm mốc. Bên cạnh đó, đối với các bệnh mãn tính, những loại thuốc này khiến người bệnh không đạt mục tiêu điều trị hay đề kháng thuốc, nguy cơ rút ngắn tuổi thọ cao. Vì thế, bạn cần chủ động trong việc lựa chọn thuốc có chất lượng để bảo vệ sức khỏe của bản thân.
Chủ động lựa chọn thuốc chất lượng
Thuốc gốc, thuốc branded, thuốc phát minh là thuốc đạt tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, được sáng chế và phát triển từ công ty dược phẩm. Một loại thuốc mới sau khi được phát minh và đạt tiêu chuẩn, yêu cầu kiểm nghiệm sẽ được cấp bằng sáng chế trong 20 năm kể từ lúc được phát minh. Điều này nhằm bảo vệ công ty sáng chế thuốc, không cho phép bất kỳ sự sản xuất và tiếp thị thuốc nào khác.
Khi hạn bảo hộ bản quyền của thuốc gốc hết, các công ty khác có thể sản xuất và bán bản sao của thuốc đó. Chi phí thô để phát triển và đạt được phê duyệt cho một loại thuốc mới có thể lên đến 2,6 tỷ đô la. Do đó thuốc gốc thường có giá thành khá đắt do “chất xám” và nhiều quy trình kiểm tra, nghiên cứu lâm sàng khác nhau.
Việc sử dụng thuốc và thực phẩm chức năng chất lượng sẽ giúp người bệnh nhận được các lợi ích như:
• Bệnh nhanh chóng cải thiện: Người bệnh sẽ nhanh chóng lành bệnh, hồi phục sức khỏe, lấy lại cân bằng cuộc sống, tránh được tình trạng đề kháng thuốc và hạn chế nguy cơ tái phát bệnh.
• Kiểm soát bệnh tốt hơn: Việc sử dụng thuốc đạt chất lượng sẽ giúp người bệnh kiểm soát bệnh và các chỉ số tốt hơn đối với các bệnh mãn tính phải dùng thuốc lâu dài như bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch… Từ đó người bệnh có thể sẽ được giảm liều, ngưng thuốc, kiểm soát bệnh bằng lối sống và nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Hạn chế tác dụng phụ: Thuốc giả, thuốc kém chất lượng với các thành phần không rõ ràng có thể khiến người bệnh dễ bị dị ứng hay ngộ độc.
• Thuốc ít bị biến chất: Thuốc gốc đã được kiểm nghiệm qua các quy trình tiêu chuẩn chất lượng, vì thế sẽ bền hơn và ít bị biến chất trong môi trường nhiệt độ, ánh sáng… hạn chế rủi ro gây ngộ độc người tiêu dùng.
• Tiết kiệm chi phí, thời gian: Thuốc giả, thuốc kém chất lượng sẽ khiến bệnh ngày càng nặng hơn, khó chữa và dễ dàng tái phát.
Bạn cần sự chủ động hơn trong việc lựa chọn thuốc điều trị cho chính mình. Bạn hãy mạnh dạn hỏi bác sĩ thông tin thuốc đang sử dụng trong đơn thuốc, hoặc nếu mua thuốc thì cần đến những cơ sở, nhà thuốc lớn có uy tín.
Trong thời kỳ công nghệ cao, thuốc giả, thuốc kém chất lượng với sự tinh vi trong khâu sản xuất, thậm chí ngay chính cơ sở nhập thuốc vẫn xảy ra tình trạng nhầm lẫn khi phân biệt thuốc. Vì thế để phòng ngừa tình trạng này cần có sự kiểm tra nghiêm ngặt của cơ quan chức năng và người bệnh cũng cần tự bổ sung kiến thức về thuốc. Bạn nên thảo luận với bác sĩ để chọn lựa loại thuốc chất lượng phù hợp với điều kiện kinh tế mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị. Đây là hành động vì sức khỏe chính mình và cho cả người thân trong gia đình.
Hoàng Trí HELLO BACSI
