Được phát hiện vào đầu những năm 1980, HIV đã nhanh chóng trở thành một trong những “căn bệnh của thế kỷ’ và đi vào tâm thức của mỗi người như một loại bệnh đáng sợ. Chúng ta cần những hiểu biết cơ bản về khái niệm, những triệu chứng nhiễm HIV và hậu quả của bệnh lên sức khỏe để bảo vệ bản thân và cộng đồng.
HIV là gì?
HIV (human immunodeficiency virus) là virus gây ra Hội chứng Suy giảm Miễn dịch Mắc phải ở người (AIDS). Virus HIV sau khi xâm nhập cơ thể sẽ sinh sôi và tấn công vào hệ miễn dịch của bệnh nhân. Người bị nhiễm HIV nếu không được điều trị sẽ chết vì các bệnh cơ hội khác tấn công lên cơ thể. Người mới bị nhiễm HIV thường có một số triệu chứng dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác. Do đó, nhận biết nguy cơ và triệu chứng nhiễm HIV rất quan trọng.
[embed-health-tool-ovulation]
Khi nào bạn có khả năng nhiễm HIV?
HIV lây truyền qua 3 con đường: máu, tình dục và mẹ sang con.
– Đường máu: dùng chung kim tiêm với người nhiễm HIV, vết thương hở tiếp xúc với máu của người nhiễm HIV, dùng chung các dụng cụ tạo vết thương khác với người nhiễm HIV.
– Tình dục: quan hệ tình dục không bảo vệ (đường âm đạo và hậu môn) với người nhiễm HIV. Dịch âm đạo hoặc tinh trùng và dịch hậu môn của người mang HIV đều chứa virus này. Quan hệ đường miệng có thể gây lây nhiễm khi trong miệng có vết thương hở không hay biết.
– Mẹ sang con: khi con tiếp xúc với máu và dịch âm đạo của mẹ nhiễm HIV (đặc biệt trong lúc sinh), khi con bú sữa mẹ chứa virus HIV.
Những triệu chứng nhiễm HIV
Bệnh do nhiễm virus HIV chia thành 3 giai đoạn với thời gian và biểu hiện đặc trưng như sau.
Giai đoạn 1: triệu chứng nhiễm HIV cấp tính
Đây là giai đoạn đầu tiên của nhiễm HIV. Các triệu chứng nhiễm HIV giai đoạn cấp tính thường xuất hiện sau 2 đến 4 tuần lây nhiễm. Virus HIV tấn công hệ miễn dịch của cơ thể và tạo ra các triệu chứng khác nhau tùy vào mỗi người.
Khoảng 80% người nhiễm HIV giai đoạn cấp tính có một số triệu chứng, bao gồm:
– Các triệu chứng giống bệnh cảm cúm: sốt nhẹ, có thể kèm theo rét; đau mỏi cơ, đau khớp, đau họng, ho, nhức đầu, mệt mỏi
– Giảm cân
– Sưng hạch bạch huyết
– Loét miệng
– Tiêu chảy
– Ra mồ hôi đêm
Những biểu hiện nhiễm HIV này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Một số người nhiễm HIV giai đoạn cấp tính không có dấu hiệu gì đặc biệt.
Ở giai đoạn 1, người nhiễm HIV rất dễ lây truyền virus cho người khác.
Giai đoạn 2: không biểu hiện triệu chứng nhiễm HIV
Bước vào giai đoạn 2, virus HIV tiếp tục phát triển với tốc độ chậm hơn giai đoạn 1. Nếu không điều trị, giai đoạn này thường kéo dài từ 10 đến 15 năm, gây suy yếu dần cơ thể, trước khi chuyển sang AIDS. Một số người đi qua giai đoạn 2 trong thời gian ngắn hơn và chuyển sang giai đoạn cuối sớm hơn.
Những triệu chứng nhiễm HIV ở giai đoạn 2 tùy thuộc vào việc điều trị và sức khỏe bệnh nhân. Bằng cách tuân thủ điều trị đầy đủ mỗi ngày, tải lượng virus HIV có thể được kiểm soát ở mức không phát hiện được qua các xét nghiệm. Nhờ đó, dù vẫn mang trong mình HIV nhưng người bệnh có thể bảo vệ được sức khỏe khỏi suy yếu, trải qua giai đoạn 2 với rất ít hoặc không có triệu chứng suy giảm miễn dịch. Người mang virus HIV đảm bảo được tải lượng virus trong mức này ít nhất từ 6 tháng có thể không gây lây nhiễm HIV cho bạn tình qua quan hệ tình dục.
Những bệnh nhân HIV không được kiểm soát và điều trị, dù không có triệu chứng bệnh vẫn hoàn toàn có thể lây nhiễm cho người khác.
Một số bệnh nhân có thể xuất hiện một vài triệu chứng như ở giai đoạn 3.
Giai đoạn 3: giai đoạn cuối, AIDS
Được chữa trị đầy đủ, người mang HIV có thể sống đến cuối đời với giai đoạn 2. Những bệnh nhân HIV không được điều trị sẽ chuyển biến sang giai đoạn cuối, AIDS. AIDS xảy ra khi hệ miễn dịch đã bị virus tàn phá nghiêm trọng. Những chứng bệnh nguy hiểm khác sẽ tận dụng cơ hội tấn công cơ thể. Bệnh nhân AIDS luôn trong tình trạng bệnh tật, ốm yếu và cuối cùng qua đời.
Những triệu chứng nhiễm HIV giai đoạn AIDS thường gặp là:
– Người bệnh sút cân nhanh chóng
– Những trận sốt lặp đi lặp lại
– Ra mồ hôi đêm dầm dề
– Cảm giác mệt mỏi, không còn sức lực dù không lao lực gì cả
– Các hạch dưới nách, bẹn hoặc cổ thường bị sưng trong thời gian dài
– Tiêu chảy hơn một tuần
– Xưng tấy họng, hậu môn, tinh hoàn
– Nấm miệng, zona thần kinh
– Viêm phổi
Làm sao để biết có triệu chứng trên là nhiễm HIV?
Cách duy nhất để xác định chắc chắn bản thân có bị nhiễm HIV hay không là xét nghiệm tại các bệnh viện, trung tâm cung cấp dịch vụ xét nghiệm HIV. Nhiều tổ chức phi lợi nhuận trong lĩnh vực y tế cung cấp dịch vụ xét nghiệm HIV miễn phí cho những người có nguy cơ nhiễm cao.
Những yếu tố khiến bạn có nguy cơ lây nhiễm HIV bao gồm:
– Quan hệ tình dục với người lạ (có thể mang virus HIV), mà không dùng các biện pháp bảo vệ
– Tiêm chích ma túy, dùng chung xilanh, kim tiêm, dụng cụ truyền, dung dịch truyền với người khác
– Có vết thương gây ra bởi những dụng cụ dùng chung bới nhiều người, dụng cụ không được vệ sinh đúng quy chuẩn, dụng cụ từng tiếp xúc với máu, dịch niêm mạc của người nhiễm HIV
– Có các bệnh lây truyền qua đường tình dục: lậu, giang mai, herpes sinh dục, chlamydia, …
– Những hành vi khác dựa trên cơ chế lây nhiễm của HIV
Nếu bạn nghi ngờ mình có khả năng nhiễm HIV, cần nhanh chóng thực hiện xét nghiệm HIV ở những cơ sở được phép thực hiện xét nghiệm HIV. Điều trị dự phòng phơi nhiễm (PrEP) càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ đầu tiên có thể giúp bệnh nhân tránh khỏi việc nhiễm HIV vĩnh viễn.
Cho đến nay, vẫn chưa có biện pháp để người nhiễm HIV được khỏi virus hoàn toàn. Thế nhưng phát hiện và tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn điều trị sẽ giúp người bệnh tránh được sự suy yếu miễn dịch và các bệnh cơ hội đe dọa tính mạng. Người nhiễm HIV nhờ đó có khả năng sống mạnh khỏe và hạnh phúc như một người bình thường. Mọi người nói chung cần có những hiểu biết về bệnh để sáng suốt phòng ngừa cho bản thân và người xung quanh.
