Dính thắng lưỡi ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý

Dính thắng lưỡi ở trẻ là một dị tật bẩm sinh dạng nhẹ. Tình trạng này xảy ra khi lớp màng mỏng nối lưỡi với sàn miệng bị ngắn, dày khiến chuyển động của lưỡi bị hạn chế làm cho con gặp khó khăn trong việc bú, nuốt… 

Trong bài viết này, Hello Bacsi mời bạn cùng tìm hiểu về nguyên nhân dính thắng lưỡi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, biểu hiện dính thắng lưỡi, những ảnh hưởng cùng phương pháp điều trị và cách chăm sóc trẻ sau cắt thắng lưỡi.

Dị tật dính thắng lưỡi là gì?

Dính thắng lưỡi ở trẻ em là một trong những dị tật bẩm sinh xảy ra khi dây thắng lưỡi (phần nối từ đầu lưỡi xuống sàn miệng) bị ngắn, dày làm hạn chế những cử động bình thường của đầu lưỡi. Đây là một trong những bệnh lý bẩm sinh mà bất kỳ trẻ nào cũng có nguy cơ mắc phải.

Tật dính thắng lưỡi được chia thành nhiều loại, có thể dính ít hoặc dính nhiều. Dính thắng lưỡi làm cản trở chuyển động của lưỡi, khiến trẻ gặp khó khăn khi bú mẹ, ăn uống, nuốt, phát âm… Trong khi nhiều bé bị dính thắng lưỡi cần trải qua một cuộc tiểu phẫu thuật để khắc phục tình trạng này, một số trẻ bị dính thắng lưỡi có thể không gặp bất kỳ trở ngại nào.

Theo thống kê, có khoảng 5% trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc phải dị tật này sau khi chào đời. Tỷ lệ bé trai gặp phải dị tật này cao hơn các bé gái. Thông thường, trẻ bị dính thắng lưỡi có thể được phát hiện ngay trong tháng đầu vào thời điểm khám sức khỏe trước khi tiêm ngừa hoặc khám sức khỏe định kỳ. Trong một số trường hợp, trẻ được nhận biết trễ hơn khi cha mẹ thấy bé khó bú sữa, phát âm khó khăn, chậm tăng cân…

Nguyên nhân gây dị tật dính thắng lưỡi ở trẻ

Mặc dù dính thắng lưỡi ở trẻ em không phải là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng dị tật này khiến công năng của lưỡi bị ảnh hưởng ít nhiều.

Cho đến hiện nay, các chuyên gia y tế vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân dẫn đến tình trạng dính thắng lưỡi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khoa học đã đưa ra bằng chứng cho thấy dính thắng lưỡi có liên quan đến yếu tố di truyền trong gia đình.

Chấn thương miệng ở trẻ: Xử lý vết thương thế nào, khi nào cần đi bác sĩ?

Dấu hiệu nhận biết dính thắng lưỡi ở trẻ em

Làm thế nào để biết bé bị dính thắng lưỡi? Để phân biệt lưỡi bình thường và lưỡi bị dính dây thắng, cha mẹ cần tham khảo cách nhận biết dính thắng lưỡi ở trẻ em sau đây:

• Dây thắng lưỡi của bé ngắn bất thường.
• Những cử động của lưỡi bị hạn chế do dây thắng lưỡi ngắn.
• Trẻ không thể di chuyển lưỡi sang hai bên.
• Trẻ không thể thè đầu lưỡi qua khỏi môi; lưỡi của bé không thể đưa ra khỏi hàm dưới khoảng 1–2mm.
• Trẻ không thể nâng lưỡi lên để đầu lưỡi có thể chạm đến vòm họng.
• Với trẻ nhỏ, khi bé khóc, đầu lưỡi thường có dạng chữ “V”.
• Khi trẻ thè lưỡi, đầu lưỡi của bé thường có dạng nhọn hoặc hình vuông.
• Bé gặp khó khăn khi bú, bú rất lâu, lên cân rất chậm.
• Trẻ gặp cản trở khi phát âm.
• Răng cửa hàm dưới của bé bị hở hoặc nghiêng do dính thắng lưỡi.

Trên đây là các dấu hiệu bé bị thắng lưỡi điển hình mà phụ huynh có thể dễ dàng nhận biết. Tùy theo độ tuổi và mức độ mắc phải dị tật này mà biểu hiện dính thắng lưỡi có thể sẽ khác nhau ở mỗi trẻ.

Tật dính thắng lưỡi khiến trẻ gặp phải những ảnh hưởng gì?

Ảnh hưởng

Dị tật thắng lưỡi có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển miệng của bé, cũng như cách bé ăn, nuốt, bú sữa và phát âm. Dưới đây là những vấn đề mà trẻ bị dính thắng lưỡi thường gặp:

• Khó khăn trong việc bú mẹ: Trẻ bị dị tật thắng lưỡi thường gặp khó khăn khi bú do con không thể ngậm núm vú đúng cách. Việc ngậm núm vú khó khăn khiến bé có thể khóc, cắn mẹ khi bú thay vì mút núm vú, đồng thời con không nhận đủ dưỡng chất để phát triển.
• Khó ăn uống: Do lưỡi bị co lại khi nuốt thức ăn, nên trẻ bị dính thắng lưỡi sẽ gặp phải nhiều khó khăn trong quá trình ăn uống. Điều này có thể khiến bé lười ăn, nhẹ cân, thiếu chất…
• Răng cửa dưới bị thưa: Tật này cũng dẫn đến sự hình thành khoảng trống giữa hai răng cửa hàm dưới hoặc khiến răng cửa bị nghiêng, lâu dần khiến răng bị xô dạt gây mất thẩm mỹ.
• Gặp khó khăn khi nói: Trẻ bị tật này thường bị ngọng và gặp khó khăn trong việc phát âm các âm như: t, d, s, th, r, l và z.
• Vệ sinh răng miệng kém: Trẻ bị dị tật này thường gặp khó khăn trong việc dùng lưỡi làm sạch các mảnh vụn thức ăn bám vào răng. Điều này làm gia tăng nguy cơ sâu răng, viêm nướu.
• Khó khăn trong một số hoạt động như: liếm môi, chơi nhạc cụ hơi…

Các mức độ dính thắng lưỡi thường gặp

Trẻ mắc dị tật này có thể được chẩn đoán thông qua việc quan sát và đo chiều dài dây thắng lưỡi. Căn cứ khoảng cách đo được từ sàn miệng đến mặt dưới của lưỡi, các bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng này của bé theo các cấp độ sau:

• Mức độ 1 – nhẹ: Từ 12 – 16mm
• Mức độ 2 – trung bình: Từ 8 – 11mm
• Mức độ 3 – nặng: Từ 3 – 7mm
• Mức độ 4 – dính hoàn toàn: Dưới 3mm.

Tật dính thắng lưỡi ở trẻ được điều trị như thế nào?

Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bị dính thắng lưỡi, các bậc cha mẹ cần đưa bé đi khám răng hàm mặt tại các bệnh viện có chuyên khoa Nhi để được các bác sĩ thăm khám và đánh giá chính xác mức độ thắng lưỡi bị dính của bé. Dựa vào điều này, bác sĩ sẽ xác định xem có nên cắt thắng lưỡi cho bé hay không.

Phẫu thuật cắt thắng lưỡi là cách điều trị được đề nghị nhiều nhất. Chỉ định cắt thắng lưỡi phụ thuộc vào mức độ dính thắng lưỡi ít hay nhiều và có ảnh hưởng đến quá trình bú mẹ hay khả năng phát âm của bé hay không.

• Nếu trẻ bị dính thắng lưỡi nhiều, ảnh hưởng đến việc bú sữa, thì bé sẽ được chỉ định cắt thắng lưỡi sớm.
• Nếu dính thắng lưỡi gây khó phát âm, bé nên được bác sĩ Răng Hàm Mặt đánh giá trước khi phẫu thuật để loại bỏ những nguyên nhân gây khó phát âm khác.

Ngoài ra, kỹ thuật cắt thắng lưỡi còn phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ:

• Đối với trẻ nhỏ hơn 3 tháng tuổi: Bác sĩ sẽ tiến hành bôi hoặc tiêm thuốc tê cho bé rồi dùng dao điện cắt thắng lưỡi. Sau ca tiểu phẫu, bé có thể bú mẹ hoặc uống sữa để lạnh ngay sau đó 30 phút.
• Đối với trẻ lớn hơn: Bác sĩ tiến hành gây tê hoặc gây mê cho bé, rồi dùng máy cắt đốt hoặc dao mổ để cắt thắng lưỡi, sau đó khâu vết thương lại. Vết cắt thắng lưỡi sẽ lành lại sau vài tuần. Nếu trẻ được gây tê, sau khi phẫu thuật, bé có thể xuất viện ngay trong ngày. Trường hợp phải gây mê, bé cần nhập viện để được các nhân viên y tế theo dõi và chăm sóc sau phẫu thuật.

Phẫu thuật cắt thắng lưỡi bằng laser hiện cũng rất phổ biến. Rất nhiều ý cho rằng, phương pháp này không gây đau, không chảy máu hoặc chảy máu rất ít, thời gian thực hiện và phẫu thuật nhanh. Bạn có thể hỏi thêm bác sĩ về phương pháp phẫu thuật này. Bác sĩ sẽ chỉ định tùy theo trường hợp cụ thể của bé và cho bạn những lời khuyên tốt nhất.

Chăm sóc trẻ sau cắt thắng lưỡi

Sau khi cho trẻ thực hiện phẫu thuật cắt dính thắng lưỡi, bạn cần chú ý một vài điều sau trong quá trình chăm sóc bé sau khi cắt thắng lưỡi:

• Sau ca phẫu thuật, tại vị trí cắt dính lưỡi thường xuất hiện vết thương màu trắng. Phụ huynh không cần quá lo lắng vì tình trạng này sẽ biến mất sau một vài ngày.
• Bạn cần theo dõi trẻ một cách cẩn thận. Nếu chỗ vết thương chảy máu hay có dấu hiệu bất thường cần báo cho nhân viên y tế ngay lập tức nhằm giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng.
• Cho trẻ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ (nếu có).
• Với các bé đã lớn, cách chăm sóc bé sau khi cắt thắng lưỡi như sau:
  • Không nên để trẻ đụng tay vào vết thương để tránh nhiễm trùng.
  • Không cho trẻ ăn đồ cứng, nóng để tránh chảy máu.
  • Không cho bé ngậm hoặc cắn những đồ vật cứng.
  • Cho trẻ uống nhiều nước để làm sạch miệng.
  • Hướng dẫn con vận động lưỡi bằng cách đưa lưỡi lên/xuống, uốn lưỡi, đưa sang hai bên, thè lưỡi ra ngoài.
• Với trẻ nhỏ: Sau phẫu thuật, mẹ nên thường xuyên nâng lưỡi con lên, kéo nhẹ sang hai bên để lưỡi linh hoạt.
• Sau khi trẻ ăn hoặc tập luyện vận động lưỡi, cha mẹ cần vệ sinh miệng cho con  sạch sẽ, nhẹ nhàng.

Một số câu hỏi thường gặp

1. Dính thắng lưỡi mức độ nhẹ có thể tự hết không?

Nhiều phụ huynh thắc mắc trẻ bị dính thắng lưỡi khi nào cần phẫu thuật? Nếu chỉ bị mức độ nhẹ thì bệnh có tự khỏi không? Thực tế, nếu trẻ bị dính thắng lưỡi mức độ nhẹ và trung bình, bác sĩ sẽ đánh giá, chẩn đoán và tiếp tục theo dõi. Hầu hết trẻ bị dính thắng lưỡi nhẹ gần như không bị ảnh hưởng đến việc phát âm, ăn uống và có thể tự điều chỉnh.

• Trẻ bị dính dây thắng lưỡi độ 1 và độ 2: Chưa cần phẫu thuật mà theo dõi thêm vì tình trạng này của bé có thể tự cải thiện. Nếu thắng lưỡi không giãn và gây khó khăn cho việc bú và nói thì trẻ cần phẫu thuật.
• Trẻ bị dính dây thắng lưỡi độ 3 và độ 4: Bé cần được phẫu thuật để loại bỏ các khó khăn có thể gặp phải.
  • Nếu thắng lưỡi ngắn cản trở việc bú sữa thì bé cần được cắt thắng lưỡi sớm.
  • Nếu thắng lưỡi ngắn ảnh hưởng đến việc phát âm thì cần cắt thắng lưỡi cho bé trước độ tuổi phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Trẻ chậm nói phải làm sao? Câu hỏi đã có lời giải đáp

2. Thời điểm phù hợp cắt thắng lưỡi cho bé

Khi trẻ có dấu hiệu bị dính thắng lưỡi, cha mẹ cần đưa bé đi khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị.

Trên thực tế, không có thời điểm lý tưởng để cắt thắng lưỡi cho bé. Khi trẻ bị dính thắng lưỡi ảnh hưởng đến chức năng bú sữa, nên tiến hành tiểu phẫu cho bé càng sớm càng tốt.

Thông thường, trẻ từ 2-3 tháng tuổi trở lên, có sức khỏe tốt là có thể tiến hành tiểu phẫu. Độ tuổi cắt thắng lưỡi cho bé thường dao động từ 3-6 tháng tuổi, bởi:

• Lúc này, trẻ đã có đủ khả năng và sức khỏe để được phẫu thuật.
• Trẻ bị tật thắng lưỡi nặng thì không nên phẫu thuật trễ hơn, vì càng để lâu thì càng ảnh hưởng lớn đến khả năng ngôn ngữ, ăn uống và yếu tố thẩm mỹ của trẻ.

Trường hợp bị tật độ 3, độ 4, trẻ thường được đề nghị thực hiện phẫu thuật cắt thắng lưỡi vào khoảng lúc 3 tháng tuổi. Có những trường hợp có thể cắt sớm ngay sau sinh nếu thắng lưỡi dính nhiều khiến trẻ không bú được. Nếu bé yêu gặp khó khăn khi bú nhưng vì lý do nào đó chưa thể phẫu thuật cắt thắng lưỡi ngay, bạn hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để có biện pháp hỗ trợ bé bú sữa mẹ tốt nhất.

3. Cắt thắng lưỡi có nguy hiểm không?

Nhiều bậc cha mẹ khi biết trẻ bị dính thắng lưỡi cần phải phẫu thuật thì tỏ ra rất lo lắng về việc cắt dính thắng lưỡi có nguy hiểm không, bao lâu thì lành? Cắt thắng lưỡi có đau không? Liệu trẻ có thể gặp biến chứng gì không?

Theo các chuyên gia nhi khoa, phẫu thuật cắt dính thắng lưỡi khá đơn giản, không gây nguy hiểm, cũng như không gây đau vì bé đã được gây tê, gây mê. Thế nhưng để đảm bảo an toàn cho trẻ, hạn chế nguy cơ gặp phải biến chứng, bạn nên cho con thực hiện phẫu thuật ở các cơ sở y tế uy tín, có đầy đủ trang thiết bị.

4. Chi phí cắt thắng lưỡi cho trẻ bao nhiêu?

Tùy theo mức độ dính thắng lưỡi và phương pháp cắt thắng lưỡi mà bác sĩ chỉ định (gây mê hoặc gây tê) mà chi phí tiểu phẫu cho trẻ sẽ khác nhau.

Không những thế, chi phí cắt thắng lưỡi còn phụ thuộc vào độ tuổi phẫu thuật và tình trạng sức khỏe của bé ở giai đoạn hậu phẫu. Nếu trẻ ổn định tinh thần và sức khỏe tốt sau khi phẫu thuật, bé sẽ được cho xuất viện trong ngày và không tốn chi phí nằm viện.

Dính thắng môi ở trẻ: Làm sao để nhận biết và điều trị?

Hy vọng với những thông tin được chia sẻ trong bài, bạn đã hiểu tường tận hơn về dị tật dính thắng lưỡi ở trẻ em cũng như biết được cách chăm sóc trẻ sau ca tiểu phẫu tốt nhất.