backup og meta
Chuyên mục
Công cụ

1

Hỏi bác sĩ
Lưu
Mục lục bài viết

Rối loạn lưỡng cực là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Tham vấn y khoa: TS. Dược khoa Trương Anh Thư · Dược · Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM


Tác giả: Phong Huỳnh · Ngày cập nhật: 2 tuần trước

Rối loạn lưỡng cực là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Rối loạn lưỡng cực được biết đến là một tình trạng sức khỏe tinh thần, được đặc trung bởi hai chu kỳ cảm xúc chính là hưng cảm và trầm cảm.

Trong bài viết này, Hello Bacsi sẽ cung cấp tất cả thông tin mà bạn cần biết về khái niệm, nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và một số câu hỏi liên quan đến tình trạng rối loạn lưỡng cực là gì. Mời bạn đọc tiếp nội dung dưới đây.

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực (bipolar disorder) hay còn gọi là rối loạn hưng – trầm cảm, là tình trạng mà người mắc phải trải qua các giai đoạn khiến tâm trạng thay đổi giữa cảm giác cao hứng (mania) và trạng thái trầm cảm (depression). Tình trạng rối loạn lưỡng cực có tính chất chu kỳ, xen kẽ giữa trầm cảm và hưng phấn.

  • Hưng cảm (Mania): Trong chu kỳ này, bạn cảm thấy hưng phấn, tràn đầy năng lượng, cơ thể năng động hơn bình thường và cũng có thể sẽ dễ cáu hơn.
  • Trầm cảm (Depression): Ngược lại với chu kỳ trước, bạn cảm thấy trầm uất, buồn bã, tuyệt vọng và gần như cảm thấy mất hứng thú với các hoạt động mà trước đó khiến bạn cảm thấy vui.
  • Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS UK cho biết, triệu chứng đặc trưng của tình trạng rối loạn lưỡng cực đó là sự thay đổi tâm trạng cực độ. Chúng dao động từ pha hưng cảm với cảm giác phấn khích, hứng khởi, nhiều năng lượng; sau đó bạn xuống trạng thái trầm uất, u buồn, mệt mỏi, thiếu sức sống ở pha trầm cảm.

    Phân loại rối loạn lưỡng cực

    • Rối loạn lưỡng cực I (bipolar I disorder): Bạn từng có ít nhất một giai đoạn hưng cảm xảy ra trước hoặc sau giai đoạn hưng cảm nhẹ hoặc trầm cảm nặng, với đầy đủ các triệu chứng gây ảnh hưởng đến chức năng và khả năng sinh hoạt của bạn.
    • Rối loạn lưỡng cực II (bipolar II disorder): Bạn từng trải qua các giai đoạn của trầm cảm chủ yếu với ít nhất một giai đoạn hưng cảm nhẹ nhưng không có các giai đoạn hưng cảm đầy đủ.
    • Rối loạn lưỡng cực không xác định:Đây là dạng không thể phân loại chính xác là loại I hoặc loại II, thường được xác định khi các triệu chứng không đáp ứng đủ với các tiêu chí cụ thể cho cả hai loại trên.
    Các dạng rối loạn lưỡng cực này có thể biến đổi theo thời gian và đôi khi cũng có thể kết hợp với các triệu chứng khác như lo âu hoặc rối loạn tâm thần khác. Điều quan trọng là nhận diện và điều trị chính xác dựa trên các triệu chứng và đặc điểm cụ thể của từng trường hợp.

    Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết rối loạn lưỡng cực là gì?

    Hưng cảm

    Trong chu hưng cảm, các triệu chứng có thể gặp phải bao gồm:

    • Ăn uống nhiều hơn
    • Không cảm thấy buồn ngủ
    • Suy nghĩ tích cực và nói nhiều hơn
    • Hoạt động mạnh để tiêu hao năng lượng
    • Cảm thấy tràn đầy năng lượng và hạnh phúc
    • Đưa ra quyết định nhanh chóng, do đó hành động sẽ thường thiếu suy nghĩ
    • Có thể nghe thấy giọng nói lạ hoặc nhìn thấy ảo giác, ảo tưởng, suy nghĩ phi logic…

    Trầm cảm

    Trong chu kỳ trầm cảm, các triệu chứng có thể gặp phải bao gồm:

    • Ăn ít hơn
    • Khó ngủ, dậy sớm
    • Thiếu năng lượng
    • Cảm thấy cuộc sống tẻ nhạt
    • Khó tập trung và khó ghi nhớ.
    • Suy nghĩ về cái chết hoặc muốn tự tử.
    • Mất hứng thú với các hoạt động thường ngày
    • Buồn và khóc không rõ lí do, rối loạn giấc ngủ;
    • Cảm thấy uể oải, chán nản, trống rỗng, tự ti và nghi ngờ bản thân
    Giữa các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm, thỉnh thoảng bạn có thể có những khoảng thời gian mà tâm trạng của bạn ở mức tương đối ‘bình thường’. Ngoài ra, không phải ai mắc phải tình trạng rối lưỡng cực cũng sẽ phải trải qua hai chu kỳ hưng trầm cảm giống nhau. Một số trường hợp chuyển chu kỳ rất đột ngột (rapid cycling); một số trường hợp khác thì gặp phải tập hợp cả hai nhóm triệu chứng hưng trầm cảm trong cùng một thời điểm (mixed state).

    Nguyên nhân gây ra rối loạn lưỡng cực

    Hiện nay, nguyên nhân của bệnh rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được làm rõ. Tuy nhiên, tình trạng tâm thần bất ổn này có thể bị tác động bởi nhiều yếu tố xã hội như căng thẳng và nghiện bia rượu. Ngoài ra, rối loạn lưỡng cực cũng có thể xảy ra khi bạn dùng sai thuốc đặc trị hoặc đổi liều thuốc mà chưa được sự cho phép của bác sĩ.

    Theo thông tin của Cơ quan Dịch vụ Sử dụng Chất và Sức khỏe Tâm thần thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ –SAMHSA cho biết, những đối tượng có người thân trong gia đình từng gặp bị rối loạn lưỡng cực, bị lạm dụng tình dục, từng trải qua các tình huống gây sang chấn hoặc lạm dụng rượu bia, ma túy thì nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực sẽ cao hơn.

    Điều trị rối loạn lưỡng cực

    Những thông tin được cung cấp dưới đây, không thể thay thế cho lời khuyên và phác đồ điều trị của bác sĩ. Do đó, bạn hãy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ.

    Chẩn đoán

    Bác sĩ chẩn đoán bệnh rối loạn lưỡng cực sau khi khám lâm sàng. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu hoặc các xét nghiệm khác để chắc chắn rằng các triệu chứng người bệnh đang mắc phải không phải là do một bệnh lý khác.

    Phương pháp điều trị

    Rối loạn lưỡng cực không thể chữa khỏi hoàn toàn. Bác sĩ sẽ chỉ định thuốc chứa lithium để giúp bạn cân bằng cảm xúc. Ngoài ra, bác sĩ sẽ theo dõi liên tục trong thời gian dài để ngăn ngừa tái phát trầm cảm hoặc hưng cảm. Nếu tình trạng bệnh diễn tiến nặng, bạn có thể cần uống lithium suốt đời.

    Ngoài ra, bạn có thể nhờ bác sĩ tâm lý để giúp bạn điều trị rối loạn hành vi và hướng dẫn bạn kiểm soát suy nghĩ cùng nhận thức của mình.

    Chế độ sinh hoạt phù hợp

    Bạn cần chú ý một số điều sau đây để kiểm soát diễn tiến bệnh rối loạn lưỡng cực:

    • Đừng mặc cảm hoặc tự tách biệt với xã hội
    • Cố gắng ngủ theo lịch cố định và ngủ đủ giấc
    • Báo ngay với bác sĩ hoặc ai đó bạn tin tưởng nếu bạn có những suy nghĩ tự tử
    • Tránh xa các chất kích thích như rượu bia, các chất gây nghiện như cocaine, ma túy và thuốc lắc.

    Rối loạn lưỡng cực là gì

    Các câu hỏi thường gặp

    Nguy cơ mắc bị rối loạn lưỡng cực (bệnh hưng – trầm cảm) là gì?

    Bất cứ ai cũng có thể bị rối loạn hưng – trầm cảm. Tuy nhiên, những người trên 30 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường. Bạn có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết đối với trường hợp của bạn.

    Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực (bệnh hưng – trầm cảm)?

    Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc rối loạn lưỡng cực bao gồm:

    • Nghiện ma túy hoặc rượu bia
    • Tâm lý căng thẳng trong thời gian dài
    • Từng trải qua các sang chấn tâm lý (PTSD)
    • Có tiền sử gia đình từng bị rối loạn lưỡng cực hoặc các bệnh tâm thần khác.

    Làm sao để phân biệt giữa rối loạn lưỡng cực và trầm cảm?

    Đặc trưng của rối loạn lưỡng cực là biểu hiện của hiện tượng tâm trạng thất thường, dịch chuyển từ trạng thái trầm cảm đến hưng cảm. Rối loạn lưỡng cực đề cập đến các cực của cảm xúc. Đối với mức cao thì được gọi là hưng cảm và mức thấp thì gọi là trầm cảm.

    Đặc trung của trầm cảm là chuỗi trạng thái cảm xúc buồn bã, mất hứng thú và thiếu động lực kéo dài trong một khoảng thời gian dài. Theo tiêu chuẩn chẩn đoán DSM-5, có ít nhất 5 triệu chứng cùng tồn tại trong thời gian tối thiểu là 2 tuần và có thay đổi chức năng so với trước đây trong đó phải có ít nhất 2 triệu chứng là khí sắc trầm cảm và mất quan tâm hứng thú bao gồm: Khí sắc trầm cảm biểu hiện cả ngày và kéo dài.

    Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

    Khi nào bạn cần gặp bác sĩ

    Bạn cần tìm đến sự hỗ trợ của người thân, bạn bè, các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ nếu bạn thường cảm thấy hưng phấn, không thể nghỉ ngơi hoặc người khác cho rằng bạn tăng động; nị rối loạn giấc ngủ, cảm thấy mất kiểm soát bản thân ở nhiều thời điểm trong tuần, trong tháng…

    Kết luận

    Những nội dung về rối loạn lưỡng cực mà Hello Bacsi vừa nêu trên chỉ mang tính chất cung cấp thông tin, kiến thức. Do đó, những thông tin này sẽ không thể được áp dụng vào việc chẩn đoán hay điều trị rối loạn lưỡng cực.

    Tóm lại, đối với các tình trạng rối loạn sức khỏe tinh thần nói chung và rối loạn hưng trầm cảm (bipolar disorder) nói riêng, bạn nên tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần để được hỗ trợ và chẩn đoán.

    Bạn có thể quan tâm:

    Miễn trừ trách nhiệm

    Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

    Tham vấn y khoa:

    TS. Dược khoa Trương Anh Thư

    Dược · Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM


    Tác giả: Phong Huỳnh · Ngày cập nhật: 2 tuần trước

    advertisement iconQuảng cáo
    app promote banner

    Bài viết này có hữu ích với bạn?

    advertisement iconQuảng cáo
    advertisement iconQuảng cáo