U tuyến tiền liệt là một loại u xơ tuyến cơ dẫn đến sự gia tăng bất thường về kích thước ở vùng trung tâm của tuyến tiền liệt (xung quanh niệu đạo), làm cản trở dòng chảy của nước tiểu ra khỏi bàng quang. Điều này có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của nam giới nếu không được điều trị thích hợp.

Tình trạng u tiền liệt tuyến thường xảy ra nhất là ở nam giới trong độ tuổi trung niên, vào khoảng từ 45 – 75 tuổi. Đồng thời, một số yếu tố cũng được cho là có liên quan đến việc làm tăng khả năng hình thành u nang ở tiền liệt tuyến.

Yếu tố nguy cơ mắc u tuyến tiền liệt

Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh đang ngày càng tăng, tuy nhiên nguyên nhân chính xác gây u nang tuyến tiền liệt vẫn chưa được hiểu rõ. Rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để nhằm mục đích tìm ra nguyên nhân, cũng như là các yếu tố nguy cơ có thể làm phát triển bệnh. Trong đó, phổ biến nhất là các yếu tố nguy cơ dưới đây:

Tuổi tác

Cho đến hiện nay, lão hóa chính là yếu tố nguy cơ lớn nhất cho việc tăng sinh phì đại ở tuyến tiền liệt. Bình thường, tuyến tiền liệt sẽ phát triển liên tục từ khi nam giới bắt đầu bước sang tuổi 25 cho đến cuối đời, hay nói cách khác là kích thước tiền liệt tuyến có thể tăng dần theo tuổi tác.

Rất hiếm trường hợp nam giới dưới 40 tuổi mắc bệnh, nhưng ngược lại có đến 90% nam giới sẽ mắc chứng bệnh này ở độ tuổi 80.

Tiền sử gia đình

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nhiều loại gen di truyền có thể có liên quan đến sự hình thành và phát triển u tuyến tiền liệt. Do đó, trường hợp nam giới có người thân trong cùng huyết thống, chẳng hạn như bố hoặc anh trai mắc các vấn đề về tuyến tiền liệt thì nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn các đối tượng khác.

Các bệnh lý khác

Nam giới mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 sẽ có nhiều khả năng phát triển u nang tiền liệt tuyến hoặc sẽ gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Bình thường, hormone insulin có nhiệm vụ vận chuyển đường từ máu vào trong tế bào để tạo năng lượng hoặc dự trữ cho cơ thể. Ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2, cơ thể không đáp ứng tốt với insulin dẫn đến mức insulin trong máu nhiều nhưng không hiệu quả.

Nồng độ đường trong máu vẫn tăng cao khiến cho tuyến tụy phải sản xuất thêm nhiều insulin để làm nhiệm vụ và chính lượng insulin dư thừa đó sẽ kích thích gan tiết ra nhiều yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF). Yếu tố IGF này được cho là nguyên nhân có thể kích hoạt sự tăng sinh phì đại của tuyến tiền liệt.

Bên cạnh đó, bệnh tim hoặc các vấn đề liên quan đến tim (huyết áp cao, cholesterol trong máu cao,…) cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc u tiền liệt tuyến.

Béo phì và thừa cân

Chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) của đàn ông càng cao, chu vi vòng eo càng lớn thì khả năng bị u tuyến tiền liệt càng nhiều. Những người thừa mỡ trong cơ thể sẽ có mức độ estrogen cao hơn, một loại hormone sinh dục có thể làm cho tuyến tiền liệt phát triển.

Ngoài ra, béo phì là thành phần của một nhóm các triệu chứng lớn hơn được gọi là hội chứng chuyển hóa – một hội chứng cũng có liên quan đến sự phát triển của tuyến tiền liệt.

Rối loạn cương dương

Mặc dù rối loạn cương dương không trực tiếp gây ra u tuyến tiền liệt và ngược lại, tuy nhiên hai tình trạng thường đi đôi với nhau. Nhiều loại thuốc được sử dụng để điều trị u nang tuyến tiền liệt như tamsulosin và finasteride cũng có thể làm cho triệu chứng rối loạn cương dương trở nên tồi tệ hơn.

Lối sống

Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, thịt đỏ và đường tinh luyện có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh. Các vấn đề sức khỏe được tạo thành do việc hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh ở nam giới.

Một yếu tố nguy cơ khác cũng được nhắc đến đó là khả năng vận động. Những người ít vận động hoặc không vận động thường sẽ dễ mắc các vấn đề về tuyến tiền liệt hơn.

Làm sao để phòng ngừa u tuyến tiền liệt

Nhìn chung, chúng ta không thể ngăn ngừa hoàn toàn khả năng mắc bệnh, bởi vì hai yếu tố nguy cơ phổ biến nhất là tuổi tác và tiền sử gia đình đều là yếu tố không thể kiểm soát được. Tuy nhiên, thay vào đó chúng ta có thể giảm bớt nguy cơ bị u tuyến tiền liệt thông qua việc kiểm soát một số yếu tố còn lại, cụ thể là:

• Chế độ ăn uống và dinh dưỡng phù hợp có thể hạn chế sự biểu hiện của các triệu chứng.
• Tập thể dục thường xuyên và duy trì cân nặng hợp lý là một trong những cách tốt nhất để tránh các vấn đề về tuyến tiền liệt. Tập thể dục cũng sẽ giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn. Bạn có thể tham gia các hoạt động như thể dục nhịp điệu, bơi lội, đạp xe hoặc đi bộ trong khoảng 30 phút mỗi ngày.
• Tránh nhịn đi tiểu: thường xuyên nhịn đi tiểu có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của u xơ tuyến tiền liệt và dẫn đến các vấn đề khác như nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Lưu ý khi sử dụng một số loại thuốc không kê đơn: thuốc kháng histamin và thuốc thông mũi có thể làm nặng thêm các triệu chứng u tiền liệt tuyến.
• Theo dõi lượng rượu nạp vào cơ thể: uống một lượng nhỏ đồ uống có cồn mỗi ngày nói chung là an toàn, tuy nhiên tiêu thụ quá mức có thể gây kích ứng tuyến tiền liệt.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: một số thói quen như hút thuốc, lười vận động,… hay một giấc ngủ kém chất lượng đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tuyến tiền liệt.
• Thường xuyên thăm khám, kiểm tra tình trạng sức khỏe để có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời nếu mắc bệnh.

U tuyến tiền liệt có thể nói là một tình trạng không quá xa lạ đối với hầu hết mọi người. Tuy không nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng, nhưng bệnh có thể gây ra một số ảnh hưởng khiến cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân đều bị suy giảm. Chính vì vậy, tốt hơn hết là chúng ta nên lưu ý các yếu tố nguy cơ để có biện pháp phòng tránh bệnh hiệu quả nhất.