Sốc tâm lý là khi bạn vừa trải qua một phản ứng vật lý để đối phó với áp lực, sự việc đau buồn trong cuộc sống. Chẳng hạn như khi bạn vừa gặp tai nạn, trải qua một mối tình, chứng kiến điều gì đó đáng sợ hoặc bất kỳ trải nghiệm nào đem đến cho bạn cảm giác sợ hãi.
Vậy cơ thể và tâm trí của người bị sốc tâm lý thường có diễn ra ra như thế nào mà lại khiến họ đau khổ đến như vậy? Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu sốc tâm lý là gì và làm thế nào để sớm nhận biết và tìm cách cải thiện tình trạng.
Sốc tâm lý là gì?
Sốc tâm lý (psychological shock) là tình trạng mà khi bạn vừa trải qua một biến cố gây ra một tác động lớn đến cảm xúc dẫn đến căng thẳng, thường là những tình huống xảy ra bất ngờ, đột ngột.
Theo phản ứng tự nhiên của cơ thể, khi đối mặt với một tác nhân gây căng thẳng dữ dội bạn sẽ trải một chuỗi những cảm xúc khác nhau đồng thời cơ thể cũng xảy ra một số biểu hiện như căng cứng, khó thở, tim đập nhanh… Đây là phản ứng tự vệ của não bộ khi đối đầu với các mối đe dọa đến sức khỏe tinh thần của bạn.
[embed-health-tool-bmi]
Các tình huống có thể khiến bạn bị sốc tâm lý
Theo Trang tâm lý học ngày nay – Psychology Today cho biết, những sự kiện có thể gây sốc tâm lý ở một người có thể kể đến là:
- Thất bại trong việc làm ăn.
- Chứng kiến một tình huống đáng sợ.
- Có người thân bị tai nạn hoặc qua đời đột ngột.
- Phát hiện bản thân đang mắc bệnh hiểm nghèo.
- Thất tình, bạn tình ngoại tình, đổ vỡ trong hôn nhân.
- Các tình huống bất ngờ gây căng thẳng tột độ như: Máy bay gặp sự cố khi đang bay, tinh huống tai nạn đe dọa tính mạng…
Triệu chứng sốc tâm lý
Phản ứng sốc tâm lý có thể đi kèm với hàng loạt triệu chứng về thể chất và cảm xúc sau đây:
- Tim đập nhanh.
- Đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, cảm thấy khó thở.
- Cảm thấy muốn hét lên khi bạn đối mặt với tình huống nguy kích, hoặc muốn bỏ chạy.
- Căng cứng cơ xương hàm, hai bàn chân khiến bạn ấp a ấp úng không thể nói hoặc không thể di chuyển.
- Lồng ngực căng tức đi kèm theo tình trạng dần mất đi sự kết nối với những gì đang xảy ra ở hiện tại.
- Tê liệt về mặt cảm xúc, hoặc bạn muốn khóc, cảm thấy tức giận khi không thể chấp nhận sự thật
- Triệu chứng sốc tâm lý có thể xảy ra khi hoormone adrenaline dâng trào trong cơ thể. Cụ thể, bạn sẽ cảm thấy luôn mệt mỏi và khó suy nghĩ thấu đáo vấn đề.
Tại sao khi bị sốc tâm lý lại trả qua những triệu chứng này?
Những triệu chứng này phản ánh khả năng đương đầu của cơ thể và tinh thần trước những tình huống nguy hiểm. Khi đó, cơ thể sẽ vào trạng thái chuẩn bị đối đầu hoặc bỏ chạy (fight or flight response).
Ví dụ, huyết áp tăng làm máu di chuyển nhanh hơn đến các cơ, tứ chi để cơ thể sẵn sàng hoạt động nhanh, đồng tử giãn nở để quan sát rõ mọi đối tượng trong những tình huống này.
Tuy nhiên, khi gặp phải những tình huống nguy hiểm thì mỗi người lại có những phản ứng và triệu chứng cơ thể khác nhau. Bên cạnh đó, sức chịu đựng cũng như trải nghiệm của mỗi người cũng sẽ góp phần vào quyết định của họ.
Chẩn đoán sốc tâm lý
Hầu hết mọi người đều trải qua cú sốc tâm lý trong những khoảng thời gian khác nhau. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và dựa theo từng trường hợp, sốc tâm lý có thể tự biến mất trong vòng vài phút, hoặc tồn tại lâu hơn. Thậm chí, sốc tâm lý còn có thể dẫn đến chứng rối loạn căng thẳng cấp tính (ASD) hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD).
Nếu cú sốc tâm lý kéo dài hoặc gây khó chịu, bạn nên gặp chuyên gia sức khỏe tâm thần hoặc chuyên gia y tế. Bác sĩ có thể đánh giá các triệu chứng và tiến hành bất kỳ xét nghiệm thể chất hoặc tâm lý nào được yêu cầu.
Điều này nhằm giúp chẩn đoán tình trạng, đánh giá mức độ nghiêm trọng và giới thiệu bạn đến bác sĩ chuyên khoa nếu cần thiết để lập kế hoạch điều trị cho bạn.
9 cách vượt qua cú sốc tâm lý để cân bằng cảm xúc
Có thể phải mất đến vài giờ để cơ thể bạn trở lại bình thường như trước. Kiểm soát được tình trạng sốc tâm lý sẽ cho phép bạn đưa ra những quyết định sáng suốt và điều chỉnh cảm xúc một cách tốt hơn.
1. Giữ bình tĩnh, trấn tĩnh cảm xúc
Đầu tiên bạn hãy cố gắng hít thở thật sâu để giúp cho bản thân bình tĩnh trở lại và tránh đưa ra những quyết định sai lầm sau này. Trong khi tâm trạng đang rối bời, bạn hãy tìm kiếm 1 không gian riêng (trong nhà thờ, sân chùa, ghế đá công viên, phòng ngủ,…) để dành thời gian suy nghĩ về việc đã xảy ra và để củng cố lại tinh thần.
2. Chia sẻ những suy nghĩ với người thân, bạn bè
Bạn đừng tự chịu đựng nỗi đau đớn, thất vọng một mình. Thay vào đó, hãy chia sẻ những biến cố này với người thân, bạn bè mà bạn tin tưởng. Điều này sẽ giúp bạn nguôi ngoai nỗi buồn vì bạn sẽ nhận được những lời khuyên hữu ích và trợ giúp cần thiết từ họ.
3. Trút bỏ các suy nghĩ ám ảnh
Bạn cần luôn phải tự dặn lòng mỗi khi nhớ đến những cú sốc tâm lý: không được khóc, buồn bực, đau khổ vì những gì đã qua. Tập dần mỗi ngày sẽ giúp ăn sâu vào tiềm thức của bạn để bạn có thể tự cải thiện những mặt tâm lý bất ổn sâu bên trong.
4. Giữ cho bản thân luôn bận rộn
Không để cho bản thân mình có cơ hội nhàn rỗi hay có thời gian để thấm sâu nỗi buồn bên trong lòng cũng là cách để vượt qua những cú sốc tâm lý. Tốt nhất, bạn hãy thực hiện nhiều công việc khác nhau để khiến cho bản thân thật bận rộn: nấu nướng, dọn dẹp nhà cửa, tham gia các khóa học, tập thể dục, chăm sóc con,..
Điều này nhằm thu hút sự chú ý và tập trung cho tinh thần, từ đó giúp bạn học cách kiểm soát lo lắng, cảm giác buồn đau một cách tốt hơn. Hãy tìm những niềm vui nho nhỏ từ các công việc đơn giản và bình dị nhất.
5. Đối diện trực tiếp với vấn đề
Bạn hãy xác định rằng những gì đã mất đi, xảy ra rồi thì không thể nào lấy lại được. Việc cần làm ngay lúc này là bạn nên đề ra hướng giải quyết và quyết tâm thực hiện điều đó, để làm chủ cuộc sống và hướng đến mục tiêu trong tương lai của mình.
6. Luyện ý chí kiên cường
Nếu phải đối mặt với những tình huống “ngàn cân treo sợi tóc”, bạn vẫn nên phải giữ vững tinh thần kiên cường, lạc quan để tìm cách giải quyết và vượt qua vấn đề.
7. Giữ vững tinh thần lạc quan và vui vẻ
Từ những biến cố, cú sốc tâm lý lớn, bạn cần xem xét đến bài học kinh nghiệm mà bạn đã rút ra được. Sống lạc quan, vui vẻ, tinh thần thoải mái sẽ giúp bạn cảm thấy thư thái, quên đi nỗi buồn, biến những suy nghĩ tiêu cực thành tích cực và sống 1 cuộc đời khỏe mạnh hơn.
8. Giữ gìn sức khỏe và thường xuyên chăm sóc bản thân
Quan tâm và chăm chút cho sức khỏe của bản thân là điều bạn nên làm để vượt qua cú sốc tâm lý. Ngoài ra việc kết hợp ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và rèn luyện sức khỏe đều đặn sẽ giúp bạn phục hồi sức khỏe tinh thần và tạo nghị lực vươn lên.
Tất nhiên chẳng ai mong muốn mình lại trở thành “nạn nhân” của những biến cố đau thương xảy ra trong cuộc sống. Tuy nhiên, nếu bạn chẳng may nằm trong hoàn cảnh này thì bạn cần rèn luyện 1 ý chí kiên cường, tình yêu thương và sự ủng hộ từ gia đình, bạn bè và giữ vững tinh thần lạc quan để vượt qua.
9. Thay đổi không khí, giải tỏa tâm trí bằng cách đi du lịch
Nếu được, bạn hãy dành ít ngày để cùng đi du lịch với gia đình hoặc bạn bè thân thiết để xua tan đi cảm giác tiêu cực, mệt mỏi bên trong. Ngoài ra, đi du lịch cũng là 1 cách để cân bằng cảm xúc và suy nghĩ.
Kết luận
Bất kỳ ai cũng có thể gặp những cú sốc tâm lý. Mỗi người sẽ có những cách phản ứng trước cú sốc tâm lý khác nhau tùy theo từng trường hợp. Có người sẽ cảm thấy hoàn toàn tê liệt, hoặc hoảng sợ, tức giận, rã rời cơ thể hoặc cảm thấy tim đập nhanh, khó thở, thắt cổ họng…
Điều quan trọng sau đó là bạn cần tập trung vào các hoạt động đem lại cho bạn sự thoải mái và cảm giác an toàn để khôi phục lại trạng thái cân bằng cảm xúc.
