Hỏi đáp cùng chuyên gia về thành phần của vắc xin

Thành phần của vắc xin chủ yếu là kháng nguyên lấy từ virus, vi khuẩn đã chết hoặc bị làm cho yếu đi. Bên cạnh đó, vắc xin còn chứa các thành phần phụ khác với một số công dụng nhất định trong phòng ngừa bệnh dịch.

Bạn thường xuyên bắt gặp các tin đồn về các thành phần độc hại trong vắc xin tràn lan trên mạng? Bạn bối rối giữa một rừng thông tin thật giả lẫn lộn? Hãy cùng các chuyên gia tìm hiểu về các thành phần của vắc xin nhé.

Các thành phần của vắc xin

Toàn bộ vắc xin đều chứa kháng nguyên từ virus, vi khuẩn đã chết hoặc bị làm cho yếu đi. Các kháng nguyên khiến cho vắc xin hoạt động hiệu quả bằng cách thúc đẩy cơ thể sản xuất đáp ứng miễn dịch cần thiết để tự bảo vệ khỏi bệnh lý. Dưới đây là một số dạng kháng nguyên, bao gồm:

• Virus sống, giảm độc lực. Chúng quá yếu để có thể gây bệnh nhưng vẫn đủ để khiến cơ thể sản xuất đáp ứng miễn dịch. Những loại này thường dùng trong vắc xin ngừa sởi, quai bị, rubella, virus rota, thủy đậu và một loại vắc xin cúm.
• Virus bất hoạt (đã chết). Virus bất hoạt yếu hơn virus chỉ giảm độc lực nhưng cơ thể vẫn nhận dạng được chúng và tạo đáp ứng miễn dịch để bảo vệ. Các vắc xin thường có loại kháng nguyên này bao gồm vắc xin ngừa bại liệt, viêm gan A, cúm và bệnh dại.
• Virus tách chiết. Loại này được lấy từ những bộ phận đặc thù của virus đã chết. Vắc xin điển hình là viêm gan B và HPV.
• Vi khuẩn tách chiết. Tương tự loại trên, kháng nguyên này lấy từ bộ phận đặc thù của vi khuẩn đã chết. Vắc xin được điều chế theo phương thức này thường là Hib, phế cầu khuẩn, màng não cầu khuẩn, bạch hầu, uốn ván và ho gà.

Ngoài ra, trong vắc xin còn chứa các thành phần nhằm đảm bảo tính an toàn và hiệu quả. Các chất này gồm chất bảo quản, tá dược, chất phụ gia và một số thành phần khác không đáng kể, chẳng hạn như môi trường tăng sinh, kháng sinh.

Trong vắc xin có các thành phần phụ nào?

Ngoài kháng nguyên thì vắc xin còn chứa những thành phần sau:

• Chất phụ gia. Chúng giúp lưu trữ vắc xin hiệu quả. Chất phụ gia bao gồm gelatin, albumin, đường sucrose, đường lactose, MSG và glycine. Gelatin trong một số vắc xin giúp ngăn chặn tác động tiêu cực của quá trình đông khô hoặc nhiệt. Đồng thời nó cũng đóng vai trò là chất cân bằng trong vắc xin.
• Chất bảo quản. Công dụng của chất bảo quản là giữ cho vắc xin không bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh, hay nói cách khác là đảm bảo độ tinh sạch của thuốc chủng. Ví dụ như thimerosal là chất bảo quản có chứa thủy ngân chỉ được bổ sung trong vắc xin đa liều.
• Tá dược. Sự có mặt của tá dược giúp tạo ra đáp ứng miễn dịch mạnh hơn để chống lại mầm bệnh, từ đó có thể giảm lại liều lượng vắc xin cần phải dùng. Hai tá dược phổ biến trong vắc xin là:
  • Muối nhôm (nhôm hydroxit, nhôm photphat hoặc phèn chua)
  • Squalene
• Thành phần khác. Trong vài trường hợp, các nhà sản xuất thêm vào một số hợp chất ở quá trình điều chế vắc xin vì nhu cầu cần thiết, nhưng họ sẽ loại bỏ chúng trước khi hoàn thành sản phẩm cuối cùng. Trên lý thuyết là vậy, nhưng một số lượng nhỏ các chất này vẫn còn tồn tại trong thành phẩm. Tùy thuộc vào quy trình điều chế vắc xin, các nhà sản xuất có thể sẽ không loại bỏ hoàn toàn thuốc kháng sinh (neomycin), protein trứng hay protein men. Một ví dụ điển hình là formaldehyde, thường được sử dụng nhằm giải độc độc tố bạch hầu và uốn ván hoặc để vô hiệu hóa virus. Các chuyên gia đã chứng minh rằng một lượng nhỏ formaldehyde còn sót lại trong vắc xin hoàn toàn không gây hại đến sức khỏe người tiêm chủng.

Vắc xin có chứa chất chống đông hay không?

Vắc xin không chứa chất chống đông do nó chứa ethylene glycol – một hợp chất có độc.

Trong vắc xin có chứa thủy ngân không?

Ngày nay, hầu như KHÔNG CÓ vắc xin nào chứa thủy ngân. Thimerosal, hợp chất chứa một dạng thủy ngân là ethyl thủy ngân, từng được thêm vào vắc xin dành cho trẻ nhỏ. Mặc dù chưa từng có bằng chứng nào cho thấy thimerosal trong vắc xin gây hại hoặc là nguyên nhân gây chứng tự kỷ nhưng để phòng ngừa, các nhà khoa học vẫn loại bỏ hợp chất này khỏi hầu hết các vắc xin dành cho trẻ nhỏ vào năm 1999.

Các nhà sản xuất có nên giảm số lượng hóa chất trong vắc xin?

Bên cạnh kháng nguyên, chỉ có một lượng rất ít chất phụ gia và các thành phần khác có trong vắc xin. Hàng ngày, chúng ta thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất này với nồng độ thậm chí còn cao hơn so với số lượng có trong vắc xin. Vì các thành phần của vắc xin là vô hại, đảm bảo an toàn và hiệu quả, nên việc loại bỏ các hóa chất đó có thể ảnh hưởng đến tác dụng của vắc xin trong việc bảo vệ con người khỏi bệnh dịch.

Các thành phần của vắc xin có gây phản ứng dị ứng không?

Một số thành phần được sử dụng trong vắc xin như gelatin, protein trứng và kháng sinh đôi khi kích hoạt phản ứng dị ứng. Nếu bạn bị dị ứng với gelatin, protein trứng hoặc bất kỳ loại thuốc kháng sinh nào trong vắc xin, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc y tá để được tư vấn tốt nhất.