Thông thường, lượng sữa mà cơ thể mẹ tạo ra sẽ tùy thuộc vào nhu cầu bú mẹ của bé. Khi bé bú, cơ thể mẹ sẽ tiết ra hormone prolactin giúp tái tạo sữa và hormone oxytocin hỗ trợ tiết sữa. Mẹ càng cho bé bú nhiều, cơ thể mẹ sẽ tạo ra càng nhiều sữa. Tuy nhiên, không phải lúc nào việc cho con bú cũng thuận lợi, sẽ có những trường hợp sữa chậm “về” hoặc mẹ ít sữa khiến mẹ thêm căng thẳng. Vậy nếu mẹ trong tình trạng căng thẳng và ít sữa thì có cách nào giúp bé nhận đủ dưỡng chất, tăng sức đề kháng hay không?
Sữa mẹ “về” ít khiến mẹ căng thẳng: Nếu không khắc phục thì càng nghiêm trọng
Sau sinh, có rất nhiều nguyên nhân khiến sữa mẹ về chậm, sữa về ít hoặc có thể 7-14 ngày sữa mới kịp về cho bé bú [1]. Tình trạng này sẽ khiến mẹ dễ lo lắng, căng thẳng, sợ con không đủ dinh dưỡng hoặc không nhận được các thành phần giúp tăng cường sức đề kháng có trong sữa mẹ như:
- Immunoglobulin (globulin miễn dịch): Đây là các phân tử protein được tạo bởi tế bào lympho B – tương bào, có vai trò giúp cơ thể nhận diện, đánh dấu và tìm bắt các mầm bệnh. Có 5 loại immunoglobulin là IgM, IgA, IgG, IgE và IgD [2], [3]. Trong đó IgA có tác dụng hạn chế sự bám dính của tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus… vào các bề mặt niêm mạc, đồng thời tăng hiệu quả miễn dịch của đường ruột và hệ hô hấp [4], [5]. Còn kháng thể IgG có tác dụng tìm bắt các tác nhân gây hại, chuyển chúng đến đại thực bào và tiêu diệt. Qua đó giúp cơ thể hạn chế các yếu tố gây hại như hại khuẩn, độc tố… [6].
- Lợi khuẩn (Probiotics): Sữa mẹ có chứa hệ lợi khuẩn rất đa dạng, trong đó có thể kể đến 2 chủng quan trọng là Lactobacillus, Bifidobacterium [7]. Chúng không chỉ giúp cơ thể tiêu hóa và hấp thu các dưỡng chất tốt hơn mà còn sản sinh ra các hoạt chất sinh học có khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, từ đó giúp tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch bởi khoảng 70 tế bào miễn dịch tập trung ở đường ruột. Đồng thời, một số lợi khuẩn còn giúp gia tăng hàm lượng kháng thể IgA, hạn chế các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa [8], [9].
Chất xơ (Prebiotics): Là “thức ăn” cho lợi khuẩn tại đường ruột. Một trong những chất xơ phổ biến nhất trong sữa mẹ đó chính là Human Milk Oligosaccharides (HMO). Đã có khoảng 200 loại cấu trúc HMO đã được tìm thấy trong sữa mẹ, trong đó phổ biến nhất là DFL, 2’-FL, 3-FL, LNT, 3’-SL và 6’-SL. 6 HMOs này thuộc 3 nhóm chính giữ vai trò giúp cân đối hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ phòng chống các bệnh lý viêm nhiễm, cũng như phát triển trí não ở trẻ [10], [11].
PGS. TS BS Nguyễn Quang Dũng, Trưởng khoa Dinh dưỡng và Tiết chế, Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết: “Các thành phần dinh dưỡng, chứa các hoạt chất sinh học giúp tăng cường sức đề kháng như vậy thường có hàm lượng nhiều hơn trong sữa non. Sữa non là sữa mẹ trong vòng 7 ngày đầu sau sinh, tùy thể trạng bà mẹ mà lượng sữa non quý giá này có thể nhiều hay ít. Do đó, mẹ cần tranh thủ tận dụng “dưỡng chất vàng” giúp tăng cường sức đề kháng cho bé, góp phần tạo dựng một nền tảng sức khỏe vững chắc cho con ngay từ ban đầu”.
PGS.TS BS Nguyễn Quang Dũng cho hay, việc mẹ quá căng thẳng vì lo lắng cho con khi sữa mẹ “về” ít hoặc chậm “về” có thể khiến tình hình trở nên nghiêm trọng. Bởi nếu rơi vào trạng thái căng thẳng, cơ thể mẹ sẽ ức chế quá trình giải phóng oxytocin – hormone có vai trò quan trọng trong quá trình tiết sữa, từ đó ảnh hưởng đến lưu lượng sữa và việc mẹ cho con bú [12]. Không chỉ vậy, mức độ căng thẳng cao còn có thể tác động tiêu cực đến chất lượng nguồn sữa. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tình trạng căng thẳng có thể ảnh hưởng đến việc tiết IgA của mẹ, khiến sữa thiếu đi khả năng cung cấp miễn dịch thụ động, giúp trẻ chống lại các bệnh lý viêm nhiễm. Bên cạnh đó, tình trạng căng thẳng về tâm lý – tinh thần ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến tính đa dạng chủng loài của lợi khuẩn, từ đó gián tiếp gây tác động đến hệ lợi khuẩn trong đường ruột và làm giảm khả năng miễn dịch ở trẻ [13], [14].
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Công thức sữa cải tiến với 6 HMOs và HMP cùng sữa non 24 giờ – Giải pháp giúp bổ sung dưỡng chất để mẹ bớt căng thẳng khi ít sữa
Một trong những cách có thể hỗ trợ mẹ khi sữa mẹ ít, sữa mẹ chậm “về” đó là bổ sung cho con sữa công thức. Lần đầu tiên tại Việt Nam xuất hiện công thức sữa cải tiến được lấy cảm hứng từ sữa mẹ với đầy đủ 6 HMOs phổ biến là DFL, 2′-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL và 6′-SL giúp mẹ không thể cho bé bú giảm bớt căng thẳng. Đặc biệt, công thức sữa này có đồng thời cả 3-FL và DFL, đây là 2 HMOs bị thiếu hụt trong nhiều công thức sữa hiện nay”, PGS.TS BS Nguyễn Quang Dũng chia sẻ thêm. Nghiên cứu cho thấy việc bổ sung đồng thời cả 6 HMOs sẽ mang đến các lợi ích cho bé như: [15]
- Có thể giúp đa dạng hệ lợi khuẩn ở một số chủng, hỗ trợ cân đối hệ vi sinh đường ruột.
- Có tiềm năng tạo sự tương hỗ và cộng hưởng ở một số chủng lợi khuẩn, từ đó giúp tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột, nâng cao hiệu quả miễn dịch cũng như sức khỏe tổng thể.
- Có thể giúp tăng gấp đôi lượng axit béo chuỗi ngắn (SCFA), một hoạt chất sinh học tiềm năng trong việc tăng cường sức khỏe trẻ.
Bên cạnh thành phần 6 HMOs, sữa công thức còn được bổ sung thành phần sữa non 24h chứa hàm lượng IgG hợp lý, giúp tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch cho bé [16].
Đặc biệt, sữa công thức còn chứa các lợi khuẩn thuộc Human Milk Probiotics (HMP) – chủng lợi khuẩn sữa mẹ – hỗ trợ cân đối hệ vi sinh đường ruột, cải thiện khả năng tiêu hóa và tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch của bé. Khi 6 HMOs (2’-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL, 6′-SL, DFL) với đa dạng các loại thuộc 3 nhóm HMO chính yếu kết hợp với 1 tỷ lợi khuẩn BB-12™ (trong 100 g bột) và Lactobacillus fermentum (HMP – Human milk probiotics) được phân lập từ sữa mẹ sẽ giúp tăng hấp thu dưỡng chất, nâng cao hàm lượng kháng thể (như IgA tiết…), qua đó hỗ trợ tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa, miễn dịch và sức khỏe tổng thể cho trẻ [17].
Song song với việc sử dụng sự hỗ trợ từ công thức sữa, mẹ hãy cố gắng tập thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý để nhanh chóng cải thiện lưu lượng sữa cho con [18]:
- Tập hít thở cùng các bài thể dục vừa sức để kích thích cơ thể sản xuất nhiều endorphin hơn và cũng nhờ vậy mà mẹ sẽ có được nhiều cảm xúc tích cực hơn.
- Nhờ đến sự giúp đỡ và hỗ trợ của người thân trong việc chăm sóc bé để có nhiều thời gian nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc.
- Hỏi ý kiến chuyên gia để có một chế độ ăn uống lành mạnh, tránh việc kiêng cữ quá nhiều, không khoa học khiến mẹ thêm căng thẳng.
Thực tế, việc có quá ít sữa có thể làm mẹ căng thẳng nhiều hơn và từ đó lại càng ảnh hưởng đến việc tiết ra sữa cho con bú. Lúc này, sữa công thức được bổ sung các thành phần giúp tăng cường sức đề kháng và sức khỏe hệ miễn dịch của trẻ sẽ là giải pháp an toàn hiệu quả, giúp mẹ giải quyết tình trạng căng thẳng do ít sữa.
