Viêm họng thường gặp khi thời tiết vào mùa lạnh hay chuyển mùa, thường được gây nên bởi nhóm vi khuẩn có sẵn trong mũi họng như liên cầu khuẩn nhóm A, do virus, kích ứng… Khi gặp bệnh này, nhiều người nghĩ ngay đến dùng kháng sinh viêm họng.

Có thể nói hầu như ai cũng bị viêm họng một lần trong đời. Nhưng nếu bạn xem thường viêm họng và không điều trị đúng cách, nó có thể tái phát nhiều lần và dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Vậy, liệu kháng sinh có phải là lựa chọn đúng đắn nhất cho mọi trường hợp bị viêm họng hay không? Cùng tìm hiểu nhé!

Khi nào nên dùng kháng sinh viêm họng?

Bản chất của kháng sinh chỉ điều trị những tình trạng do nhiễm khuẩn. Vì vậy, chỉ những trường hợp bị viêm họng nguyên nhân vi khuẩn mới đáp ứng với thuốc kháng sinh. Có nhiều vi khuẩn gây viêm họng nhưng phổ biến và đáng ngại nhất là viêm họng do liên cầu.

Nếu nguyên nhân do virus, hầu họng bị kích ứng bởi axit dạ dày trào ngược; dị ứng bụi, hơi hóa học, thuốc lá, rượu… thì việc dùng kháng sinh không giúp ích gì cho bạn.

Đó là chưa kể lạm dụng kháng sinh bừa bãi có thể dẫn đến tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh. Chúng có cơ hội để sinh sôi mạnh mẽ và khiến thuốc dần mất đi tác dụng. Sau này, nếu có nhiễm vi khuẩn thì việc điều trị sẽ khó khăn hơn.

Tìm hiểu về viêm họng do vi khuẩn

Viêm họng do vi khuẩn ngoài đau họng, khó nuốt, còn có biểu hiện:

• Khi ho, nuốt, nói chuyện đau sẽ nhói lên tai.
• Ho có thể theo từng cơn, ho khan hoặc ho có đờm.
• Sốt 38 – 39 độ hoặc sốt cao; đau nhức; mệt mỏi; ăn uống kém.
• Sưng đỏ amidan và đôi khi xuất hiện các mảng vệt trắng có mủ (hay còn gọi là bựa trắng).
• Xuất hiện những chấm đỏ nhỏ trên vòm họng.
• Các hạch bạch huyết ở cổ sưng và đau.

Viêm họng do vi khuẩn rất dễ lây lan. Riêng viêm họng do liên cầu nếu không được điều trị kịp thời bằng kháng sinh viêm họng, nhiễm trùng còn có khả năng phát triển và gây nên các biến chứng nguy hiểm khác. Trong đó, phổ biến nhất phải kể những tổn thương nghiêm trọng ở màng trong tim, khớp.

Khác với viêm họng do virus, viêm họng do vi khuẩn hầu như không thể tự khỏi mà không cần sử dụng kháng sinh viêm họng điều trị đúng cách.

Thuốc kháng sinh viêm họng đã được chứng minh:

• Làm giảm nhẹ các triệu chứng của viêm họng.
• Giảm khả năng lây lan viêm họng do vi khuẩn cho người xung quanh.
• Ngăn ngừa biến chứng ở khớp, tim và các biến chứng khác.

Các loại kháng sinh viêm họng được kê đơn hiện nay

Theo nhiều hướng dẫn y tế về điều trị viêm họng nói chung, kháng sinh viêm họng được ưu tiên điều trị trước khi có kết quả xét nghiệm vi khuẩn, virus và kháng sinh đồ. Đặc biệt với tất cả viêm họng do vi khuẩn khác đều điều trị như viêm họng đỏ cấp do liên cầu.

Lựa chọn kháng sinh trị viêm họng đầu tay

Kháng sinh nhóm Penicillin là những lựa chọn được ưu tiên hàng đầu cho bệnh nhân được chẩn đoán là viêm họng do liên cầu khuẩn. Liều lượng kháng sinh có thể thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi và cân nặng.

• Penicillin V uống 250mg x 2 lần/ngày hoặc 250mg x 3 lần/ngày trong 10 ngày cho trẻ em; 250mg x 4 lần/ngày hoặc 500mg x 2 lần/ngày trong 10 ngày cho người lớn.
• Amoxicillin uống 50 mg/kg x 1 lần/ngày (tối đa 1000mg x 1 lần/ngày) hay 25 mg/kg x 2 lần/ngày (tối đa 500mg x 2 lần/ngày) cho cả trẻ em và người lớn trong 10 ngày.

Đối với người bị dị ứng Penicillin

Với người bị dị ứng hay có tiền sử quá mẫn với Penicillin, bác sĩ có thể thay thế chỉ định với các kháng sinh nhóm cephalosporin, macrolide, clindamycin. Cụ thể như sau:

• Cephalexin uống 20 mg/kg x 2 lần/ngày (tối đa 500mg x 2 lần/ngày) trong 10 ngày.
• Cefadroxil uống 30 mg/kg x 1 lần/ngày (tối đa 100mg x 1 lần/ngày) trong 10 ngày.
• Uống clindamycin 7 mg/kg x 3 lần/ngày (tối đa 300 mg x 3 lần/ngày) trong 10 ngày.
• Azithromycin uống 12 mg/kg x 1 lần/ngày trong ngày đầu tiên (tối đa 500 mg), tiếp theo là 6 mg/kg x 1 lần/ ngày (tối đa 250 mg x 1 lần/ngày) trong 4 ngày tiếp theo.
• Clarithromycin uống 7,5 mg/kg x 2 lần/ngày (tối đa 250 mg x 2 lần/ngày) trong 10 ngày.

Ngoài sử dụng kháng sinh trị viêm họng, bác sĩ cũng có thể kết hợp thuốc kháng viêm, giảm đau, hạ sốt,.. để giúp bệnh nhân giảm nhẹ triệu chứng bệnh. Đồng thời cần kết hợp chế độ ăn uống sinh hoạt để tăng cường sức khỏe và rút ngắn thời gian điều trị cho người bệnh.

Lưu ý khi dùng kháng sinh trị viêm họng

Đối với hầu hết kháng sinh viêm họng đều có phác đồ điều trị 10 ngày. Điều này nhằm đảm bảo khả năng “tiêu diệt” vi khuẩn triệt để của phác đồ, tránh để xảy ra trường hợp kháng thuốc do vi khuẩn còn sót lại. Do đó, dù triệu chứng bệnh thuyên giảm sau 2-3 ngày điều trị, bạn cũng cần tuân thủ điều trị bác sĩ đã chỉ định.

Kháng sinh viêm họng nhóm penicillin đều tương đối an toàn và dung nạp tốt. Tuy nhiên đôi khi chúng cũng sẽ gây ra một số tác dụng phụ như:

• Phản ứng dị ứng như ngứa da, phát ban đỏ hoặc trầm trọng hơn là khò khè, khó thở, sưng mặt, sưng lưỡi và cổ họng.
• Rối loạn tiêu hóa nhẹ hay tiêu chảy, nhiễm trùng tiêu hóa – thường xảy ra khi dùng kháng sinh kéo dài và với trường hợp này, bạn cần đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.

Ngoài ra, nếu sử dụng kháng sinh và có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về sức khỏe, bạn cần trao đổi với bác sĩ để thay đổi phù hợp theo phác đồ điều trị.

Một trong những lưu ý sau cùng nhưng khá phổ biến cho tình hình sử dụng kháng sinh chung tại Việt Nam. Đó là kháng sinh là nhóm thuốc được mua theo đơn chỉ định của bác sĩ, do đó bạn không nên tự ý mua kháng sinh viêm họng để điều trị tại nhà cho cả trẻ em và người lớn. Điều này có khả năng gây kháng thuốc, gây khó khăn khi điều trị viêm họng tái phát và những bệnh nhiễm khuẩn khác.