Sưng hạch bạch huyết là gì?
1. Hạch bạch huyết là gì, nằm ở đâu?
Có thể bạn chưa biết hạch bạch huyết là gì hay hạch bạch huyết nằm ở đâu. Câu trả sẽ có ngay dưới đây.
Hạch bạch huyết (hạch lympho) là một phần của hệ bạch huyết, nằm trong vô số các cấu trúc trơn, hình bầu dục dẹp, rải rác dọc theo các mạch bạch huyết. Có khoảng 600 hạch bạch huyết trong cơ thể, nhưng bạn chỉ có thể cảm nhận hoặc chạm vào được một số ít. Những vị trí mà bạn có thể cảm nhận được hạch như:
- Hạch bạch huyết ở cuối hàm
- Hạch bạch huyết ở phía sau tai
- Hạch bạch huyết ở nách
- Hạch bạch huyết ở cổ
- Hạch bạch huyết ở bẹn
- Hạch bạch huyết ở phía trên xương đòn.
Tuyến bạch huyết là một phần của hệ thống miễn dịch, đặc biệt là hệ bạch huyết vì có chứa bạch cầu và kháng thể. Điều này nghĩa là các hạch bạch huyết đóng vai trò quan trọng giúp chống lại tình trạng nhiễm trùng và bệnh tật.
2. Sưng hạch bạch huyết là gì?
Khi bị nhiễm trùng hoặc mắc bệnh, cơ thể sẽ tạo ra nhiều tế bào miễn dịch hơn. Số lượng tế bào này tăng lên sẽ làm sưng các hạch bạch huyết. Do đó, sưng hạch bạch huyết có thể được xem là biểu hiện của một tình trạng nhiễm trùng hoặc bệnh lý.
Trong một số trường hợp, sưng hạch bạch huyết có thể liên quan u lympho hay u lympho không Hodgkin. Vì vậy, khi bị sưng hạch bạch huyết, bạn phải thường xuyên đi khám để được chẩn đoán và điều trị tốt nhất.
Dấu hiệu và triệu chứng sưng hạch bạch huyết
Bạn có từng thắc mắc cách nhận biết sưng hạch bạch huyết là như thế nào? Theo các chuyên gia sức khỏe, ở giai đoạn đầu, bạn có thể cảm nhận một số triệu chứng như:
- Đau khi ấn vào tuyến bị sưng
- Khu vực sưng nhạy cảm hơn, ví dụ như bạn cảm thấy không thoải mái khi di chuyển cổ.
- Các hạch sưng rất lớn, to bằng hạt đậu Hà Lan hoặc hơn.
Khi đã cảm nhận các triệu chứng ban đầu, bạn có thể cảm thấy một loạt các biểu hiện bất thường khác. Các triệu chứng tiếp theo thường phụ thuộc vào loại bệnh lý hoặc nhiễm trùng gây sưng hạch.
Bạn có thể bắt gặp một số dấu hiệu sưng hạch bạch huyết khác không được liệt kê ở trên. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
1. Điểm mặt 11 nguyên nhân gây sưng hạch bạch huyết
Tình trạng hạch bạch huyết bị sưng có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, từ nhiễm trùng nhẹ đến các bệnh mãn tính nguy hiểm như ung thư. Dưới đây là 11 nguyên nhân có thể gây ra hoặc làm tình trạng bệnh nặng thêm:
1.1. Nhiễm trùng tai
Bị sưng hạch bạch huyết ở cổ là do đâu? Theo các chuyên gia, vị trí nổi hạch sẽ giúp các bác sĩ xác định nguyên nhân gây ra bệnh. Sưng hạch bạch huyết ở cổ hoặc vùng đầu sẽ liên quan đến nhiễm trùng tai.
Nhiễm trùng tai có thể do dị ứng hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên gây ra. Trẻ em có nhiều nguy cơ bị nhiễm trùng tai hơn người lớn, nhưng bệnh này có thể xảy ra ở bất cứ ai.
1.2. Nhiễm virus
Có rất nhiều loại virus tấn công cơ thể và ảnh hưởng đến hạch bạch huyết. Thông thường hạch lympho sẽ sưng lên ngay vị trí mà virus tấn công. Dưới đây là các loại virus thường đứng sau tình trạng sức khỏe này:
- Varicella-zoster, virus gây ra bệnh thủy đậu và herpes zoster
- Rubella, một loại siêu vi gây bệnh sởi
- Nhiễm virus HIV, gây ra bệnh AIDS
- Herpes simplex, virus gây ra mụn rộp miệng, mụn rộp sinh dục và viêm não mụn rộp
- Cúm, siêu vi khuẩn gây bệnh cúm.
1.3. Nhiễm khuẩn
Bị sưng hạch bạch huyết có phải là do nhiễm khuẩn không? Câu trả lời là “Có”. Nguyên nhân là bởi một số loại vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể có thể gây nhiễm trùng. Một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn có thể gây ra các triệu chứng hạch bạch huyết sưng lên. Dưới đây là các loại vi khuẩn thường làm sưng hạch bạch huyết:
- Streptococcus hoặc Strep, vi khuẩn gây ra chứng viêm họng hoặc viêm amidan
- Staphylococcus hay staph, vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm, hội chứng sốc chất độc (TSS) hoặc viêm vú
- Mycobacterium tuberculosis, một loại vi khuẩn gây bệnh lao.
1.4. Nhiễm HIV/AIDS
Virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) là một virus gây ra AIDS. Loại virus này đôi khi không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho người bệnh, do đó bạn có thể được chẩn đoán trễ. Trên thực tế, việc phát hiện bệnh AIDS muộn có thể gây tử vong.
Do đó, nếu bạn bị sưng hạch bạch huyết ở cổ, nách hoặc háng đi kèm với các triệu chứng khác như suy nhược, đau cơ và nhức đầu, hãy đến gặp ngay bác sĩ.
1.5. Nhiễm trùng răng
Tình trạng nhiễm trùng nướu và răng có thể làm hạch bạch huyết sưng lên. Nhiễm trùng răng thường do áp xe răng.
1.6. Tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn (Mononucleosis)
Tình trạng sưng hạch bạch huyết ở cổ và nách có thể liên quan đến bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn (Mononucleosis). Bệnh do siêu vi khuẩn Epstein-Barr (EBV, virus herpes type 4) gây ra.
Virus được lây lan từ nước bọt của người bệnh nên còn được gọi là “bệnh của những nụ hôn” khiến người bệnh bị đau họng, sốt, ngứa, vàng da, chảy máu cam và khó thở.
1.7. Nhiễm trùng da
Các bệnh ngoài da cũng có thể làm cho tuyến bạch huyết sưng lên, đặc biệt là nếu bạn gặp các triệu chứng khác như phát ban, da trở nên đỏ, đau hoặc nóng, ngứa. Dưới đây là một số loại bệnh ngoài da có thể gây sưng hạch bạch huyết:
- Eczema, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
- Viêm da tiếp xúc
- Áp xe da do nhiễm khuẩn
- Nhiễm chấy rận trên da đầu.
1.8. Đau họng
Đau họng là một bệnh khá phổ biến. Nguyên nhân có thể là do nhiễm virus, nhiễm khuẩn, dị ứng, kích ứng cổ họng, viêm amidan hoặc chấn thương cổ và cổ họng gây ra.
Những tình trạng này gây viêm, do đó bạn sẽ thấy sưng hạch bạch huyết ở cổ hoặc dưới hàm.
1.9. Rối loạn hệ miễn dịch
Tình trạng rối loạn hệ miễn dịch có thể làm cho bạn yếu và dễ mắc bệnh do “hàng rào” chống lại mối đe dọa gây bệnh đã bị suy yếu hoặc xáo trộn. Thông thường các rối loạn miễn dịch thường xuất hiện ở những người có bệnh tự miễn như các bệnh thấp khớp và lupus.
1.10. Ung thư
Thường xuyên bị sưng hạch bạch huyết có nguy hiểm không? Câu trả lời là “Có”. Bạn không nên đánh giá thấp triệu chứng sưng hạch bạch huyết vì tình trạng này có thể là dấu hiệu cảnh báo sự khởi đầu của bệnh ung thư. Chẳng hạn như, nếu trong cơ thể bạn có những tế bào ung thư, các tế bào này sau đó di chuyển qua các mạch bạch huyết thì có thể làm cho hạch này sưng lên.
Một số loại ung thư có thể gây sưng hạch lympho gồm:
- Ung thư da
- Ung thư vú
- Ung thư bạch cầu
- Ung thư phổi
- Ung thư dạ dày
Ung thư hạch bạch huyết và các loại ung thư khác vẫn có thể được kiểm soát ở giai đoạn sớm. Do đó, điều quan trọng là bạn phải phát hiện ung thư hạch bạch huyết hoặc các bệnh ung thư khác càng sớm càng tốt.
1.11. Các bệnh lây truyền qua đường tình dục
Một số loại bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể gây ra sưng hạch bạch huyết. Trong số đó có bệnh giang mai, bệnh lậu và chlamydia. Hơn nữa, nếu các tình trạng sưng hạch lympho xảy ra do nguyên nhân này, các hạch ở bẹn cũng thường có triệu chứng sưng tương tự.
2. Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ hạch bạch huyết viêm to?
Một số yếu tố góp phần dẫn đến tình trạng này có thể kể đến như:
- Trên 65 tuổi
- Có bệnh HIV/AIDS
- Nghiện rượu
- Đái tháo đường
- Có nhiều bạn tình
- Có bệnh tự miễn.
Khi nào người bệnh cần đi khám?
Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay nếu có các dấu hiệu sưng hạch bạch huyết như sau:
- Các hạch sưng không biến mất, thậm chí còn lan rộng từ 2-4 tuần
- Các hạch sưng mềm
- Triệu chứng sốt không thuyên giảm
- Đổ mồ hôi vào ban đêm
- Sụt cân ngoài ý muốn
- Đau họng kéo dài
- Khó nuốt hoặc khó thở
- Tình trạng sưng hạch tiếp tục phát triển thành khối u…
Chẩn đoán
Tình trạng sưng hạch bạch huyết được chẩn đoán như thế nào? Để chẩn đoán nguyên nhân của tình trạng này, bác sĩ sẽ cần:
- Bệnh sử của bạn
- Khám sức khoẻ tổng quát
- Xét nghiệm máu
- Chụp X-quang ngực hoặc chụp CT
- Sinh thiết hạch bạch huyết.
Làm sao để hạch biến mất?
1. Phương pháp điều trị
Khi bị sưng hạch bạch huyết làm sao để hạch biến mất? Câu trả lời sẽ có ngay sau đây, bạn đừng bỏ lỡ.
Trong một số trường hợp, hạch bạch huyết bị sưng có thể tự lành mà không cần dùng thuốc nếu nguyên nhân gây bệnh không quá trầm trọng. Ngược lại, nếu tình trạng của bạn nghiêm trọng và nguyên nhân gây ra là do các bệnh nặng, bạn sẽ cần đến gặp bác sĩ.
Tuy nhiên, một số nguyên nhân gây sưng hạch bạch huyết sẽ khiến tình trạng này không được điều trị khỏi và các phương pháp điều trị chỉ có thể kiểm soát để các triệu chứng không trở nên nghiêm trọng hơn mà thôi. Một số phương pháp điều trị thường gặp có thể kể đến như:
- Điều trị bằng kháng sinh hoặc thuốc kháng virus đối với trường hợp nhiễm trùng
- Điều trị đặc hiệu với những trường hợp liên quan đến vấn đề tự miễn như lupus hoặc viêm khớp dạng thấp
- Phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị liệu với những trường hợp ung thư.
2. Cách kiểm soát bệnh tại nhà
Có thể kiểm soát tình trạng sưng hạch bạch huyết được không, kiểm soát như thế nào? Dưới đây là lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà có thể giúp bạn đối phó với tình trạng sức khỏe này, bao gồm:
- Sử dụng thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc thuốc kháng viêm không steroid
- Tránh dùng aspirin cho trẻ vì nguy cơ mắc hội chứng Reye
- Đặt một gạc ấm trên vùng sưng
- Nghỉ ngơi đầy đủ
- Súc miệng bằng nước muối. Nếu các hạch bị sưng xảy ra ở vùng cổ, tai, hàm hoặc đầu, bạn có thể súc miệng với nước muối hòa tan trong nước ấm. Súc miệng khoảng 10-20 giây. Sau đó nhổ bỏ nước. Lặp lại 3-5 lần/ngày.
Nếu bỏ qua hoặc không điều trị tình trạng các hạch bạch huyết bị sưng, bạn có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm, gồm vết thương mụn mủ do nhiễm khuẩn và nhiễm trùng huyết. Bạn hãy cẩn thận, vì nhiễm trùng có thể dẫn tới nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.
Phòng ngừa sưng hạch bạch huyết
Bạn có thể ngăn ngừa các hạch bạch huyết sưng lên bằng cách hạn chế nguy cơ nhiễm trùng, chẳng hạn như:
- Ăn uống cân bằng dinh dưỡng
- Tập thể dục thường xuyên
- Kiểm soát tốt căng thẳng
- Ngừng hút thuốc (nếu có), kể cả hút thuốc thụ động
- Nghỉ ngơi đầy đủ.
Mặt khác, nhằm ngăn ngừa ung thư bạch huyết cũng như các loại ung thư khác, bạn nên lưu ý đến bệnh sử ung thư trong gia đình. Đồng thời, hãy đến gặp bác sĩ ngay nếu bạn cảm thấy các triệu chứng của bệnh ung thư.
Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ về tình trạng sưng hạch bạch huyết và cách khắc phục triệu chứng này.
