Dao Gamma là phương pháp phẫu thuật não với nhiều bước tiến không xâm lấn bên trong vùng điều trị và hạn chế rủi ro nguy hiểm.
Với bài viết dưới đây, mời bạn cùng tìm hiểu dao Gamma là gì, trường hợp nào được sử dụng và quy trình thực hiện như thế nào nhé!
Dao Gamma là gì?
Dao Gamma (Gamma Knife) không phải là một con dao thực sự mà là một hình thức xạ trị lập thể (SRS) được sử dụng để phẫu thuật u não. Phẫu thuật bằng bức xạ Gamma được sử dụng điều trị không xâm lấn các khối u não ác tính và lành tính, dị dạng mạch máu, đau dây thần kinh sinh ba (dây thần kinh số V) và các bất thường khác trong não.
Dao Gamma phát ra 192 chùm tia bức xạ Gamma hội tụ chính xác đến các mục tiêu nhỏ bên trong não bằng cách sử dụng phương pháp chẩn đoán tiên tiến và phần mềm lập kế hoạch điều trị ba chiều. Năng lượng tia xạ sẽ tấn công vào khối u, các mô tế bào đã định vị trước, ít gây tổn thương các vùng mô lành xung quanh hoặc nếu có tổn thương thì chỉ ở mức độ nhẹ không đáng kể.
Dao Gamma được coi là phương pháp phẫu thuật thay thế an toàn hơn hình thức phẫu thuật não truyền thống (phương pháp xâm lấn vùng da đầu, hộp sọ và màng bao quanh não rồi tiến đến mô não).
Mổ não bằng dao Gamma được thực hiện trong trường hợp nào?
Dao Gamma thường được sử dụng trong các trường hợp sau đây:
- Người bệnh mong muốn phương pháp điều trị ít xâm lấn hơn.
- Người bệnh không có đủ sức khỏe để thực hiện phẫu thuật truyền thống.
- Phẫu thuật não truyền thống không thể giải quyết được khối u hoặc sự bất thường khác trong não.
Dao Gamma thông thường có nguy cơ tác dụng phụ thấp hơn so với các phương pháp xạ trị khác. Phẫu thuật bằng dao Gamma được sử dụng phổ biến nhất để điều trị các tình trạng sau:
1. U não: Gamma Knife mang lại lợi ích to lớn trong việc kiểm soát các khối u não nhỏ không ung thư (lành tính) và ung thư (ác tính). Phương pháp này có khả năng làm hỏng vật liệu di truyền (DNA) trong các tế bào khối u. Các tế bào sau đó sẽ mất khả năng sinh sản hoặc có thể chết và khối u sẽ dần co lại.
2. Dị tật động mạch não (AVM): Dị tật động mạch não là sự kết nối bất thường của các động mạch và tĩnh mạch trong não. Tình trạng này khiến máu chảy thẳng từ động mạch đến tĩnh mạch, mà không đến các mạch máu nhỏ hơn (mao mạch). AVM nếu không được điều trị, có thể gây đột quỵ hoặc dẫn đến chảy máu trong não. Phẫu thuật phóng xạ bằng Gamma Knife sẽ khiến dị tật mạch máu đóng lại theo thời gian mà ít gây ra biến chứng.
3. Đau dây thần kinh sinh ba (Trigeminal neuralgia): Đau dây thần kinh sinh ba là tình trạng rối loạn của một hoặc cả hai dây thần kinh sinh ba (có nhiệm vụ truyền thông tin cảm giác giữa não và các khu vực trên trán, má và hàm dưới). Chứng rối loạn thần kinh này gây đau nhức bình thường đến dữ dội, có cảm giác rát bỏng, đau như điện giật, đau có thể theo cơn đột ngột hoặc thành nhịp, đau liên tục. Cơn đau sẽ lan dần ra phía sau hoặc dọc theo bên đầu, hoặc có thể lan ra phía sau mắt. Sau khi điều trị bằng dao Gamma, người bệnh sẽ giảm đau dần dần trong vòng vài ngày đến vài tháng.
4. U dây thần kinh thính giác (Acoustic neuroma): Đây là khối u có thể gây áp lực lên dây thần kinh khiến bạn bị giảm thính lực, chóng mặt, mất thăng bằng và ù tai. Khi khối u phát triển, nó cũng có thể gây áp lực lên các dây thần kinh ảnh hưởng đến cảm giác và chuyển động cơ bắp trên khuôn mặt.
5. Khối u tuyến yên (Pituitary tumor): Tuyến yên có chức năng điều chỉnh các hormone trong cơ thể kiểm soát các chức năng khác nhau, chẳng hạn như phản ứng căng thẳng, trao đổi chất và chức năng tình dục. Các khối u của tuyến yên có kích thước bằng hạt đậu sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến các chức năng này. Phẫu thuật u tuyến yên bằng dao Gamma có thể thu nhỏ khối u và cải thiện khả năng điều hòa hormone tuyến yên.
Phẫu thuật xạ trị bằng dao Gamma không phải mổ, vì vậy thường ít rủi ro hơn so với phẫu thuật thần kinh truyền thống. Trong phẫu thuật truyền thống, có những biến chứng tiềm ẩn như gây mê, xuất huyết và nhiễm trùng.
Quy trình phẫu thuật u não bằng dao Gamma
Sau đây là những điều mà bạn cần lưu ý trước, trong và sau khi thực hiện phẫu thuật dao Gamma:
Trước khi phẫu thuật
Trước khi thực hiện phẫu thuật, bạn nên lưu ý:
- Mặc quần áo thoải mái, rộng rãi
- Tránh ăn uống bất cứ thứ gì sau nửa đêm vào đêm trước khi làm thủ thuật
- Tránh mang đồ trang sức, kính mắt, kính áp tròng, trang điểm, làm móng, đeo răng giả
Bạn nên thông báo cho bác sĩ nếu bạn thuộc các trường hợp sau đây:
- Mắc hội chứng sợ không gian hẹp (claustrophobia)
- Đang dùng thuốc uống hoặc thuốc đường tiêm để kiểm soát bệnh đái tháo đường
- Dị ứng với động vật có vỏ hoặc thuốc iod – cả 2 đều liên quan về mặt hóa học với thuốc nhuộm đặc biệt có thể được sử dụng trong quy trình phẫu thuật
- Đã cấy ghép các thiết bị y tế trong cơ thể, chẳng hạn như máy tạo nhịp tim, van tim nhân tạo, kẹp phình động mạch, neurostimulator (hoạt động như máy tạo nhịp tim) hoặc đặt stent mạch vành
Trong khi phẫu thuật
Sau khi được bác sĩ xem xét việc điều trị bằng dao Gamma phù hợp, bệnh nhân sẽ được sắp xếp ngày thực hiện phẫu thuật. Quy trình phẫu thuật u não bằng dao Gamma có thể bao gồm:
Người bệnh được gắn khung nhẹ trên đầu kèm theo thuốc gây tê cục bộ
- Người bệnh được kiểm tra hình ảnh MRI, CT hoặc chụp động mạch trong trường hợp dị tật động mạch để xác định chính xác khu vực bệnh.
- Trong khi bệnh nhân nghỉ ngơi, nhóm bác sĩ điều trị sử dụng phần mềm tiên tiến để lập kế hoạch thực hiện trong 1 – 2 giờ tùy thuộc vào mức độ phức tạp và vị trí của khối u/bệnh.
- Người bệnh ngồi trên ghế Gamma Knife và bắt đầu thực hiện, quá trình thường kéo dài từ 15 phút đến hơn 1 tiếng, người bệnh có thể không cảm thấy có gì bất thường.
- Sau khi hoàn thành, người sẽ được đưa ra khỏi máy và tháo khung đầu.
Trong quá trình thực hiện xạ trị dao Gamma, người bệnh sẽ không nhìn thấy hoặc cảm thấy tia bức xạ, vẫn tỉnh táo trong toàn bộ quy trình và có thể nói chuyện với nhóm điều trị.
Sau khi phẫu thuật
Sau khi thực hiện thủ thuật, bạn có thể gặp phải các biến chứng sớm hoặc tác dụng phụ của dao Gamma, tuy nhiên hầu hết chỉ là tạm thời. Một số người bệnh có thể bị đau đầu nhẹ, cảm giác ngứa ran trên da đầu, buồn nôn hoặc nôn. Các tác dụng phụ khác có thể bao gồm:
- Mệt mỏi: Tình trạng này có thể xảy ra trong vài tuần đầu tiên sau khi xạ trị bằng dao Gamma.
- Sưng: Dấu hiệu sưng ngay tại vùng điều trị hoặc gần đó có thể gây ra một loạt các triệu chứng tùy thuộc vào khu vực não liên quan. Các triệu chứng này thường xuất hiện khoảng 6 tháng sau khi điều trị. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống viêm corticosteroid để ngăn ngừa các vấn đề đó hoặc để điều trị các triệu chứng.
- Vấn đề về da đầu và tóc: Da đầu bạn có thể bị đỏ, kích thích hoặc nhạy cảm tại bốn vị trí nơi khung đầu được gắn vào đầu của bạn trong quá trình phẫu thuật. Nhưng tình trạng này không để lại bất kỳ dấu vết vĩnh viễn nào trên da đầu.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, người bệnh có thể gặp phải các tác dụng phụ muộn, chẳng hạn như các vấn đề về não hoặc thần kinh khác khoảng vài tháng sau khi xạ trị bằng dao Gamma.
Dao Gamma là phương pháp phẫu thuật não không xâm lấn được thực hiện với độ chính xác cực cao mà không gây ảnh hưởng đến các mô khỏe mạnh xung quanh khu vực điều trị. Vì không phải gây mê toàn thân như phẫu thuật truyền thống nên người bệnh tránh được những rủi ro liên quan đến phẫu thuật não mở, chẳng hạn như xuất huyết hoặc nhiễm trùng. Người bệnh có thể sinh hoạt bình thường trong vòng một vài ngày sau khi thực hiện.
Những thông tin trên hy vọng có thể giúp bạn hiểu rõ hơn dao Gamma là gì, trường hợp được sử dụng và quy trình thực hiện. Đây là phương pháp kỹ thuật tiên tiến với chi phí khá đắt, đòi hỏi nhiều yếu tố như tay nghề, mức thu nhập kinh tế… Vì thế, bạn hãy cân nhắc và thảo luận cùng bác sĩ trước khi có ý định lựa chọn phương pháp này nhé!
[embed-health-tool-bmi]
