Chè vằng là một loại cây được dùng để hãm nước uống mọc nhiều ở vùng trung du và miền núi. Loại cây này có rất nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, nhất là với phụ nữ sau sinh. Vậy cụ thể chè vằng có tác dụng gì?
Chè vằng (tên khoa học Jasminum subtriplinerve (C. L. Blume)) là loại cây bụi nhỏ, thân cứng và dài, phân thành nhiều nhánh. Vỏ thân màu xanh lục, thường nhẵn. Lá hình mác, mọc đối xứng, cuống tròn, càng lên cao lá càng nhỏ, có ba gân chính nổi rõ ở mặt trên của lá. Hoa nhỏ màu trắng, mọc ở đầu cành. Quả hình cầu, đường kính khoảng 7-8mm, quả mọng chứa hạt bên trong, khi chín có màu vàng.
Dựa theo đặc điểm của lá, người dân nhận thấy có 3 loại cây chè vằng là cây vằng sẻ, cây vằng trâu và cây vằng núi. Trong đó, chè vằng sẻ (hay vằng lá nhỏ) là loại có hoạt chất nhiều nhất và được ưu tiên dùng làm thuốc hơn so với chè vằng trâu. Còn lại, chè vằng núi thì thường mọc ở vách núi cao nhưng không có tác dụng chữa bệnh nên rất ít khi được sử dụng.
Đáng chú ý, cây chè vằng còn nhìn giống với một loài cây có độc tính cao là lá ngón (Gelsemium elegans Benth). Lá của hai loại cây này rất giống nhau nên muốn phân biệt rõ phải nhìn cả cây, qua đặc điểm của cả lá, hoa và quả:
- Lá cây chè vằng có 3 gân rõ ở mặt trên, một gân chính giữa nổi rõ và hai gân cong theo mép lá ở hai bên, khác với lá ngón không có 3 gân chính như vậy.
- Hoa chè vằng có màu trắng, mỗi hoa có 10 cánh còn hoa cây lá ngón thì màu vàng, mọc tụ thành chùm, phân thành 2-3 nhánh.
- Quả vằng hình cầu nhỏ, có màu vàng khi chín, bên trong có 1 hạt. Quả lá ngón có hình trụ, quả tự mở khi chín, bên trong chứa đến 40 hạt.
Do đó, khi muốn sử dụng chè vằng để làm thuốc cần phải chú ý để nhận biết đúng loại cây thu hoạch. Vậy cây chè vằng có những tác dụng gì mà nhiều người lại quan tâm đến vậy?
Chè vằng có tác dụng gì?
Chè vằng có vị hơi đắng, tính mát. Theo Đông y thì công dụng của chè vằng là thanh nhiệt, giải độc, mát gan, kháng viêm, lợi tiểu, chữa mất ngủ, tốt cho phụ nữ sau sinh, giúp tăng tiết sữa, giảm mỡ thừa và làm đẹp da.
Theo các nghiên cứu khoa học thì trong cây chè vằng có chứa nhiều hoạt chất gồm các chất chống oxy hóa như flavonoid, alcaloid và glycosid giúp trung hòa axit dạ dày. Nhờ đó, các tác dụng tuyệt vời của chè vằng như:
- Thanh nhiệt, giải độc gan, chữa gan nhiễm mỡ, tăng men gan…
- Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch
- Điều hòa đường huyết, hỗ trợ điều trị đái tháo đường
- Lợi sữa, giảm tình trạng tắc tia sữa
- Ngăn ngừa viêm nhiễm sau sinh ở phụ nữ
- Giảm nguy cơ áp xe vú ở phụ nữ
- Điều hòa rối loạn kinh nguyệt, bế kinh, tốt cho phụ nữ tiền mãn kinh
- Chè vằng giúp giảm cân, tiêu hao lượng mỡ thừa trong cơ thể.
Chè vằng có tác dụng gì? Uống nước chè vằng mỗi ngày còn giúp tăng cường sức khỏe ở người cao tuổi do giúp tăng cường tuần hoàn máu, ổn định huyết áp, ngủ ngon hơn và kích thích hệ tiêu hóa hoạt động tốt. Do đó, đây là một thức uống rất tốt cho người cao tuổi và cả người trẻ.
Hơn thế nữa, các nhà khoa học còn phát hiện ra khả năng phòng ngừa ung thư nhờ vào hoạt chất flavonoid có trong chè vằng. Hoạt chất này có tác dụng chống oxy hóa, đào thải chất độc cũng như bảo vệ các tế bào của cơ thể nên giúp ngăn chặn các tế bào ung thư.
Cây chè vằng có thể được dùng tươi hoặc sấy khô, phơi khô sau khi thu hoạch. Cây được dùng cả phần cành và lá để làm thuốc, nấu với nước để uống trong ngày. Tùy theo đối tượng mà liều lượng sử dụng sẽ khác nhau. Thông thường, phụ nữ sau sinh chỉ nên dùng từ 20-30g chè vằng khô, nếu dùng cao chè vằng thì chỉ nên dùng 10g/ ngày.
Để đảm bảo an toàn và biết cách dùng loại cây này chữa trị đúng tình trạng đang mắc phải, bạn nên hỏi ý kiến thầy thuốc Đông y hoặc Y học cổ truyền trước khi muốn sử dụng.
Bạn có thể xem thêm
Nên uống chè vằng vào lúc nào là tốt?
Sau khi hiểu rõ chè vằng có tác dụng gì thì bạn cần biết thời điểm tốt để uống chè vằng. Khi pha nước uống, nhiều người thường thắc mắc nên uống chè vằng vào lúc nào để mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thực chất thì bạn có thể nấu nước chè vằng để uống trong ngày song song với nước lọc, nên uống khi còn ấm nóng (tốt nhất là bảo quản trong bình giữ nhiệt). Để nhận thấy được các vấn đề sức khỏe có cải thiện, hãy kiên trì uống hàng ngày trong ít nhất 1 tuần.
Trong điều trị một số tình trạng sức khỏe, chè vằng có thể được dùng phối hợp với các cây thuốc khác để có công dụng mong muốn. Lúc đó, người bệnh cần sắc thuốc và chia liều lượng đúng theo hướng dẫn của thầy thuốc. Nếu có thắc mắc gì về thời điểm uống thuốc hoặc các vấn đề khác có liên quan đến cách dùng, hãy trao đổi ngay với thầy thuốc để được giải đáp.
Tác hại của chè vằng
Bên cạnh những công dụng tuyệt vời của chè vằng, nhiều người cũng quan tâm đến tác hại của chè vằng. Thực tế, cây chè vằng hầu như không có độc tính nên chưa có ghi nhận về trường hợp ngộ độc khi sử dụng cây thuốc này. Tuy nhiên, một số ít trường hợp xuất hiện các triệu chứng bất thường sau khi dùng, có khả năng là do cơ địa bị dị ứng với loài cây này.
Ngoài ta, những trường hợp nên cẩn thận hoặc tránh sử dụng chè vằng bạn cần lưu ý là:
- Phụ nữ có thai không nên dùng cây thuốc này vì có thể gây co bóp tử cung dẫn đến sảy thai.
- Phụ nữ đang cho con bú tránh lạm dụng chè vằng vì có nguy cơ bị mất sữa.
- Người huyết áp thấp cũng không nên dùng do chè vằng có khả năng làm tụt huyết áp thêm.
- Trẻ em dưới 2 tuổi không nên sử dụng cây thuốc này.
- Không dùng cho người bệnh có tiền sử dị ứng với các thành phần trong cây chè vằng, người hàn lạnh.
Thêm vào đó, lá chè vằng khá giống với lá ngón nên người bệnh cần lựa chọn địa chỉ bán dược liệu uy tín, đảm bảo hoặc biết cách phân biệt, tránh thu hái nhầm mà dẫn đến hậu quả đáng tiếc. Qua bài viết trên, hy vọng bạn đã biết chè vằng có tác dụng gì cũng như những thông tin cần lưu ý khi muốn sử dụng cây thuốc này.
Mời bạn ghé thăm chuyên mục Ăn uống lành mạnh để đọc thêm nhiều bài viết thú vị, chất lượng được tham vấn bởi đội ngũ bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng cộng tác với Hello Bacsi.
[embed-health-tool-bmi]
