Bạn có bao giờ thắc mắc về những nốt ruồi (hay mụn ruồi) xuất hiện trên da? Đây có thể là nốt ruồi vô hại nhưng cũng có khả năng là nốt ruồi báo ung thư.
Tại sao lại có nốt ruồi?
Nốt ruồi xuất hiện khi các tế bào hắc tố melanin (tạo ra sắc tố tự nhiên cho làn da) phát triển thành một cụm thay vì phân bố đồng đều.
Theo một nghiên cứu bệnh về da của chuyên gia da liễu người Mỹ Stephanie S. Gardner, nốt ruồi thường có màu nâu hoặc đen và có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên da, đơn lẻ hoặc theo nhóm, hầu hết xuất hiện ở thời thơ ấu và trong 25 năm đầu đời. Một người thường có khoảng từ 10–40 nốt ruồi trước khi trưởng thành.
Nốt ruồi thay đổi chậm theo thời gian: to ra, thay đổi về màu sắc và đôi khi mọc lông. Một số nốt ruồi có thể không thay đổi, trong khi một số khác lại dần dần biến mất.
Nguy cơ các loại nốt ruồi là nốt ruồi báo ung thư
Có nhiều loại nốt ruồi khác nhau và không phải loại nào cũng là nốt ruồi báo ung thư:
Nốt ruồi thông thường
Đây là những tổn thương sắc tố nổi trên mặt da, bờ đối xứng và có giới hạn đều đặn, rõ rệt.
Nốt ruồi không điển hình
Loại nốt ruồi này thường được phân biệt với nốt ruồi bình thường thông qua các đặc điểm như:
- Màu sắc biến đổi
- Bờ không đều đặn
- Bất cân xứng
- Giới hạn không rõ.
Chúng thường xuất hiện ở những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời.
Nốt ruồi bẩm sinh
Nốt ruồi bẩm sinh có ngay từ lúc mới sinh, thường chỉ xảy ra ở khoảng 1/100 người.
Loại này có khả năng là nốt ruồi báo ung thư nhiều hơn nốt ruồi tự mọc sau khi sinh, đặc biệt là khi nó có kích thước lớn. Nốt ruồi lồi lên, giới hạn rõ và có những chấm sắc tố.
Những nốt ruồi bẩm sinh lớn xuất hiện ở 1/1.000 đến 1/20.000 trẻ sơ sinh.
Nốt ruồi Spitz
Đây là một dạng nốt ruồi thịt lành tính, thường gặp ở trẻ em, nhưng dễ bị nhầm lẫn với các khối u hắc tố ác tính. Nốt ruồi Spitz thường có đường kính nhỏ hơn 1cm, có thể tương tự như mụn cóc hay bướu mạch máu nhỏ.
Hội chứng nốt ruồi không điển hình có tính gia đình
Hội chứng nốt ruồi loạn sản là một bệnh lý di truyền làm tăng nguy cơ mắc phải ung thư hắc tố. Nốt ruồi không điển hình trong hội chứng này thường nằm ở vùng thân, vùng ít tiếp xúc với ánh sáng. Một số nghiên cứu cho thấy có lẽ bệnh liên quan đến đột biến gen.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư da hắc tố
Đôi khi, các nốt ruồi ung thư có thể phát triển và là dấu hiệu cảnh báo ung thư hắc tố da. Bệnh có tiên lượng xấu và di căn từ khá sớm.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển ung thư hắc tố bao gồm:
- Tuổi càng cao tỉ lệ mắc càng tăng.
- Tiếp xúc nhiều với tia UVB: Những người tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời như người thường làm việc bên ngoài, thường phơi nắng, tắm nắng hoặc bị cháy nắng có nguy cơ phát triển ung thư hắc tố cao hơn.
- Tiếp xúc nhiều với các hóa chất độc hại như dung môi hydrocarbon, amiăng, kim loại…cũng là yếu tố gây tăng khả năng xuất hiện các nốt ruồi báo ung thư và các khối u ác tính.
- Những người có nhiều nốt ruồi (trên 100) hoặc có các nốt ruồi không điển hình
- Có người thân trong gia đình mắc u hắc tố ác tính
- Từng mắc ung thư hắc tố trước đó.
- Những bệnh nhân ghép tạng và những trường hợp ức chế miễn dịch khác có nguy cơ tăng 3-6 lần so với người bình thường.
- Nguy cơ cao thường gặp ở người da tái, da kém thích ứng với ánh sáng; tóc, mắt màu sáng; có tàn nhang, bệnh nhân bạch tạng, xơ bì sắc tố…
Cách nhận biết nốt ruồi báo ung thư?
Bạn có thể kiểm tra hình ảnh nốt ruồi ung thư da bằng gương hoặc nhờ ai đó kiểm tra giúp. Đặc biệt, hãy chú ý đến các vùng da thường phơi nắng như tay, cánh tay, ngực, cổ, mặt, tai, chân và lưng.
Xem cách kiểm tra tại đây.
Nếu nốt ruồi không thay đổi theo thời gian thì bạn không cần lo lắng quá nhiều. Nếu nhận thấy bất cứ dấu hiệu thay đổi nào như việc mọc nốt ruồi mới hoặc nếu muốn tẩy xóa nốt ruồi vì lý do thẩm mỹ, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ.
Nếu nhận thấy có sự thay đổi về màu sắc, kích thước hoặc hình dạng của nốt ruồi, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán. Bạn cũng nên đi kiểm tra nếu chúng chảy máu, ngứa hoặc đau đớn.
Vậy, dấu hiệu nốt ruồi ung thư như thế nào? Sau đây là các đặc điểm quan trọng bạn cần xem xét khi kiểm tra nốt ruồi
- A (Asymmetric): Có tính bất đối xứng
- B (Border irregularity): Bờ không đều hoặc lan tràn
- C (Color variegation): Màu sắc không đồng nhất
- D (Diameter): Đường kính lớn hơn 5mm
- E (Enlargement hoặc Evolution): Lan rộng hay tiến triển.
Những dấu hiệu đáng lưu ý khác là:
- Chảy máu và loét xuất hiện trong 10% trường hợp ung thư hắc tố tại chỗ và 54% ung thư ở giai đoạn trễ, báo hiệu tiên lượng xấu.
- 70% khối u xuất hiện trên các nốt ruồi bẩm sinh, thường gặp ở vùng thân mình (24%), đầu cổ (20%), chi (10%).
- Ung thư hắc tố rất hay di căn hạch. Hạch bị di căn sớm thường to nhanh, nhiều khi hạch lớn gấp nhiều lần so với u. Hạch di căn có thể đứng thành chùm, chèn ép gây đau.
- Bên cạnh u có thể thấy những cục nổi dưới da. Phổi, gan, não là những cơ quan hay bị di căn, tùy theo từng bộ phận và giai đoạn mà có thể kèm theo các triệu chứng khác như khó thở, đau tức mạn sườn, đau đầu.
Điều trị nốt ruồi ung thư
Khi thấy một nốt ruồi bất thường ung thư, họ có thể:
- Chỉ định phẫu thuật cắt rộng với mục đích vừa để điều trị, vừa để sinh thiết chẩn đoán. Phương pháp này sẽ giúp bác sĩ xác định xem đây có phải là tổn thương ung thư hay không.
- Xác định dựa trên lâm sàng và tiến hành điều trị tùy thuộc vào từng giai đoạn của bệnh. Ngoài phẫu thuật, bác sĩ có thể áp dụng xạ trị hoặc hóa trị.
Phòng ngừa ung thư da
Để ngăn ngừa nguy cơ ung thư da, bạn hãy thử áp dụng một số cách sau:
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, đặc biệt vào giữa trưa. Bạn hãy mặc các loại quần áo dài để che chắn tay và chân.
- Đội mũ rộng vành để bảo vệ mặt, đầu, cổ và tai.
- Sử dụng kem chống nắng phổ rộng có chỉ số SPF trên 15.
- Tránh tắm nắng nhân tạo
- Nếu gia đình có người mắc ung thư hắc tố hoặc hội chứng nốt ruồi không điển hình thì nên được theo dõi sát để phát hiện các nốt ruồi báo ung thư trên cơ thể.
[embed-health-tool-bmi]
