Tên kĩ thuật y tế: Kiểm tra nồng độ cotinine
Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu, nước tiểu, nước bọt
Tìm hiểu chung
Xét nghiệm nồng độ cotinine là gì?
Xét nghiệm nồng độ cotinine nhằm kiểm tra nồng độ cotinine trong máu. Từ “cotinine” thật ra là một phép đảo chữ của “nicotine”. Cotinine được hình thành khi nicotine bị chuyển hóa bởi quá trình oxy hóa. Cotinine có chu kỳ bán rã trong cơ thể khoảng 20 giờ và thường có thể phát hiện trong vài ngày đến 1 tuần sau khi hút thuốc lá. Cotinine là một chỉ số xác định phơi nhiễm khói thuốc quan trọng, kể cả đối với hút thuốc bị động, vì lượng cotinine trong máu tỉ lệ với lượng khói thuốc phơi nhiễm. Cotinine có thể được đo trong huyết thanh, nước tiểu, hoặc các dịch sinh học khác (phổ biến nhất là nước bọt). Cotinine được tìm thấy trong nước tiểu khoảng từ 2 – 4 ngày sau khi hút thuốc.
Nồng độ cotinine trong máu sẽ tăng lên bất kể sử dụng thuốc lá bằng hình thức gì (hút, nhai, nhúng, hít). Cotinine cũng sẽ tăng lên do sử dụng các sản phẩm kẹo cao su, miếng dán hoặc thuốc uống thay thế thế nicotine. Nồng độ nicotine cũng có thể được đo trong máu; tuy nhiên chu kỳ bán rã của nicotine (khoảng 2 tiếng) là quá ngắn để có thể làm dấu hiệu cho tình trạng hút thuốc. Chất chuyển hóa nicotine có thể được đo trong nước tiểu.
Nồng độ cotinine trong nước tiểu và nước bọt ít được tin cậy hơn nhưng thu thập dễ dàng và thực hiện ít tốn kém hơn. Nồng độ cotinine sẽ thay đổi tùy theo lượng thuốc lá sử dụng; dùng đầu lọc hay không; độ sâu hơi thở; và theo chiều cao, giới tính, và cân nặng của người được kiểm tra. Nồng độ cotinine có thể tăng nếu người đó là người hút bị động. Do tình trạng mất nước và chức năng thận có thể ảnh hưởng đến nồng độ cotinine nước tiểu, xét nghiệm cotinine nước tiểu tại chỗ luôn đi kèm với xét nghiệm creatinine tại chỗ.
Khi nào bạn nên thực hiện xét nghiệm nồng độ cotinine?
Xét nghiệm nồng độ cotinine được sử dụng như một xét nghiệm sàng lọc để tuyển lựa các cá nhân vào nghiên cứu về ngừng hút thuốc, đánh dấu kết quả của hiệu quả điều trị, và để đánh giá liều lượng của liệu pháp thay thế nicotine. Các công ty bảo hiểm và một số nhà quản lý nhân sự cũng sử dụng xét nghiệm này để kiểm tra ứng viên có phải là người hút thuốc hay không.
Xét nghiệm này cũng có thể thực hiện để đánh giá quyền chăm sóc trẻ. Khi một người tham gia vào một chương trình cai thuốc lá, xét nghiệm cotinine sẽ được thực hiện để đánh giá sự tuân thủ của họ.
Vì hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ của nhiều thủ thuật y tế, do đó xét nghiệm có thể sẽ được thực hiện trước phẫu thuật chỉnh hình, nẹp cột sống, cắt lọc vết thương, phẫu thuật tạo hình cũng như là phẫu thuật ghép gan.
Bạn cũng có thể được thực hiện xét nghiệm này nếu bác sĩ nghi ngờ bạn bị ngộ độc nicotine. Những triệu chứng ngộ độc nicotine có thể bao gồm:
- Buồn nôn, nôn mửa;
- Chóng mặt;
- Chảy nước dãi;
- Yếu cơ.
Những triệu chứng nặng hơn có thể gồm:
- Tăng huyết áp hoặc giảm nhịp tim;
- Thở chậm hoặc khó thở;
- Co thắt thành bụng;
- Kích động, tăng động hoặc kích thích;
- Cảm giác nóng bỏng trong miệng;
- Lú lẫn;
- Ngất;
- Đau đầu;
- Giật cơ;
- Co giật;
- Hôn mê.
Điều cần thận trọng
Bạn nên biết những gì trước khi thực hiện xét nghiệm nồng độ cotinine?
Một số điều bạn cần biết khi thực hiện xét nghiệm này:
- Các kết quả xét nghiệm dựa trên các mẫu máu, nước tiểu, nước bọt là khác nhau và không thay thế được cho nhau;
- Một vài loại thuốc trừ sâu có thể có nồng độ nicotine cao. Đây có thể là một nguồn nhiễm độc nicotine khác;
- Nicotine không chỉ được tìm thấy trên cây thuốc lá mà còn trên những thực vật khác cùng họ. Những cây này bao gồm khoai tây, cà chua và tiêu. Tuy nhiên, nồng độ nicotine trong những cây này là thấp hơn nhiều so với cây thuốc lá. Ngưỡng dương tính của xét nghiệm đã được lựa chọn để phân biệt sự tăng nicotine trên một người hút thuốc lá và những nguyên nhân tăng nicotine khác;
- Thuốc lá có mùi bạc hà có thể làm tăng nồng độ cotinine huyết thanh do bạc hà giữ cotinine ở lại trong máu lâu hơn.
Trước khi tiến hành kỹ thuật y tế này, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.
Quy trình thực hiện
Bạn nên chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm nồng độ cotinine?
Bác sĩ sẽ giải thích cho bạn quy trình để giảm cảm giác lo lắng. Đồng thời, bạn sẽ cần phải trình bày chính xác các loại thuốc lá đã dùng gần đây.
Quy trình thực hiện xét nghiệm nồng độ cotinine như thế nào?
Đối với xét nghiệm máu, bác sĩ thu thập mẫu máu trong một ống có nắp đỏ hoặc tím (chống đông bằng EDTA) hoặc nắp hồng (chống đông bằng K2EDTA).
Đối với xét nghiệm nước tiểu, bác sĩ lấy một mẫu nước tiểu tại chỗ, ít nhất là 10 mL và chuyển mẫu này ngay lập tức tức phòng xét nghiệm.
Đối với xét nghiệm nước bọt, bạn sẽ nhổ ít nhất 1 mL nước bọt vào ống chứa.
Ngoài ra, bác sĩ có thể đặt cuộn gạc nha khoa vào trong miệng bạn khoảng 15 phút và sau đó cho gạc vào ống chứa và chuyển tới phòng xét nghiệm. Que đo cũng có thể được sử dụng trong xết nghiệm.
Bạn nên làm gì sau khi thực hiện xét nghiệm nồng độ cotinine?
Các mẫu thử sẽ được bảo quản ở phòng mát nếu vẫn chưa thể được chuyển lập tức tới phòng thí nghiệm.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.
Hướng dẫn đọc kết quả
Kết quả của bạn có ý nghĩa gì?
Dưới đây bảng kết quả nồng độ cotinine trong máu, nước tiểu và nước bọt ở người hút thuốc và người không hút thuốc:
| Người không hút – không phơi nhiễm | Người hút bị động – phơi nhiễm | Người đang kiêng thuốc >2 tuần | Người hút thuốc chủ động | |
| Máu | < 2ng/mL | < 8ng/mL | < 2ng/mL | 200-800 ng/mL |
| Nước tiểu | < 5ng/mL | < 20ng/mL | < 50ng/mL | 1000-8000 ng/mL |
| Nước bọt | < 2ng/mL | < 8ng/mL | < 2ng/mL | 200-800 ng/mL |
Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.
[embed-health-tool-bmi]
