Rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic personality disorder)

Những người mắc rối loạn nhân cách ái kỷ thường tỏ ra ích kỷ hoặc cao thượng; nhưng đó là vì họ đang nỗ lực bù đắp cho cảm giác thua kém về giá trị bản thân.

Rối loạn này có thể khiến bạn khó hòa đồng với những người khác; nhưng việc tư vấn có thể giúp những người bị rối loạn học được những cách lành mạnh để kết nối với những người khác.

1. Rối loạn nhân cách ái kỷ là gì?

Rối loạn nhân cách ái kỷ (narcissistic personality disorder – NDP) là rối loạn tâm thần mà trong đó người mắc rối loạn họ thổi phồng tầm quan trọng của bản thân đến mức vô lý.

Thông thường, người mắc rối loạn nhân cách ái kỷ chỉ quan tâm đến bản thân; họ muốn người khác ngưỡng mộ và tôn trọng mình; nhưng lại thiếu đồng cảm với người khác. Nhưng đằng sau lớp mặt nạ cực kỳ tự tin này; họ không chắc chắn về giá trị bản thân và dễ buồn lòng trước những lời chỉ trích nhỏ nhất.

Rối loạn này có thể ảnh hưởng đến cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời. Thông thường, NPD còn được gọi là bệnh ái kỷ hoặc chứng yêu bản thân thái quá; tuy nhiên rối loạn nhân cách ái kỷ mới là thuật ngữ chính xác nhất.

2. Triệu chứng của rối loạn nhân cách ái kỷ

Những người bị rối loạn này thường có các triệu chứng sau:

• Thổi phồng tài năng và khả năng của mình.
• Phớt lờ hoặc không có sự đồng cảm với người khác.
• Lợi dụng người khác để đạt được mục tiêu của mình.
• Luôn mong muốn mọi người chú ý và ngưỡng mộ mình.
• Chỉ trích và coi thường những người mà họ cảm thấy không quan trọng.
• Cảm thấy rằng họ xứng đáng được hưởng đặc quyền và đối xử đặc biệt.
• Mong đợi được công nhận ở vị thế xã hội cao hơn ngay cả khi không có thành tích.
• Hay ảo tưởng về sự thành công của bản thân và nhạy cảm quá mức với những thất bại của mình.
• Hay suy nghĩ và ảo tượng nhiều về thành công, quyền lực, thông minh, sắc đẹp hay người bạn đời hoàn hảo.
• Phản ứng gây gắt khi nhận được những lời nhận xét không hay hoặc cảm thấy tức giận, xấu hổ khi bị chỉ trích.
• Tin rằng họ vượt trội hơn những người khác và chỉ có thể dành thời gian cho những con người cùng đẳng cấp với họ.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu của rối loạn này; hãy tham khảo ý kiến bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý lâm sàng.

3. Nguyên nhân gây ra rối loạn nhân cách ái kỷ

Hiện nay, nguyên nhân gây ra bệnh này vẫn chưa rõ. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, một số yếu tố có thể gia tăng nguy cơ mắc bệnh ái kỷ:

• Môi trường: hành vi của cha mẹ có thể có liên quan đến chứng rối loạn nhân cách ái kỷ bao gồm ngược đãi, bỏ bê, nuông chiều và khen ngợi quá nhiều.
• Di truyền: đặc điểm di truyền, chẳng hạn như đặc điểm tính cách nhất định.
• Sinh học thần kinh: sự kết nối giữa bộ não với hành vi và suy nghĩ.

Ai có nguy cơ cao bị mắc rối loạn?

Bệnh thường xuất hiện ở nam giới nhiều hơn nữ giới và bắt đầu ở tuổi thiếu niên (trên 18 tuổi). Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết đối với trường hợp của bạn.

4. Chẩn đoán rối loạn nhân cách ái kỷ như thế nào?

Bác sĩ tâm thần có thể nghi ngờ rối loạn nhân cách ái kỷ dựa trên tiền sử bệnh. Bác sĩ cũng có thể dựa trên những dấu hiệu và triệu chứng mà bạn đang có để đưa ra chẩn đoán.

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ có các phương pháp kiểm tra khác nhằm xác định xem người bệnh có gặp những vấn đề về thể chất khác có khả năng gây bệnh không.

5. Các phương pháp điều trị rối loạn nhân cách ái kỷ

5.1 Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý cá nhân là cách điều trị tốt nhất được bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý lâm sàng sử dụng. Bố mẹ hoặc người thân trong gia đình nên trò chuyện hàng ngày với người bệnh để mối quan hệ thân mật hơn.

Ngoài ra, còn có một phương pháp khác gọi là phương pháp nhận thức hành vi. Phương pháp này giúp phát hiện ra niềm tin và hành vi không lành mạnh đồng thời thay thế bằng những hành động tích cực hơn.

5.2 Sử dụng thuốc

Theo nghiên cứu hiện nay, không có loại thuốc đặc biệt nào đặc trị để điều trị rối loạn nhân cách ái kỷ. Nhưng nếu bạn có các triệu chứng trầm cảm, lo lắng hoặc các tình trạng khác; các loại thuốc như thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống lo âu có thể hữu ích.

6. Điều chỉnh lối sống và có chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt và phong cách sống dưới đây sẽ giúp bạn hạn chế diễn tiến rối loạn nhân cách ái kỷ:

• Học cách cởi mở, hòa đồng hơn với mọi người.
• Cố gắng giảm căng thẳng bằng cách thiền, tập yoga hoặc thái cực quyền.
• Đến trung tâm y tế nếu bạn nghĩ đến việc làm hại bản thân hoặc người khác.
• Tham dự các buổi trị liệu theo lịch trình và uống bất kỳ loại thuốc nào theo chỉ dẫn.
• Hãy duy trì động lực bằng cách ghi nhớ các mục tiêu của bạn và nhắc nhở bản thân: “Bạn có thể nỗ lực để sửa chữa các mối quan hệ bị tổn hại và trở nên hài lòng hơn với cuộc sống của mình.”

Tìm hiểu về bệnh lý này để sớm nhận ra các dấu hiệu hoặc triệu chứng mà mình đang có, từ đó có những cách điều trị phù hợp.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.