Phản ứng Pandy: Quy trình thực hiện và ý nghĩa lâm sàng

Xét nghiệm sinh hóa dịch não tủy đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh thuộc hệ thần kinh trung ương. Trong đó, phản ứng Pandy dịch não tủy là một xét nghiệm giúp đánh giá nhanh nồng độ protein trong dịch não tủy. 

Vậy phản ứng Pandy được thực hiện như thế nào? Kết quả phản ứng Pandy dương tính có ý nghĩa gì? Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu qua các thông tin sau đây nhé!

Tìm hiểu chung 

Phản ứng Pandy dịch não tủy là gì?

Phản ứng Pandy hay còn gọi là xét nghiệm Pandy là một xét nghiệm định tính dịch não tủy (CFS) phát hiện mức độ protein tăng cao dựa trên nguyên lý tạo kết tủa giữa protein dịch não tủy với thuốc thử Pandy. 

Bình thường dịch não tủy là một dịch trong suốt, không màu, có pH = 7,3 – 7,4, tỷ trọng = 1,008 và nằm ở trong não thất ống tủy, khoang dưới nhện của não, tủy sống với vai trò bảo vệ hệ thần kinh trung ương cũng như não bộ trước các sang chấn và biến đổi về áp suất. Dịch lỏng này được ví như dịch siêu lọc của huyết tương vì thế có thành phần gần như tương tự huyết tương song không có fibrinogen, bilirubin và có rất ít cholesterol cùng với nồng độ rất thấp protein, glucose cùng các chất điện giải khác.

Khi nào cần thực hiện phản ứng Pandy?

Phản ứng Pandy thường được thực hiện để phát hiện mức độ tăng cao protein bất thường trong dịch não tủy (mà thường là xác định mức độ tăng cao globulin). Bởi globulin sẽ gây kết tủa với thuốc thử Pandy mạnh hơn Albumin. 

Xét nghiệm này thường được chỉ định đơn lẻ hoặc kết hợp với một số xét nghiệm khác để chẩn đoán và tiên lượng các bệnh trên hệ thần kinh trung ương, chẳng hạn như trong chẩn đoán viêm màng não, hội chứng Guillain – Barré,… 

Quy trình 

Quy trình thực hiện phản ứng Pandy 

Cách lấy mẫu dịch não tủy 

Hiện nay, chọc dò tủy sống là kỹ thuật phổ biến nhất dùng trong lấy mẫu dịch não tủy để thực hiện phản ứng Pandy. 

Trước khi thực hiện lấy mẫu, bác sĩ hay kỹ thuật viên sẽ giải thích cụ thể với bạn về quy trình thực hiện và mục đích lấy dịch não tủy. Sau khi đã làm các kiểm tra dấu hiệu sinh tồn cơ bản, quy trình chọc dò tủy sống sẽ diễn ra tuần tự như sau: 

• Bác sĩ hướng dẫn bạn nằm ở tư thế nghiêng, 2 đầu gối co về ngực, cằm hướng xuống.
• Vùng lưng và cột sống sẽ được sát trùng và tiêm thuốc gây tê cục bộ. 
• Bác sĩ xác định vị trí đưa kim vào và tiến hành chọc dò vào khoảng không giữa tủy sống thắt lưng. 
• Tiếp theo hút lấy một lượng dịch não tủy theo yêu cầu (trong khoảng 1-10 ml và được chia vào 4 lọ). 
• Sau khi lấy mẫu dịch não tủy xong, bác sĩ sẽ tiến hành rút kim, sát trùng, làm sạch và băng vô trùng vào vị trí chọc. Họ cũng sẽ hướng dẫn bạn nằm nghỉ sao cho đúng cách sau khi thực hiện chọc dò tủy sống.  

Lưu ý: chỉ thực hiện phản ứng Pandy khi dịch não tủy thu được trong suốt và không có máu. 

Quy trình pha thuốc thử Pandy 

Kỹ thuật viên sẽ tiến hành chuẩn bị 500ml thuốc thử Pandy (dung dịch phenol bão hòa) theo các bước:

• Cân 30g phenol 
• Thêm 500ml nước cất rồi lắc mạnh. Để yên trong vòng 24 giờ. 
• Sau 24 giờ, nếu còn thừa phenol chưa tan hết thì lọc và sử dụng. Trường hợp nếu tất cả phenol đã tan hết, thêm 10g và đợi thêm 24 giờ rồi mới tiến hành lọc để sử dụng. 

Lưu ý: dung dịch phenol bão hòa có độc tính cao nên cần được dán nhãn và bảo quản cẩn thận. Rửa tay sau khi pha. 

Kỹ thuật thực hiện phản ứng Pandy 

Khi đã chuẩn bị đầy đủ mẫu thử và thuốc thử, các kỹ thuật viên sẽ tiến hành thực hiện phản ứng Pandy tại phòng hóa nghiệm theo các bước: 

• Cho 1 ml thuốc thử Pandy vào ống ly tâm
• Thêm vào từng giọt dịch não tủy (đến đủ 3 giọt) 
• Sau mỗi lần nhỏ, quan sát và tìm kết tủa trắng trong ống (nếu có)
• Để thuận tiện cho việc đọc kết quả phản ứng Pandy nên đặt ống thử trên một mặt phẳng màu đen.

Kết quả

Kết quả phản ứng pandy có ý nghĩa gì? 

Kết quả phản ứng Pandy dương tính khi xuất hiện kết tủa trắng hay còn gọi là đám mây trắng trong ống thử. Ngược lại, kết quả âm tính là khi dịch não tủy vẫn trong suốt như ban đầu, không có dấu hiệu của kết tủa.  

Thông thường nồng độ protein trong dịch não tủy nằm trong khoảng 0,20 – 0,45 g/lít. Nếu phản ứng Pandy dương tính có nghĩa là nồng độ protein của mẫu dịch não tủy cao hơn 0,45 g/lít.

Mức độ protein trong dịch não tủy tăng cao có thể là dấu hiệu của các bất thường về thần kinh trung ương như: 

• Sự hiện diện của khối u trong não 
• Chấn thương, xuất huyết hoặc viêm dây thần kinh 
• Viêm màng não
• Viêm màng nhện tủy
• Viêm đa rễ thần kinh
• Xơ cứng rải rác
• Hội chứng Guillain Barre

Trên đây là toàn bộ thông tin về quy trình thực hiện phản ứng Pandy và ý nghĩa lâm sàng của kết quả xét nghiệm này. Hy vọng chúng hữu ích với bạn!