Giãn tĩnh mạch thừng tinh (hay giãn tĩnh mạch tinh hoàn) là bệnh xảy ra ở nam giới và nhìn chung không quá nguy hiểm. Thực tế, có khoảng 15% nam giới trưởng thành mắc phải căn bệnh này. Nhiều người đàn ông sống cả đời mà không nhận biết giãn tĩnh mạch thừng tinh vì họ không gặp vấn đề gì.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh là tình trạng đám rối tĩnh mạch sinh tinh và tĩnh mạch thừng tinh trong tinh hoàn bị giãn rộng, tương tự như giãn tĩnh mạch ở chân thường thấy. Tình trạng này có thể làm suy giảm chức năng tinh hoàn khiến khả năng sản xuất và chất lượng tinh trùng giảm, thậm chí dẫn đến vô sinh.

Tuy nhiên, không phải tất cả trường hợp người bệnh đều bị ảnh hưởng đến khả năng sản sinh tinh trùng. Giãn tĩnh mạch đôi khi khiến tinh hoàn không phát triển bình thường hoặc teo lại.

Phần lớn ca bệnh, tình trạng giãn tĩnh mạch sẽ phát triển dần theo thời gian. Dù vậy, căn bệnh này rất dễ chẩn đoán và nhiều người không cần phải điều trị y khoa. Nếu chúng gây ra các triệu chứng, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện phẫu thuật để điều trị.

Triệu chứng và các cấp độ giãn tĩnh mạch thừng tinh

Triệu chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh

Nhiều người có tình trạng này nhưng không thấy triệu chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh nào nổi bật. Ngược lại, một số trường hợp gây ra vài biểu hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh như sau:

• Đau âm ỉ. Cơn đau thường xảy ra ở bìu trái (do có đôi chút khác biệt về cấu trúc giải phẫu ở bìu trái và bìu phải). Người bệnh thường cảm thấy đau rõ ràng hơn khi đứng, khi gắng sức vận động và giảm bớt khi nằm. Đây cũng là triệu chứng giãn tĩnh mạch tinh hoàn dễ nhận biết nhất.
• Dấu hiệu giãn tĩnh mạch tinh hoàn: Teo hoặc co rút tinh hoàn. Máu có khả năng bị tụ lại ở bìu nên khiến nhiệt độ ở tinh hoàn sẽ tăng nhẹ. Điều này làm chết nhiều tế bào ở tinh hoàn và khiến chúng bị teo hay co lại.
• Giảm khả năng sinh sản. Lý do tại sao đàn ông mắc bệnh này lại có nguy cơ vô sinh cao hơn vẫn chưa hoàn toàn sáng tỏ. Các nhà khoa học cũng không loại trừ những yếu tố khác có liên quan. Thế nhưng thực tế thì nhiều trường hợp nam giới vô sinh được phát hiện có tình trạng giãn tĩnh mạch này.

Người bệnh cần gặp bác sĩ nếu thấy các dấu hiệu giãn tĩnh mạch tinh hoàn sau:

• Tinh hoàn có những thay đổi bất thường, chẳng hạn như thay đổi về kích thước, hình dạng…
• Gặp vấn đề về sinh sản
• Sưng ở bìu
• Nhìn thấy tĩnh mạch sưng lớn hoặc bị xoắn bất thường

Các cấp độ giãn tĩnh mạch

• Giãn tĩnh mạch thừng tinh độ 0: hiện tượng giãn tĩnh mạch quan sát được khi siêu âm. Nếu chỉ dùng đến giác quan thông thường như quan sát bằng mắt thì không nhận thấy được (giãn tĩnh mạch thừng tinh cận lâm sàng).
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh độ 1: tình trạng giãn tĩnh mạch có thể được cảm nhận khi thăm khám hay khi làm nghiệm pháp valsalva.
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh độ 2: người bệnh sờ thấy búi tĩnh mạch khi đứng thẳng.
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh độ 3: giãn tĩnh mạch gây biến dạng bìu, và sự biến dạng này quan sát được trong tư thế đứng thẳng. Bìu lúc này trông như một túi giun.
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh độ 4: dễ dàng nhìn rõ búi tĩnh mạch giãn ngoằn nghèo dưới lớp da bìu cả khi người bệnh đứng hay nằm.

Các bác sĩ có kinh nghiệm sẽ dựa trên bệnh trạng ở từng cấp độ để quyết định xem có nên điều trị bệnh hay không.

>>> Đọc thêm: Làm rõ mối liên hệ giữa giãn tĩnh mạch thừng tinh với vô sinh

Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thừng tinh

Người ta vẫn chưa xác định rõ được nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thừng tinh. Tuy nhiên, có một số yếu tố rủi ro bao gồm:

• Béo phì
• Thói quen ít vận động
• Tiền sử gia đình
• Suy tĩnh mạch mạn tính

Nếu nói một cách đơn giản thì trong tĩnh mạch có các van điều chỉnh chiều và lưu lượng máu lưu thông. Khi các van này bị yếu, chiều đi cũng như lưu lượng máu qua tĩnh mạch không còn ổn định, gây áp lực khiến tĩnh mạch căng ra và giãn nở.

Hiện tượng giãn tĩnh mạch này thường xuất hiện ở tuổi dậy thì. Ở nam giới, cấu trúc giải phẫu của bìu ở bên trái và bên phải không hoàn toàn giống nhau. Thế nên, việc giãn mạch xuất hiện cùng lúc ở cả hai bên là cực kỳ hiếm (đa phần sẽ bị giãn tĩnh mạch thừng tinh hoàn trái).

>>> Đọc thêm: Các phương pháp điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh

Chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh

Hầu hết nam giới bị bệnh không nhận thấy điều gì bất thường. Thỉnh thoảng, một số người có cảm giác nặng nề hoặc đau nhói ở bìu. Nhiều người chỉ phát hiện ra họ bị giãn tĩnh mạch ở bìu khi gặp vấn đề về sinh sản và đi khám bệnh.

Phương pháp giúp hỗ trợ chẩn đoán căn bệnh này bao gồm:

• Thăm khám. Khi kiểm tra thể chất của người bệnh, bác sĩ có thể chẩn đoán nhờ vào cảm quan, quan sát và nhận diện được các khối u, mạch máu bất thường ở bìu.
• Siêu âm. Nếu nghi ngờ và muốn xác định chắc chắn, siêu âm là kỹ thuật cho phép bác sĩ thấy được các tĩnh mạch bên trong bìu. Đây là một xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khá phổ biến, không gây đau đớn.
• Xét nghiệm tinh dich đồ. Tình trạng này được cho là có liên quan đến vấn đề về khả năng sinh sản ở nam giới. Nếu người bệnh gặp vấn đề về khả năng sinh sản, xét nghiệm tinh dịch sẽ giúp kiểm tra số lượng và chất lượng tinh trùng.

Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh

Bệnh lý này cần được điều trị khi:

• Người bệnh bị giãn tĩnh mạch nghiêm trọng và có số lượng tinh trùng thấp hoặc chất lượng tinh trùng kém.
• Có những triệu chứng gây khó chịu như đau hoặc sưng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Một cặp vợ chồng bị vô sinh không tìm được lý do và người chồng được chẩn đoán mắc phải căn bệnh này.

Bác sĩ có thể lựa chọn cách điều trị phù hợp cho từng người bệnh:

Gây thuyên tắc tĩnh mạch

Thuyên tắc là phương pháp giúp chặn nguồn cung cấp máu tạm thời. Bác sĩ có thể tiến hành gây tê cục bộ và người bệnh sẽ không cảm thấy đau trong quá trình thực hiện.

Trong quá trình gây thuyên tắc, bác sĩ luồn kim vào tĩnh mạch (thường là từ háng). Một số trường hợp, kim được luồn qua cổ. Sau đó, bác sĩ tiếp cận được các tĩnh mạch ở bìu thông qua kim này và khóa tĩnh mạch bị giãn.

Một số người có thể cảm thấy đau sau khi phẫu thuật nhưng hầu như phục hồi nhanh chóng và sinh hoạt bình thường trở lại trong thời gian ngắn.

Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy tỷ lệ không thành công khi thực hiện thuyên tắc là 19,3%. Nếu phương pháp này không hiệu quả, bác sĩ sẽ chuyển hướng điều trị.

Phẫu thuật

Phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh nhằm loại bỏ tĩnh mạch bị giãn. Người bệnh sẽ được gây mê toàn thân khi thực hiện phẫu thuật này để không cảm thấy đau đớn. Sau khi mổ xong, người bệnh vẫn có khả năng cảm thấy hơi đau.

Phẫu thuật, với tỷ lệ thất bại nhỏ hơn 5%, được cho là có hiệu quả hơn phương pháp làm thuyên tắc mạch. So với phẫu thuật mở thì phẫu thuật nội soi để lại vết mổ nhỏ hơn, thời gian phục hồi sau mổ cũng nhanh hơn.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh có nguy hiểm không?

Tình trạng này có khi gây ra một số biến chứng, như là:

• Teo tinh hoàn ở bên bị ảnh hưởng
• Vô sinh

Các biện pháp giảm nhẹ tại nhà

Nếu tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh khiến bạn cảm thấy hơi khó chịu nhưng không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, bạn có thể thử các cách sau ở nhà:

• Uống thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol
• Mặc quần lót rộng rãi, thoải mái, không quá chật hay bó sát người