Sữa non có rất nhiều thành phần cần thiết cho sự phát triển hệ miễn dịch của trẻ trong những năm tháng đầu đời [1]. Liệu mẹ có biết đâu là những dưỡng chất “vàng” trong sữa non và cách để bổ sung nguồn sữa non giúp tăng sức đề kháng cho trẻ khi sữa mẹ chậm “về” nhằm hỗ trợ bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh, góp phần tạo dựng được một nền tảng sức khỏe vững chắc cho bé trong tương lai?
Thành phần sữa non gồm những gì mà có thể giúp tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch?
Sữa non là sữa mẹ có nhiều hoạt chất và dưỡng chất sinh học được sản xuất trong giai đoạn mang thai và ngay sau khi sinh, bắt đầu khoảng từ tuần thứ 12 đến tuần thứ 18 của thai kỳ và trở nên dồi dào hơn ngay trước và sau khi sinh [1]. Sữa non không chỉ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo chứa nhiều protein, vitamin, khoáng chất… có lợi cho sự tăng trưởng và phát triển của bé mà còn chứa rất nhiều kháng thể và các hoạt chất sinh học, giúp tạo nền tảng cho hệ miễn dịch khỏe mạnh của trẻ như [1], [2]:
- Immunoglobulin (globulin miễn dịch): Đây là một loại protein được tạo bởi các tế bào lympho B – tương bào có vai trò giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh nhiễm trùng. Các globulin miễn dịch bao gồm IgM, IgA, IgG, IgE và IgD; trong đó IgA là thành phần chiếm nhiều nhất trong tổng hàm lượng kháng thể trong sữa non của mẹ. Kháng thể IgA tiết (Secrectory IgA) với hàm lượng cao ở bề mặt niêm mạc hô hấp, tiêu hóa sẽ tìm bắt các tác nhân gây bệnh, chuyển chúng đến đại thực bào tiêu diệt. Qua đó giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ [3], [4].
- Human Milk Oligosaccharides (HMO): Dưỡng chất đa lượng có hàm lượng nhiều thứ 3 trong sữa mẹ, sau lactose và chất béo. Đã có khoảng 200 HMO được tìm thấy trong sữa mẹ, nhưng hàm lượng và số lượng của mỗi loại được sản xuất ở mỗi mẹ là khác nhau, tùy thuộc vào giai đoạn nuôi con, gen di truyền, chế độ ăn, môi trường sống… Trong giai đoạn sữa non, HMO thường có nồng độ cao nhất và 6 loại phổ biến là DFL, 2’-FL, 3-FL, LNT, 3’-SL và 6’-SL. 6 HMOs này thuộc 3 nhóm chính giữ vai trò giúp cân đối hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ phòng chống các bệnh lý viêm nhiễm cũng như phát triển trí não ở trẻ [5], [6].
- Lợi khuẩn (probiotics): Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng sữa mẹ chứa đa dạng các nhóm lợi khuẩn giúp tạo nên sự cân đối trong hệ vi sinh đường ruột, cung cấp các hoạt chất sinh học có khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, từ đó giúp bé tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch bởi khoảng 70% tế bào miễn dịch tập trung ở đường ruột [7], [8]. Đồng thời, lượng kháng thể IgA cao trong sữa non còn giúp tăng cường chức năng hàng rào niêm mạc ruột [8].
Sữa non có hàm lượng dinh dưỡng cao với rất nhiều thành phần vô cùng quan trọng cho sự phát triển của trẻ trong giai đoạn đầu đời nhưng số lượng lại có hạn, bởi sau khi bé chào đời, cơ thể mẹ chỉ có thể tiếp tục sản xuất được sữa non trong khoảng thời gian ngắn. Từ ngày thứ 7 đến ngày thứ 14 sau sinh, nguồn sữa mẹ là sữa chuyển tiếp – sữa pha trộn giữa sữa non và sữa trưởng thành. Khoảng từ 14 ngày sau sinh, sữa mẹ hoàn toàn chuyển sang sữa trưởng thành [18]. Do đó, mẹ cần tranh thủ tận dụng cho bé bú toàn bộ nguồn sữa non quý giá này, qua đó góp phần hỗ trợ bé tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch, giúp bé tăng trưởng, phát triển tốt hơn trong những năm tháng đầu đời.
Mẹ cần làm gì để bổ sung nguồn sữa non, giúp bé tăng cường sức đề kháng nếu sữa mẹ chậm về?
Điều đầu tiên mẹ cần lưu ý khi thấy sữa chậm “về” đó là tìm hiểu xem nguyên nhân xuất phát từ đâu để có biện pháp điều chỉnh và xử lý cho phù hợp. Thông thường, sữa non có thể tiết ra trong khi chuyển dạ hoặc ngay sau khi sinh. Nếu trong vòng 1 – 2 ngày sau sinh không thấy sữa về thì có thể là do mẹ căng thẳng quá mức, mẹ bị tắc tia sữa, mẹ sinh mổ, bé không ngậm bắt vú tốt, tư thế cho bú sai hoặc mẹ đang gặp các vấn đề sức khỏe như đái tháo đường, các bệnh tuyến giáp…
Trong một số trường hợp, mẹ có thể hỏi chuyên gia để có thể có những điều chỉnh hợp lý trong việc nghỉ ngơi và sinh hoạt nhằm giúp cơ thể mau chóng hồi phục sức khỏe và sản xuất được nhiều sữa hơn cho con như:
- Đảm bảo chế độ ăn đầy đủ các nhóm dưỡng chất như chất đạm, chất béo, chất bột đường… chú ý bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là i ốt và choline có trong các loại thịt, trứng, sữa, đậu… bởi nhu cầu về 2 loại vi chất này sẽ tăng lên trong thời gian cho con bú [10]. Đồng thời, mẹ nên chú ý uống đủ nước.
- Cho bé bú mẹ thường xuyên và bú khi nào bé có nhu cầu để kích thích tuyến vú sản xuất nhiều sữa hơn, đồng thời mẹ cũng nên tìm hiểu tư thế cho bé ngậm bắt vú đúng cách để giúp bé bú tốt và bú kiệt sữa trong bầu vú mỗi lần bú. Viêc vú ứ đọng sữa do bé bú không hết có thể làm ức chế sự quá trình tạo sữa [11], [12]. Nếu mỗi lần bé bú không hết sữa trong một bầu vú, mẹ nên vắt hết ra và bảo quản đúng phương pháp, để dành khi cần. Việc này cũng giúp kích thích tiết sữa.
- Thực hiện các bài tập massage bầu ngực trong khoảng 10-15 phút mỗi bên để kích thích tăng tiết các hormone sản xuất sữa như Prolactin, từ đó giúp mẹ tăng được lượng sữa cần thiết đáp ứng nhu cầu của con [13].
- Cố gắng thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý để cơ thể tự điều hòa và tăng sản xuất sữa cho bé [11].
Đối với trường hợp mẹ bị bệnh, phải điều trị lâu dài hoặc vì một lý do nào đó mà không thể cho bé bú được, mẹ có thể nhờ đến sự hỗ trợ của các công thức sữa cải tiến có chứa sữa non cùng các thành phần giúp bé tăng sản xuất kháng thể IgA:
- Sữa non 24h chứa kháng thể IgG giúp cung cấp thêm các kháng thể có khả năng loại bỏ các tác nhân gây hại bao gồm vi khuẩn, virus… từ đó tăng cường khả năng miễn dịch cho trẻ [14].
- 6 HMOs phổ biến trong sữa mẹ bao gồm DFL, 2′-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL và 6′-SL: Ngoài DFL có thể hỗ trợ phòng chống các bệnh lý viêm nhiễm ở trẻ, 3-FL cũng là một trong những loại HMO có thể được hấp thu vào hệ tuần hoàn với hàm lượng khoảng 1-5% tổng lượng HMO dung nạp qua đường tiêu hóa để thực hiện các chức năng miễn dịch [15], [16]. Đặc biệt, nghiên cứu còn cho thấy việc bổ sung đồng thời 6 HMOs còn mang đến các lợi ích như có thể giúp đa dạng hệ lợi khuẩn ở một số chủng, hỗ trợ cân đối hệ vi sinh đường ruột; có tiềm năng tạo sự tương hỗ & cộng hưởng ở một số chủng lợi khuẩn, từ đó giúp tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột, nâng cao hiệu quả miễn dịch cũng như sức khỏe tổng thể; có thể giúp tăng gấp đôi lượng axit béo chuỗi ngắn (SCFA), một hoạt chất sinh học tiềm năng trong việc tăng cường sức khỏe của trẻ [17].
- Lợi khuẩn Bifidobacterium lactis BB-12 kết hợp với các chất xơ như FOS/GOS: Việc kết hợp chất xơ và lợi khuẩn sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi để cân đối hệ vi sinh vật đường ruột, đồng thời giúp gia tăng lượng kháng thể IgA tự nhiên để từ đó hình thành bảo vệ “2 lớp” cùng với kháng thể IgG trong sữa non giúp bé chống chọi tốt hơn với những tác nhân gây bệnh.
Hy vọng qua những thông tin trên, mẹ đã có thể hiểu được vai trò của sữa non đối với sức khỏe của bé để từ đó có những biện pháp giúp duy trì chất lượng nguồn sữa tốt hơn, đồng thời đảm bảo sức khỏe hệ miễn dịch của bé được phát triển một cách toàn diện nhất, tạo nền tảng sức khỏe vững chắc cho bé trong tương lai.
[embed-health-tool-vaccination-tool]
