Khi mang thai, chế độ ăn và cách bạn tương tác với thai nhi trong bụng sẽ quyết định mẹ bầu có sinh con thông minh không bên cạnh các yếu tố di truyền. Không chỉ vậy, những yếu tố này cũng sẽ quyết định phần lớn mức độ nhanh nhạy và hiểu biết của trẻ từ khi được sinh ra cho đến lúc trưởng thành.
Gen di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành trí thông minh. Tuy nhiên, ngoài gen, trí thông minh của trẻ còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường, bao gồm chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt trong quá trình chăm sóc, nuôi dạy trẻ. Thực tế, hầu hết các nghiên cứu đều cho thấy khả năng di truyền của chỉ số IQ hay chỉ số thông minh chỉ khoảng từ 30 – 70%, phần còn lại phụ thuộc vào các yếu tố môi trường [1].
Myelin – Dưỡng chất giúp tăng kết nối não bộ: Yếu tố nền tảng cho sự thông minh của trẻ
Não bộ con người là một hệ thống sinh học phức tạp với hơn 100 tỷ tế bào thần kinh [2]. Mỗi tế bào thần kinh sẽ được kết nối với nhau thông qua các kết nối não bộ để hình thành nên mạng lưới thần kinh chịu trách nhiệm cho suy nghĩ, cảm xúc, cảm giác và hành động [3].
Theo nhiều nghiên cứu, từ khi mới sinh ra, não bộ của trẻ đã có đầy đủ các tế bào thần kinh nhưng để não bộ thực sự hoạt động, các tế bào thần kinh này phải được bọc trong các bao myelin để giúp các phản ứng hóa học và các xung thần kinh được kết nối, tạo thành một mạng lưới tín hiệu [4]. Đây còn được gọi là quá trình myelin hoá và cũng chính là nền tảng cho việc tăng tốc độ kết nối não bộ cũng như giúp hỗ trợ hình thành chức năng nhận thức và hành vi [5].
Myelin là một hợp chất lipid và protein bao xung quanh các sợi trục thần kinh, giúp bảo vệ tế bào thần kinh và tăng cường dẫn truyền thần kinh tốt hơn [6]. Myelin càng sản sinh nhanh thì quá trình myelin hóa cũng diễn ra nhanh và qua đó việc hình thành các kết nối não bộ càng diễn ra thuận lợi [7].
Ngoài ra, quá trình hình thành myelin ở trẻ đã được chứng minh lâm sàng có tương quan với các chức năng nhận thức tổng quát; ghi nhớ, tiếp thu ngôn ngữ; ghi nhớ hình ảnh và tăng tốc độ xử lý thông tin [8], [9], [10], [11]. Do đó, quá trình hình thành myelin, giúp tăng kết nối não bộ được xem là nền tảng cho sự thông minh của trẻ.
Thúc đẩy sản sinh myelin nhằm tăng tốc độ kết nối não bộ – Bí quyết giúp mẹ sinh và nuôi con thông minh
Những năm tháng đầu đời của bé chính là “giai đoạn vàng” tăng trưởng myelin mà mẹ không nên bỏ lỡ. Myelin được hình thành bắt đầu vào khoảng tam cá nguyệt thứ 3 và dưới 2 tuổi là khoảng thời gian mà myelin tăng trưởng nhanh nhất [12]. Trong suốt khoảng thời gian này, quá trình myelin hóa sẽ giúp tốc độ kết nối não bộ, qua đó giúp bé hình thành khả năng nhận thức và hành vi, biến những phản xạ cơ bản nhất trở thành những kỹ năng cần thiết khi đến tuổi trưởng thành [13], [14], [15].
Trong quá trình trên, dinh dưỡng là một yếu tố có thể can thiệp được, giúp định hình quá trình myelin hóa. Do đó, sự đầu tư và chăm sóc đúng cách trong giai đoạn này là cực kỳ quan trọng nếu bố mẹ muốn giúp con phát triển trí não, cải thiện nhận thức và mức độ nhanh nhạy đối với thế giới xung quanh [5]. Để thúc đẩy việc sản sinh myelin nhằm tăng tốc độ kết nối não bộ, bé sẽ cần được bổ sung các chất dinh dưỡng đã được chứng minh lâm sàng giúp tăng tốc độ myelin của não bộ như Sphingomyelin, DHA, ARA, Alpha lactabumin, Sắt, Axit Folic, Vitamin B12. Để bổ sung các dưỡng chất này, mẹ cần cung cấp cho con nguồn dinh dưỡng tốt nhất [16].
Theo khuyến cáo, sữa mẹ chính là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Mẹ nên cho bé bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu hoặc kéo dài đến 24 tháng nếu có thể [17]. Sữa mẹ chính là nguồn dinh dưỡng chính cung cấp cholesterol và các axit béo cần thiết cho quá trình tổng hợp myelin như DHA, ARA. Ngoài ra, khoảng 40% hàm lượng lipid trong sữa mẹ trưởng thành là sphingomyelin – một loại sphingolipid đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bao myelin [5].
Trường hợp không đủ điều kiện cho bé bú, mẹ có thể nhờ đến sự hỗ trợ của nhân viên y tế để được hướng dẫn lựa chọn các giải pháp dinh dưỡng thay thế phù hợp, giúp tăng tốc độ sản sinh sinh myelin, từ đó tăng tốc độ hỗ trợ kết nối não bộ để trí não của con phát triển tối ưu nhất.
Ngoài các biện pháp về dinh dưỡng, bạn cũng có thể thử các bí quyết nuôi dạy con thông minh bằng việc tạo môi trường thuận lợi hơn để bé phát triển những kỹ năng cá nhân như:
- Thường xuyên trò chuyện và đọc sách cho bé nghe: Nền tảng ngôn ngữ thường bắt đầu phát triển ngay từ khi bé còn nằm trong bụng mẹ, vào tam cá nguyệt thứ ba, bé đã có thể ghi nhớ những âm thanh mà bé nghe thường xuyên [18]. Bên cạnh đó, các nhà khoa học về nhận thức của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã phát hiện ra rằng khi được trò chuyện với người lớn, bộ não trẻ sẽ có sự biến đổi về sinh lý và khả năng năng ngôn ngữ cũng vì vậy nâng cao hơn [19]. Với những trẻ lớn hơn, việc đọc sách cho cũng có tác dụng tương tự, giúp bé làm quen với lượng từ vựng nhiều và phức tạp, đồng thời trẻ sẽ phát triển kết nối về mặt cảm xúc nhiều hơn [20].
- Massage vùng bụng khi mang thai: Từ khoảng tuần thứ 20 của thai kỳ, con yêu đã có thể cảm nhận được các động tác vuốt ve của mẹ. Sự êm ái từ bàn tay sẽ kích thích não bộ của trẻ, giúp trẻ cảm nhận được hơi ấm từ thế giới bên ngoài và thậm chí xoa dịu bé những lúc khó chịu [21], [22].
- Tắm nắng: Như chúng ta đều biết, việc tắm nắng giúp tổng hợp vitamin D dưới da, giúp xương và răng chắc khỏe. Tuy nhiên, bố mẹ cũng cần chú ý việc thiếu vitamin D sẽ dẫn đến sa sút trí tuệ và các bệnh liên quan đến tự kỷ. Do đó việc cho trẻ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời là rất quan trọng nhằm giúp bảo vệ trí não trẻ phát triển một cách tốt hơn [23], [24].
- Vận động thể chất hợp lý: Vai trò của việc tập thể dục đối với các chức năng não bộ đã được các nghiên cứu khoa học chỉ rõ. Bên cạnh việc tăng cường trí nhớ và khả năng tư duy, tập thể dục còn giúp cải thiện chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) nhờ vào việc điều chỉnh và giải phóng dopamine [25, [26].
Nhìn chung, bố mẹ chỉ cần một chút lưu ý trong quá trình chăm sóc là đã có thể có một nguồn dinh dưỡng và môi trường phát triển tốt nhất để nuôi dạy bé thông minh, khỏe mạnh, sẵn sàng cho bé nền tảng vững chắc trên con đường tương lai.
[embed-health-tool-due-date]
