Dị ứng niken là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng. Các vùng da bị ảnh hưởng trở nên ngứa dữ dội, xuất hiện các dát đỏ, mụn nước, bọng nước; trường hợp bị dị ứng mạn tính sẽ có biểu hiện khô da, da dày, tăng sắc tố.

Ở những người dị ứng nikel, thương tổn dạng chàm (eczema) cấp tính hoặc mạn tính xuất hiện ở vùng da có tiếp xúc với các vật dụng kim loại, hợp kim chứa niken. Các vị trí hay gặp nhất là những vùng đeo đồ trang sức như dái tai, cổ tay, cổ; ở bụng, thắt lưng, quanh rốn…

Tìm hiểu chung

Định nghĩa về dị ứng niken

Nikel là một kim loại tự nhiên màu bạc có trong tự nhiên. Niken thường được trộn với các kim loại khác để có một loại hợp kim sử dụng với nhiều mục đích khác nhau như:

• Đồ trang sức
• Tiền xu
• Chìa khóa
• Điện thoại di động
• Khung kính
• Kẹp giấy
• Vỏ bút
• Niềng răng chỉnh nha
• Thiết bị nhà bếp không gỉ và đồ dùng cho ăn uống
• Dây kéo, các loại nút áo, nút quần, khuy và khóa dây lưng

Một lượng nhỏ niken cũng được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm như một số loại hạt, trái cây và rau.

Dị ứng niken là một trong những dạng dị ứng kim loại phổ biến. Đây là một phản ứng miễn dịch bất lợi xảy ra khi một người nào đó tiếp xúc với một sản phẩm có chứa niken. Thông thường, hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây hại như virus, vi khuẩn và nấm mốc… giúp ngăn trừ nguy cơ bị bệnh. Ở những người bị dị ứng niken, hệ thống miễn dịch nhầm tưởng niken là một mối xâm nhập nguy hiểm nên sản xuất ra các hóa chất để chống lại chất này, gây ra một phản ứng dị ứng. Phản ứng dị ứng với niken là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ngứa da phát ban. Nó cũng có thể gây ra những thay đổi khác ở da như đỏ và phồng rộp.

Mức độ phổ biến của dị ứng niken

Dị ứng niken là nguyên nhân phổ biến của viêm da dị ứng tiếp xúc. Dị ứng có thể phát triển ở mọi lứa tuổi và phổ biến ở nữ giới hơn so với nam giới, đặc biệt là đối với phụ nữ thừa cân (theo nghiên cứu vào năm 2015). Hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Dị ứng niken được biểu hiện như thế nào?

Những dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng niken

Các triệu chứng phổ biến của dị ứng niken là:

• Nổi mẩn hoặc mề đay trên da
• Ngứa, có thể rất nghiêm trọng
• Đỏ hoặc thay đổi về màu sắc da ở vùng da bị ảnh hưởng
• Các mảng da khô có thể trông giống như bị bỏng
• Vết phồng giộp và chảy dịch trong một số trường hợp nghiêm trọng

Phản ứng dị ứng (viêm da tiếp xúc) thường bắt đầu trong vòng vài giờ đến vài ngày sau khi tiếp xúc với niken. Các triệu chứng của phản ứng có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần. Phản ứng có xu hướng chỉ xảy ra tại chỗ nơi da tiếp xúc với niken, nhưng đôi khi có thể xuất hiện ở những nơi khác trên cơ thể.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có một phát ban trên da và không biết lý do nào bạn có nó, hãy nói chuyện với bác sĩ. Nếu bạn đã được chẩn đoán dị ứng niken và chắc chắn bạn đang có một phản ứng do tiếp xúc với niken, hãy sử dụng các thuốc không cần kê toa và các biện pháp tại nhà mà bác sĩ đã hướng dẫn bạn trước đây.

Tuy nhiên, nếu những phương pháp này không giúp bạn giảm triệu chứng, hãy đi khám sớm. Nếu bạn nghĩ vùng da này có thể đã bị nhiễm trùng, hãy gặp bác sĩ ngay lập tức. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể cho biết tình trạng nhiễm trùng bao gồm:

• Sưng đỏ
• Ấm
• Chảy mủ
• Đau.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây ra dị ứng niken

Hệ thống miễn dịch có trách nhiệm thúc đẩy sự thay đổi các chất hóa học trong cơ thể để chống lại những “kẻ xâm lược” có hại như virus, vi khuẩn hay nấm mốc. Ở những người bị dị ứng, hệ thống miễn dịch nhầm tưởng một chất vô hại là một mối xâm nhập nguy hiểm.

Hệ thống miễn dịch bắt đầu sản xuất ra các hóa chất để loại bỏ các chất này. Ở những người bị dị ứng niken, hệ thống miễn dịch phản ứng với các vật dụng hoặc thực phẩm có chứa niken. Phản ứng này dẫn đến các triệu chứng khác nhau, bao gồm phát ban và ngứa.

Phản ứng tiêu cực này có thể xảy ra sau khi tiếp xúc với niken lần đầu tiên hoặc sau khi tiếp xúc lặp đi lặp lại và kéo dài. Nguyên nhân chính xác của dị ứng niken chưa được biết rõ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu tin rằng nhạy cảm với niken có thể do di truyền.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc dị ứng niken

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ đối với dị ứng niken như:

• Dùng trang sức, phụ kiện có chứa niken: Niken là một kim loại phổ biến trong đồ trang sức, do vậy dị ứng niken thường liên quan đến khuyên tai và đồ trang sức, các loại khoen móc trên phụ kiện có chứa niken mà bạn sử dụng.
• Làm việc với kim loại: Nếu công việc của bạn liên tục tiếp xúc với niken, nguy cơ phát triển dị ứng có thể cao hơn so với những người không làm việc với kim loại. Bên cạnh đó, những người tiếp xúc thường xuyên với niken trong khi làm các “công việc ướt” – là công việc chân tay đổ mồ hôi nhiều hoặc tiếp xúc thường xuyên với nước – có thể có nhiều nguy cơ phát triển dị ứng niken. Những người này có thể là người pha chế rượu, người làm việc trong một số ngành công nghiệp thực phẩm và chất tẩy rửa gia dụng. Những người có thể có nguy cơ dị ứng niken khác như làm nghề cơ khí, thợ may và thợ cắt tóc.
• Nữ giới: Nữ giới có nhiều khả năng bị dị ứng niken hơn nam giới. Nguyên nhân có thể do phụ nữ thường dùng đồ trang sức hơn. Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng những phụ nữ thừa cân dường như có nguy cơ bị dị ứng vơi niken cao hơn.
• Có lịch sử gia đình bị dị ứng niken: Bạn có thể có nguy cơ cao bị dị ứng với niken nếu những người khác trong gia đình bạn rất nhạy cảm với niken.
• Bị dị ứng với các kim loại khác: Những người nhạy cảm với các kim loại khác cũng có thể bị dị ứng với niken.

Nguy cơ mắc phải

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế dùng để chẩn đoán niken dị ứng

Bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ da liễu đều có thể chẩn đoán dị ứng niken. Đến gặp họ ngay lập tức nếu bạn có phát ban trên da mà không biết nguyên nhân gây ra. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, từ khi chúng bắt đầu xuất hiện và những điều gì làm cho chúng nặng hơn. Hãy nói với bác sĩ về các loại thuốc, thực phẩm bổ sung hoặc các loại thực phẩm mới và sản phẩm mà bạn đã sử dụng gần đây.

Thử nghiệm miếng dán thường được thực hiện nếu nghi ngờ dị ứng niken. Trong thử nghiệm này, bác sĩ sẽ cho một lượng nhỏ niken lên một miếng dán. Các miếng dán sẽ được đặt trên da của bạn. Thử nghiệm miếng dán thường rất an toàn và không gây ra một phản ứng dị ứng nặng. Chúng chỉ gây ra một phản ứng nhẹ ở những người bị dị ứng với niken.

Bác sĩ sẽ quan sát da của bạn trong khoảng từ 48 – 72 giờ sau khi áp miếng dán và kiểm tra các dấu hiệu của phản ứng dị ứng. Nếu bề mặt da bị kích ứng, bạn có thể bị dị ứng với niken. Trong một số trường hợp, kết quả không rõ ràng và cần làm thêm thử nghiệm.

Những phương pháp dùng để điều trị niken dị ứng

Không có cách chữa trị dị ứng niken. Giống với dị ứng khác, việc điều trị tốt nhất là để tránh các chất gây dị ứng.

Bác sĩ có thể kê toa một trong những loại thuốc sau đây để giúp làm giảm kích ứng da do dị ứng niken:

• Kem corticosteroid
• Kem không steroid
• Thuốc corticosteroid như prednisone
• Thuốc kháng histamin như fexofenadine (Allegra) hoặc Cetirizine (Zyrtec)

Bạn cần đảm bảo tuân theo các hướng dẫn của bác sĩ cẩn thận khi sử dụng các loại thuốc này.

Các phương pháp điều trị tại nhà sau đây cũng có thể có tác dụng:

• Kem Calamine
• Dưỡng ẩm cơ thể
• Đắp gạc ướt

Cho bác sĩ biết nếu việc điều trị không giúp giảm triệu chứng hoặc nếu các triệu chứng nặng hơn. Bạn cũng nên đi khám ngay nếu bạn bị mẩn đỏ, đau hoặc chảy mủ vùng da bị ảnh hưởng. Những triệu chứng này có thể là một dấu hiệu của bội nhiễm và cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt giúp bạn quản lý niken dị ứng

Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với dị ứng niken:

• Sử dụng kem nhẹ như calamine, có thể giảm bớt ngứa.
• Dưỡng ẩm da thường xuyên. Da có một hàng rào bảo vệ tự nhiên bị phá vỡ khi nó phản ứng với niken và các chất gây dị ứng khác. Sử dụng các loại kem làm mềm da hoặc dầu bôi trơn hay dầu khoáng có thể giảm bớt nhu cầu sử dụng kem corticoide bôi tại chỗ.
• Đắp gạc ướt, có thể giảm phồng rộp và giảm ngứa. Ngâm một miếng vải sạch trong nước máy hoặc dung dịch Burow, là một dung dịch chứa nhôm acetate bán ở hiệu thuốc, vắt nhẹ rồi đắp lên vùng da bị ảnh hưởng.
• Tránh một số loại thuốc mỡ bán ở hiệu thuốc như các loại kem kháng sinh, chúng có thể chứa các thành phần – đặc biệt là neomycin – có thể làm trầm trọng thêm phản ứng dị ứng.

Đến đây hẳn bạn đã có nhiều thông tin hữu ích xoay quanh tình trạng dị ứng niken và phương pháp điều trị tình trạng dị ứng này. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.