Bạn đọc hỏi
Chào Bác sĩ! Trong lần về thăm quê vừa rồi tôi không may bị con bọ xít bắn vào da gây tổn thương da tương tự vết bỏng. Tình trạng này có nguy hiểm không? Bị bọ xít bắn vào da bôi thuốc gì cho mau lành vết thương? Cách chăm sóc vùng da này ra sao để tránh nhiễm trùng? Cảm ơn bác sĩ!
(Lê Thị Ngọc – TP.HCM)
Bác sĩ trả lời
Với câu hỏi bị bọ xít bắn vào da bôi thuốc gì của độc giả Lê Thị Ngọc, Bác sĩ Da liễu Lê Thị Cẩm Trinh, hiện đang công tác tại Bệnh viện Da liễu Cần Thơ trả lời cụ thể như sau:
Bọ xít vải, nhãn (Tessaratoma papillosa) có tên tiếng anh là litchi stink bug. Đây là loài côn trùng gây hại chủ yếu cho cây vải, nhãn, xuất hiện cả miền Bắc và miền Nam:
- Ở miền Bắc có mùa đông lạnh, chúng trú đông trên các loại cây vải, nhãn hay các bụi cây khác xung quanh vườn. Khi mùa xuân ấm áp, nhãn, vải nở hoa, bọ xít chuyển qua tấn công lên cây vải, nhãn, chích hút nhựa ở các bộ phận đọt lá non, hoa, cuống hoa, quả… làm cho các bộ phận này bị khô và chết.
- Ở miền Nam nhiệt độ ấm áp quanh năm, sâu phân bố rải rác ra các tháng trong năm.
Chất dịch màu vàng do bọ xít tiết ra có chứa loại axit rất mạnh (chủ yếu là trans-2-decenal và trans-2-octenal, n-tridecane). Các chất này là các aldehyd bị oxy hóa khử mà sinh ra ion H+ khi thoát ra ngoài không khí do quá trình. Nếu tiếp xúc với chất tiết này sẽ gây nên tổn thương bỏng hóa học tương tự như bỏng acid).
Người bị bọ xít bắn vào da sẽ bị tổn thương, phồng rộp, đau rát thậm chí là lở loét. Trong trường hợp nguy hiểm, nếu bị dính nước dịch này vào mắt có thể gây mù lòa.
Triệu chứng khi bị bọ xít bắn vào da
- Viêm da tiếp xúc kích ứng (Irritant contact dermatitis)
- Đau rát, nóng khi bị tiếp xúc chất dịch. Trạng thái đau xuất hiện muộn (tương tự như bị bỏng acid)
- Nhẹ: Vùng tổn thương có màu vàng, sau chuyển qua màu nâu sẫm có thể để lại vết thâm khó mất
- Nặng: Tổn thương có hình giọt nước chảy hoặc đám mực rơi thành một đám hoại tử khô. Vết bỏng lúc đầu không có viền viêm đỏ nhưng sau đó sẽ xuất hiện viêm xung huyết phù nề bao quanh.
Khi bị bọ xít bắn vào da sẽ gây ra tình trạng viêm da tiếp xúc kích ứng
- Trường hợp dịch bọ xít dính vào người: Bạn tuyệt đối không được dùng tay lau, xoa vì sẽ khiến chất dịch nhanh chóng lan sang các vị trí khác và nặng hơn.
- Trường hợp bị dịch bọ xít bắn vào mắt: Khi bị bọ xít đái vào mắt, nạn nhân tuyệt đối không được dùng tay dụi sẽ có thể làm niêm mạc bị tổn thương và viêm nhiễm nặng hơn.
Mùa hè, khi phơi quần áo nên tránh các vị trí phơi gần cây cối có bọ xít sinh sống. Khi mặc quần áo cần kiểm tra thật kỹ cả 2 mặt của quần áo, khăn tắm,… để phát hiện trứng bọ xít và loại bỏ kịp thời.
Khi thấy bọ xít không nên dùng tay đập mà nên dùng một dụng cụ bắt sau đó giết bỏ, phần dịch bọ xít tiết ra nên lau sạch.
Vậy bị bọ xít bắn vào da bôi thuốc gì để ngăn ngừa biến chứng?
Tuỳ vào mức độ tình trạng da khi bọ xít cắn, phương pháp điều trị có thể khác nhau:
Thương tổn nặng, cấp tính và lan rộng
- Thuốc chống viêm và phù nề: Dùng corticosteroide đường tiêm tĩnh mạch hoặc uống, liều trung bình và giảm dần trong thời gian ngắn (2-3 tuần) và dùng corticosteroide dạng gel tại chỗ hoặc bôi hồ nước cho đến khi thương tổn khô, giai đoạn sau khi thương tổn khô dịch mới bôi dạng corticosteroide cream.
- Thuốc kháng histamin chống ngứa: Có thể dùng 1 hay 2 loại kháng histamin đường uống, thường kết hợp thế hệ 1 với thế hệ 2. Các thuốc kháng histamin thế hệ 1 (chlorpheniramine, hydroxyzine…) gây buồn ngủ nên uống vào ban đêm và tránh dùng cho người lái xe, vận hành máy móc. Chlorpheniramine dùng được ở phụ nữ có thai. Thuốc thế hệ 2 (cetirizine, levocetirizin…) ít gây buồn ngủ nên dùng được cả ban ngày và ban đêm.
- Kháng sinh tại chỗ: Nếu có nhiễm khuẩn hay nguy cơ nhiễm khuẩn có thể dùng kháng sinh tại chỗ, uống hay tiêm trong trường hợp nhiễm trùng nặng.
- Kết hợp uống các loại vitamin A, E, C, kẽm nếu không có chống chỉ định.
Thương tổn vừa và nhẹ không cấp tính khi bị bọ xít bắn vào da
Bị bọ xít bắn vào da bôi thuốc gì? Bệnh nhân ở thể thương tổn vừa và nhẹ không cấp tính có thể:
- Dùng thuốc corticosteroide đường uống hoặc không tùy vào lâm sàng
- Kết hợp với corticosteroide dạng kem hoặc mỡ bôi tại chỗ
- Thuốc chống ngứa bằng kháng histamin đường uống như trên
- Kết hợp uống các loại vitamin A, E, C, kẽm nếu không có chống chỉ định
Bên cạnh vấn đề bị bọ xít tiểu vào da bôi thuốc gì, bạn cũng có thể dùng kem bảo vệ để phòng ngừa cũng như làm mềm da như: wonder glove, dermafin, dermashild.
Hơn nữa, bạn lưu ý đừng bao giờ dùng bàn chải hay loại vải nylon để chà, cọ rửa da khi tắm rửa bởi vì các loại này cọ xát lên bề mặt da rất mạnh làm cho làn da trở nên dễ nhạy cảm và dễ bị kích ứng hơn.
Hy vọng những thông tin vừa rồi đã giúp bạn giải đáp thắc mắc bị bọ xít bắn vào da bôi thuốc gì. Chúc bạn mau lành vết thương!
