Bệnh tai biến mạch máu não (đột quỵ) xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho não bị gián đoạn, có thể do tắc nghẽn, đứt hoặc vỡ mạch máu não… Sau cơn tai biến, người bệnh thường sẽ gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày như tình trạng nói khó, gặp vấn đề trong việc ghi nhớ, hạn chế vận động, thậm chí là bại liệt,…

Đây là sơ đồ các thùy của não nhìn từ dưới lên. Mỗi vùng điều khiển một chức năng khác nhau của cơ thể. Cơn tai biến khiến một hoặc một vài thùy bị tổn thương nên trong những trường hợp khác nhau, các chức năng sẽ bị ảnh hưởng với mức độ nặng – nhẹ sẽ khác nhau, tồn tại trong thời gian ngắn hay kéo dài.

1. Bệnh tai biến mạch máu não phần thân não

Thân não là phần phía sau của não, tiếp nối với tủy sống. Thân não kiểm soát hơi thở, nhịp tim, huyết áp và các hành động như nói, nuốt, lắng nghe và chuyển động của mắt. Các xung động thần kinh từ các phần khác của não đều phải đi qua thân não trước khi đến những bộ phận khác nhau của cơ thể.

Bị tai biến thân não đe dọa nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng. Trong đó phổ biến nhất là:

• Liệt một bộ phận của cơ thể, liệt nửa người hoặc toàn thân, mọi giao tiếp thông qua chuyển động của mắt
• Mắc chứng khó nuốt, khó thở
• Bị mất khứu giác, vị giác, thính lực và/hoặc giảm thị lực
• Vấn đề tim mạch
• Rơi vào trạng thái bất lực, có thể hoàn toàn nhận biết được xung quanh, nhưng không thể nói hoặc trả lời một cách có ý nghĩa.
• Hôn mê tạm thời một vài giờ hoặc thậm chí vài tháng. Một số người trở thành người thực vật.

2. Bệnh tai biến mạch máu não trái

Hầu hết mọi người, bán cầu não trái điều khiển khả năng nói, sử dụng ngôn ngữ và các bộ phận bên phải của cơ thể. Bán cầu bên phải điều khiển khả năng chú ý, nhận ra những thứ bạn nhìn thấy, nghe hoặc chạm vào…

Đột quỵ não trái xảy ra khi máu không thể chảy đến bán cầu não trái. Có 2 nguyên nhân chủ yếu là:

• Do cục máu đông bít tắc động mạch nuôi não trái, được gọi là đột quỵ thiếu máu cục bộ hay nhồi máu não
• Một mạch máu não bị vỡ hoặc đứt, gây xuất huyết não, được gọi là đột quỵ xuất huyết.

Người thuận tay phải nếu bị bệnh tai biến mạch máu não bên trái thường sẽ chịu những ảnh hưởng sau:

• Khó nuốt, khó có thể bước đi
• Gặp vấn đề về ghi nhớ
• Tê liệt hoặc yếu ở phía bên phải của cơ thể, nghiêng, lệch về phía bên phải
• Mất khả năng nhận thức phần bên phải của cơ thể
• Khó nói, đọc, viết hoặc hiểu ngôn ngữ
• Thay đổi tâm trạng
• Giảm khả năng chú ý hoặc tiếp nhận thông tin mới.

3. Bệnh tai biến bán cầu não phải

Bán cầu não phải đảm nhận vai trò điều khiển các bộ phận bên trái của cơ thể, cũng ảnh hưởng đến khả năng nói và ngôn ngữ. Một người bị chẩn đoán bệnh tai biến mạch máu não bên phải khi máu không thể chảy đến bán cầu não phải, khiến tình trạng tổn thương não xảy ra.

Với những người thuận tay phải, việc bị tai biến phần bán cầu não phải sẽ khiến người bệnh phải chịu nhiều ảnh hưởng, bao gồm:

• Có hành vi bốc đồng hoặc thay đổi tâm trạng
• Yếu hoặc liệt phần bên trái của cơ thể
• Gặp khó khăn khi vận động hoặc ngã về phía bên trái
• Gặp vấn đề khi cố nhớ một điều gì đó, một sự vật nào đó
• Mất nhận thức phần cơ thể bên trái
• Khó nuốt, nói, đọc, viết hoặc hiểu ngôn ngữ.

Để giảm những tổn thương trong cơn tai biến mạch máu não, khi thấy có triệu chứng đột quỵ sớm, nên gọi ngay cấp cứu hoặc đưa bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất.

Mỗi trường hợp đột quỵ nhồi máu não và xuất huyết não sẽ có hướng xử trí khác nhau. Bệnh nhân nhồi máu não cần sử dụng thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch trong 3 – 4.5 giờ đầu tiên hoặc mổ lấy huyết khối trong vòng 6 giờ đầu tiên. Còn người bị xuất huyết não cần được can thiệp sửa chữa phần mạch máu bị tổn thương. Càng điều trị sớm và có thuốc chống tai biến mạch máu não tái phát, càng hạn chế ảnh hưởng đến chức năng của cơ thể.