Mẹ có biết việc chăm sóc hệ tiêu hóa cho trẻ trong 1000 ngày đầu sau sinh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhất là đối với những bé sinh mổ, cần nhiều thời gian hơn để phát triển hệ vi sinh vật đường ruột. Lúc này việc kết hợp bộ đôi lợi khuẩn (probiotic), đặc biệt là 2 chủng lợi khuẩn quan trọng đối với sức khỏe của bé là Lactobacillus và Bifidobacteria cùng chất xơ (prebiotic) – điển hình là HMO chính là lựa chọn quan trọng giúp bé tăng hấp thu, cải thiện hiệu quả quá trình tiêu hóa và tạo nên nền tảng sức khỏe vững chắc về sau.
Probiotic và Prebiotic là gì mà có thể giúp hệ tiêu hóa của bé luôn khỏe mạnh?
Đường ruột con người là nơi cư ngụ của các quần thể vi sinh vật “phức tạp” với hàng nghìn tỷ vi sinh vật [1]. Hệ vi sinh đường ruột có vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch, chuyển hóa chất dinh dưỡng và duy trì chức năng hàng rào biểu mô ruột. 1000 ngày đầu đời chính là giai đoạn quan trọng trong việc phát triển hệ vi sinh đường ruột, nhằm tạo nền tảng để hỗ trợ con phát triển tối ưu về sau [2].
Để giúp hệ vi sinh đường ruột của bé được tối ưu, mẹ sẽ cần cung cấp cho bé 2 thành phần quan trọng là lợi khuẩn và chất xơ – “thức ăn” cho lợi khuẩn. Lợi khuẩn chính là những “chiến binh lợi khuẩn thầm lặng”, điển hình là 2 chủng lợi khuẩn quan trọng với sức khỏe của bé là Lactobacillus và Bifidobacterium, giúp bảo vệ đường ruột bé chống lại các hại khuẩn [3], [4]. Trong khi đó, prebiotics là nhóm chất xơ hoạt động như một nguồn thức ăn, giúp nuôi dưỡng và thúc đẩy sự phát triển cho cộng đồng lợi khuẩn. Ngoài ra, khi đi vào hệ tiêu hóa đến ruột kết (ruột già), các quần thể vi sinh tại đây cũng sẽ chuyển hóa và lên men loại chất xơ này nhằm tạo ra các dưỡng chất có lợi cho cơ thể và môi trường để những loại vi khuẩn có lợi tồn tại và phát triển [5], [6]. Lợi khuẩn khi có điều kiện phát triển sẽ cạnh tranh vị trí bám và ức chế hại khuẩn, qua đó hệ vi sinh đường ruột của bé sẽ được giữ ở mức cân đối, ổn định và khỏe mạnh.
HMO là một trong những chất xơ quan trọng nhất giúp tối ưu lợi ích tiềm năng của các chủng lợi khuẩn đường ruột. HMO có cấu trúc và chức năng sinh học cực kỳ đa dạng, hiện các nhà khoa học đã phát hiện hơn 200 loại HMO khác nhau, trong đó 6 HMO nổi bật phải kể đến là DFL, 2’-FL, 3-FL, LNT, 2’SL và 6’-SL [7]. Ngoài các lợi điểm chung cho sức khỏe, mỗi HMO sẽ có tiềm năng tác động đến sức khỏe của bé theo những cách khác nhau, chẳng hạn 3-FL là một trong những HMO có thể được hấp thu vào hệ tuần hoàn và thực hiện các chức năng miễn dịch; DFL giúp hỗ trợ phòng chống các bệnh lý viêm nhiễm ở trẻ; LNT là “thức ăn” cho lợi khuẩn đường ruột… [8],[9], [10], [11]. Đặc biệt, khi bé nhận được đồng thời cả 6 HMO này thì “combo” 6 HMO sẽ mang đến rất nhiều lợi ích trong việc phát triển hệ vi sinh đường ruột của bé như: [12]
- Có thể giúp đa dạng hệ lợi khuẩn ở một số chủng, hỗ trợ cân đối hệ vi sinh đường ruột.
- Có tiềm năng tạo sự tương hỗ và cộng hưởng ở một số chủng lợi khuẩn, từ đó giúp tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột, nâng cao hiệu quả miễn dịch cũng như sức khỏe tổng thể.
- Có thể giúp tăng gấp đôi lượng axit-béo chuỗi ngắn (SCFA), một hoạt chất sinh học tiềm năng trong việc tăng cường sức khỏe trẻ
Nghiên cứu cũng chứng minh, khi mẹ cung cấp đầy đủ bộ đôi prebiotic và probiotic cũng sẽ tạo môi trường tốt nhất để hệ vi sinh đường ruột của bé trở nên đa dạng, cân đối. Đồng thời, các sản phẩm thu được từ quá trình này như các loại vitamin, axit amin, axit béo chuỗi ngắn (SCFA)… cũng vô hình trung góp phần giúp [1], [6]:
- Cơ thể tăng hấp thụ dinh dưỡng từ sữa mẹ. Sữa mẹ chứa một lượng lớn đạm whey giàu Alpha-lactalbumin dễ tiêu rất cần cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ.
- Điều hòa nhu động ruột, cung cấp năng lượng cho các tế bào ruột kết, hỗ trợ sản xuất chất nhầy, tăng cường phản ứng chống viêm và cải thiện chức năng miễn dịch.
- Tăng sản xuất lợi khuẩn (probiotic) và giảm vi khuẩn gây bệnh trong đường ruột.
Để nhận đủ cả lợi khuẩn (probiotic) và chất xơ (prebiotic), bé sẽ cần được bú mẹ, bởi các nhà khoa học ước tính khi bú đủ lượng sữa mẹ mỗi ngày, bé có thể nhận được từ 104-106 vi khuẩn và hơn 100 loại HMO khác nhau trong suốt quá trình bú mẹ [13], [14]. Tuy nhiên, thực tế, không phải bà mẹ nào cũng đủ điều kiện cho bé bú. Bên cạnh đó, một nghiên cứu cũng cho thấy cứ 5 bà mẹ Việt Nam thì có 2 bà mẹ thiếu hụt gen FUT2, gen hỗ trợ tiết một số HMO chuyên biệt, điều này dẫn đến việc sữa mẹ có tiềm năng bị thiếu hụt bộ đôi HMO quan trọng là 2’FL và DFL [15].
Với những trường hợp mẹ không đủ điều kiện cho bé bú mà muốn bé có thể nhận đủ cả prebiotic và probiotic, đặc biệt là 6 HMO thì công thức sữa cải tiến với 6 HMO và bộ đôi probiotic BB-12, LGG và prebiotic GOS/FOS với hàm lượng phù hợp sẽ là lựa chọn mà mẹ có thể cân nhắc.
Vai trò của bộ đôi lợi khuẩn BB-12 & LGG và chất xơ HMO, GOS/FOS trong việc thúc đẩy tiêu hóa khỏe mạnh ở trẻ
Trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã cố gắng nghiên cứu để đưa một số loại lợi khuẩn (probiotic) và chất xơ (prebiotic) vào sữa công thức, nhằm hỗ trợ trẻ sơ sinh và nhũ nhi cải thiện tiêu hóa, giúp tối ưu hệ vi sinh đường ruột [16]. Để kéo gần khoảng cách với sữa mẹ, 2 thành phần được các nhà khoa học đặc biệt quan tâm khi nghiên cứu là prebiotic HMO, GOS/FOS cũng như các lợi khuẩn probiotic BB-12 và LGG.
Lợi khuẩn BB-12 và LGG
Bifidobacterium animalis subsp. lactis (hay còn được gọi tắt là BB-12) là một loại vi khuẩn ban đầu được phân lập trong sữa lên men, còn Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) là chủng vi khuẩn thuộc chi Lactobacillus được cấp bằng sáng chế vào năm 1989 nhờ vào khả năng sống sót và phát triển trong môi trường pH axit ở dạ dày [16], [17]. Nhiều bằng chứng khoa học đã chỉ ra việc bổ sung BB-12 cho trẻ có thể giúp tăng “quân số” Bifidobacterium có trong cơ thể nhằm ức chế một số loại vi khuẩn không “thân thiện” với hệ tiêu hóa, từ đó giúp tăng cường sức đề kháng [18]. Trong khi đó, LGG có khả năng tạo ra cả lớp màng sinh học để bảo vệ niêm mạc ruột, từ đó giúp hạn chế các bệnh lý liên quan đến nhiễm trùng đường tiêu hóa [17].
Chất xơ HMO, GOS/FOS
Để kích thích có chọn lọc những loại vi khuẩn tốt như BB-12 phát triển, đường ruột cũng cần có các loại chất xơ như HMO hay GOS/FOS nhằm hỗ trợ quá trình chuyển hóa và lên men. Đây cũng chính là những loại chất xơ được nghiên cứu lâm sàng nhằm xác định những lợi ích của chúng khi kết hợp với lợi khuẩn như BB-12.
Human Milk Oligosaccharides (HMO)
HMO là một loại đường có cấu trúc phức tạp nhưng có thể tạo điều kiện thuận lợi để lợi khuẩn BB-12 và LGG phát triển do đây là một trong những loại prebiotic giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh vật đường ruột. HMO có hơn 200 loại khác nhau nhưng 6 HMO tiêu biểu thuộc 3 phân nhóm mà mẹ cần bổ sung cho bé là 2′-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL, 6′-SL và DFL [7].
Việc bổ sung đủ cả 6 HMO này sẽ giúp đa dạng hệ lợi khuẩn, hỗ trợ cân đối hệ vi sinh đường ruột; có tiềm năng tạo sự tương hỗ và cộng hưởng ở một số chủng lợi khuẩn chẳng hạn như BB-12 và LGG, từ đó giúp tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột, nâng cao hiệu quả miễn dịch cũng như sức khỏe tổng thể; có thể giúp tăng gấp đôi lượng axit béo chuỗi ngắn (SCFA), một hoạt chất sinh học tiềm năng trong việc tăng cường sức khỏe trẻ [12].
Tuy nhiên, đa phần các công thức sữa hiện nay chỉ có 5 HMO, thiếu mất DFL hoặc 3-FL, trong khi 2 HMO này rất quan trọng để con nhận được lợi ích kể trên. Ngoài ra, một số mẹ Việt Nam cũng bị thiếu gen sản xuất một số HMO nhất định, điều này khiến sữa bị thiếu hụt bộ đôi HMO 2’-FL và DFL [15]. Do đó, để con phát triển hệ vi sinh đường ruột tốt nhất thì điều quan trọng là mẹ cần chọn cho con các công thức sữa cải tiến, có đủ cả 6 HMO với hàm lượng cao đến khoảng 58% HMO có trong sữa mẹ.
Galacto-oligosaccharides (GOS) và Fructo-oligosaccharides (FOS)
GOS và FOS đều là những loại chất xơ giúp nuôi dưỡng các loại vi khuẩn có lợi trong đó bao gồm lợi khuẩn BB-12 và LGG. Việc bổ sung 2 loại prebiotic này sẽ giúp hạn chế sự bám dính của mầm bệnh, tạo ra các phản ứng chống viêm, ngăn ngừa táo bón cũng như giúp cơ thể hấp thu các chất dinh dưỡng tốt hơn [7], [20].
Tóm lại, để giúp hệ vi sinh đường ruột của bé phát triển, mẹ sẽ cần bổ sung đồng thời cả lợi khuẩn và chất xơ. Nếu tạm thời không thể cho bé bú mẹ, mẹ nên chọn sản phẩm công thức sữa cải tiến với 6 HMO cùng bộ đôi “chiến binh” 2 tỷ lợi khuẩn BB-12, LGG trong 100g bột và chất xơ GOS/FOS để giúp bé hoàn thiện hệ vi sinh đường ruột trong 1000 ngày đầu sau sinh.
Hy vọng những thông tin trên có thể giúp mẹ hiểu thêm về những lợi ích của prebiotic và probiotic cũng như lợi ích của việc bổ sung 6 HMO trong việc cải thiện các vấn đề tiêu hóa, từ đó mẹ có các biện pháp bổ sung dinh dưỡng phù hợp, giúp việc chăm sóc bé được dễ dàng và an tâm hơn.
[embed-health-tool-vaccination-tool]
