Tai biến mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ não, xảy ra khi các mạch máu của não bị vỡ (xuất huyết não), co thắt hoặc tắc nghẽn (nhồi máu não), làm giảm lưu lượng máu não nghiêm trọng. Tình trạng này dẫn đến các mô não không được cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng, khiến tế bào chết một vài phút ngay sau đó. Thuốc điều trị tai biến mạch máu não được dùng kịp thời sẽ giúp hạn chế các tổn thương não.

Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu những thông tin cần biết về thuốc điều trị tai biến mạch máu não ngay sau đây nhé!

Tai biến mạch máu não diễn ra rất nhanh chóng, các nhân viên y tế cấp cứu tại bệnh viện phải khẩn trương tìm ra loại đột quỵ não mà bệnh nhân mắc phải. Bởi việc điều trị khẩn cấp do đột quỵ phụ thuộc vào việc bạn đang bị tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ hay do xuất huyết.

I. Thuốc điều trị tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ

Tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ (hay còn gọi là đột quy nhồi máu não) phổ biến hơn đột quỵ xuất huyết não. Nguyên nhân là do có cục máu đông làm bít tắc hoàn toàn dòng máu lên nuôi não. Vì vậy, cấp thiết trong điều trị là dùng thuốc/can thiệp tái thông động mạch bị tắc. Cụ thể là:

1. Điều trị tai biến mạch máu não với thuốc tiêu sợi huyết

Thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch khẩn cấp

Thuốc điều trị tai biến mạch máu não với nguyên nhân thiếu máu cục bộ được ưu tiên sử dụng hàng đầu là thuốc tiêu sợi huyết (hay còn gọi là thuốc làm tan cục máu đông). Bác sĩ sẽ chỉ định thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch khẩn cấp trong vòng 4,5 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng đột quỵ não.

Hiện nay phương pháp được xem là tiêu chuẩn vàng cho điều trị nhồi máu não cấp là truyền tĩnh mạch chất kích hoạt plasminogen (tPA), còn được gọi là alteplase. tPA thường được chỉ định truyền tĩnh mạch trong 4,5 giờ đầu sau khi khởi phát dấu hiệu đột quỵ, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn lựa chọn điều trị và không có bất kỳ chống chỉ định nào của thuốc tiêu sợi huyết.

Thuốc điều trị tai biến mạch máu não đưa trực tiếp vào não

Thay vì truyền tPA vào tĩnh mạch, các bác sĩ có thể sẽ chỉ định bơm trực tiếp vào động mạch não bị tắc của bệnh nhân. Bằng cách đặt một ống thông từ động mạch đùi, luồn qua động mạch chủ, đi lên đến các động mạch cấp máu cho não, bơm thuốc tPA trực tiếp vào nơi động mạch bị tắc. Tuy nhiên, hiện tại phương pháp điều trị này ít được sử dụng.

Can thiệp nội mạch lấy huyết khối cơ học

Đối với những bệnh nhân nhồi máu não cấp do tắc mạch lớn vào viện trong cửa sổ 6 giờ hoặc mở rộng đến 24 giờ kể từ khởi phát triệu chứng, thay vì chọn thuốc điều trị tai biến mạch máu não, bác sĩ có thể đánh giá và chỉ định phương pháp lấy huyết khối cơ học nhằm tái tưới máu nhu mô não nếu đáp ứng các tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân.

Bạn có thể xem thêm: Phẫu thuật tai biến mạch máu não và những điều cần biết

2. Điều trị dự phòng với thuốc chống kết tập tiểu cầu

Các hướng dẫn của Hội Tim mạch Hoa Kỳ/ Hội Đột quỵ Hoa Kỳ khuyến cáo uống thuốc kháng kết tập tiểu cầu/ thuốc chống đông trong vòng 24 – 48h kể từ khi bắt đầu đột quỵ do thiếu máu cục bộ tùy theo nguyên nhân nhồi máu não.

Ngoài ra, đối với bệnh nhân nhồi máu não, để dự phòng tái phát cần phải tìm và điều trị nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây nhồi máu não như các bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, thừa cân/béo phì, hút thuốc lá, …

Lợi ích của các phương pháp điều trị này chủ yếu liên quan đến việc giảm nguy cơ tái phát đột quỵ. Bạn cần uống thuốc theo chỉ định điều trị của bác sĩ và tái khám định kỳ.

II. Thuốc điều trị đột quỵ não do xuất huyết

Điều trị đột quỵ não do xuất huyết phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ xuất huyết. Trong đó, các phương pháp điều trị khẩn cấp chủ yếu nhắm vào việc cầm máu. Bước tiếp theo là tìm ra nguyên nhân và giải quyết chúng đồng thời dự phòng hạn chế các biến chứng của xuất huyết não, chẳng hạn như:

• Thuốc chống động kinh dự phòng co giật.
• Thuốc hạ áp nếu nguyên nhân chảy máu não là do huyết áp cao.
• Lợi tiểu thẩm thấu giảm áp lực nội sọ.
• Thuốc điều trị tai biến mạch máu não do xuất huyết liên quan đến thuốc chống đông như warfarin hay heparin hoặc rối loạn đông máu gồm tiêm tĩnh mạch thuốc vitamin K, truyền huyết tương đông lạnh (FFP), truyền phức hợp prothrombin cô đặc (PCC), truyền tĩnh mạch rFVIIa.
• Điều trị đột quỵ não do xuất huyết liên quan đến thuốc chống kết tập tiểu cầu thì chỉ truyền tiểu cầu khi giảm tiểu cầu rất thấp.
• Dùng thêm các statin để cải thiện di chứng sau đột quỵ xuất huyết não. Gồm có atorvastatin hay rosuvastatin.

III. Các phương pháp hỗ trợ điều trị tai biến mạch máu não

1. Chống phù não sau tai biến

Phù não thường xảy ra trong 72 – 96 giờ sau khi khởi phát đột quỵ. Tuy nhiên tình trạng phù não nặng không quá thường gặp, chỉ chiếm 10-20%. Các phương pháp giúp làm giảm phù não bao gồm:

• Nằm đầu cao 30 – 45 độ
• Truyền dung dịch manitol ngắt quãng.
• Truyền dung dịch muối ưu trương
• Thông khí nhân tạo
• Phẫu thuật mở sọ giảm áp với những bệnh nhân tai biến mạch máu não lớn có phù não đe dọa tính mạng.

2. Chống động kinh sau tai biến mạch máu não

Khoảng 2 – 23% bệnh nhân xuất hiện cơn động kinh cục bộ hay toàn thể trong ngày đầu tiên sau đột quỵ thiếu máu não. Mặc dù không thể điều trị dự phòng cơn động kinh đầu tiên sau nhồi máu não nhưng có thể ngăn ngừa các cơn động kinh sau bằng thuốc chống động kinh.

Bạn có thể xem thêm: Các bài tập giúp phục hồi di chứng tai biến mạch máu não

3. Thuốc chống đông máu và dự phòng huyết khối

Nếu bệnh nhân tai biến mạch máu não do thuyên tắc (ví dụ rung nhĩ) có thể được điều trị với thuốc chống đông để ngăn ngừa nguy cơ cục máu đông làm tắc mạch. Tuy nhiên cần phải cân nhắc trước nguy cơ xuất huyết chuyển dạng.

4. Thuốc bảo vệ hệ thần kinh

Mục đích chính của việc sử dụng thuốc bảo vệ hệ thần kinh là nhằm hạn chế giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh từ vùng não thiếu máu để có thể tăng cường khả năng sống sót của các tế bào thần kinh này.

5. Hạ thân nhiệt

Mặc dù chưa có nghiên cứu nào cho thấy vai trò của hạ thân nhiệt trong điều trị tai biến mạch máu não nhưng sốt có thể làm tăng nguy cơ tử vong ở bệnh nhân tai biến mạch máu não.

Nếu bệnh nhân sốt > 38° C thì dùng acetaminophen (paracetamol) dưới dạng đường uống hay đút trực tràng. Trường hợp bệnh nhân không uống được hoặc không có acetaminophen đặt trực tràng thì có thể dùng thuốc dạng truyền tĩnh mạch.

Trên đây là các thông tin về thuốc điều trị tai biến mạch máu não khẩn cấp và dự phòng biến chứng. Hy vọng sẽ giúp bạn trang bị thêm kiến thức để đối phó với tình trạng khẩn cấp này.