Tham vấn y khoa: TS. Dược khoa Trương Anh Thư · Dược · Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM
Methylphenidate là một kích thích hệ thống thần kinh trung ương. Nó ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền hóa học trong não, góp phần vào tính hiếu động và kiểm soát các xung động.
Methylphenidate được sử dụng để điều trị rối loạn giảm chú ý (ADD), hội chứng tăng động giảm chú ý (ADHD), và chứng ngủ rũ.
Methylphenidate cũng có thể được sử dụng cho các mục đích không được liệt kê trong hướng dẫn thuốc.
Hãy sử dụng methylphenidate chính xác theo quy định của bác sĩ. Thực hiện theo các hướng dẫn trên nhãn thuốc của bạn. Bác sĩ của bạn đôi khi có thể thay đổi liều của bạn để chắc chắn rằng bạn sẽ có được kết quả tốt nhất. Không dùng thuốc này với số lượng lớn hơn hoặc nhỏ hơn hoặc lâu hơn so với khuyến cáo.
Một số loại thuốc biệt dược trên nên được sử dụng ít nhất 30 phút trước bữa ăn. Viên methylphenidate nén phóng thích kéo dài có thể uống cùng hoặc không có thức ăn. Thực hiện theo các hướng dẫn trên nhãn thuốc.
Các viên nén methylphenidate phải được nhai trước khi nuốt nó.
Đối với thuốc dạng siro, đo lương với dụng cụ phân liều thuốc, hoặc bằng muỗng đặc biệt hoặc ly đặc biệt. Nếu bạn không có một thiết bị đo liều, hãy hỏi dược sĩ.
Lắc hỗn hợp dịch uống (Quillivant) trước khi bạn đo liều.
Đừng đập, nhai, hoặc phá vỡ một viên thuốc methylphenidate nén phóng thích kéo dài.Nuốt trọn. Phá vỡ viên thuốc có thể gây ra việc phóng thích cùng 1 lúc.
Bạn có thể mở viên nang nén phóng thích kéo dài và rắc thuốc vào một cái thìa để dễ nuốt hơn. Nuốt ngay mà không cần nhai. Vứt bỏ vỏ năng đi.
Để ngăn chặn các vấn đề giấc ngủ, uống thuốc này vào buổi sáng.
Nếu bạn cần phải phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật nói trước thời gian mà bạn đang sử dụng methylphenidate. Bạn có thể cần phải ngừng sử dụng thuốc trong một thời gian ngắn.
Theo dõi lượng thuốc sử dụng từ mỗi chai mới. Methylphenidate là một loại thuốc bị lạm dụng và bạn nên biết nếu có ai đang sử dụng thuốc không đúng cách hoặc không có toa bác sĩ.
Bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm, tránh ánh sáng. Không bảo quản trong phòng tắm. Không bảo quản trong ngăn đá. Mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì, hoặc hỏi dược sĩ. Giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.
Không vứt thuốc vào toilet hoặc đường ống dẫn nước trừ khi có yêu cầu. Vứt thuốc đúng cách khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng. Tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương về cách tiêu hủy thuốc an toàn.
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.
Liều thông thường cho người lớn mắc chứng tăng động thiếu chú ý:
Viên nén phóng thích tức thời bao gồm viên nén nhai (Ritalin, Methylin, methylphenidate):
Viên nén phóng thích kéo dài (Ritalin SR, Metadate ER):
Viên nang phóng thích kéo dài (Metadate CD):
Hỗn dịch uống (Quillivant XR):
Viên nang phóng thích kéo dài (Ritalin LA):
Viên nén phóng thích kéo dài (Concerta) :
Đối với bệnh nhân đã sử dụng methylphenidate:
Miếng dán thấm qua da (Daytrana):
Liều lượng nên được điều chỉnh để thực hiện dựa trên lịch trình chuẩn độ khuyến cáo sau đây:
Liều thông thường cho người lớn mắc chứng ngủ rũ:
Viên nén phóng thích tức thời (Ritalin, Methylin, methylphenidate):
Viên nén phóng thích kéo dài (Ritalin SR, Metadate ER):
Viên nang phóng thích kéo dài (Metadate CD):
Viên nén phóng thích kéo dài (Concerta):
Đối với bệnh nhân đã sử dụng methylphenidate:
Liều thông thường cho trẻ mắc chứng tăng động thiếu chú ý:
Trẻ 6 tuổi trở lên:
Viên nén phóng thích thức thời bao gồm viên nén nhai (Ritalin, Methylin, methylphenidate):
Viên nén phóng thích duy trì (Ritalin SR, Metadate ER):
Viên nang phóng thích kéo dài (Metadate CD):
Hỗn hợp dịch uống (Quillivant XR):
Viên nén phóng thích kéo dài (Concerta):
Miếng dán thấm qua da (Daytrana):
Liều lượng nên được điều chỉnh để thực hiện dựa trên lịch trình chuẩn độ khuyến cáo sau đây:
Methylphenidate có những dạng và hàm lượng sau:
Gọi cấp cứu nếu bạn có bất cứ dấu hiệu của một phản ứng dị ứng: phát ban; khó thở; sưng mặt, môi, lưỡi, hoặc họng.
Ngưng sử dụng methylphenidate và hãy gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn có:
Phản ứng phụ thường có thể bao gồm:
Không phải ai cũng biểu hiện các tác dụng phụ như trên. Có thể có các tác dụng phụ khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
Trước khi sử dụng Methylphenidate bạn nên chú ý một số vấn đề sau:
Nói với bác sĩ và dược sĩ của bạn nếu bạn bị dị ứng với methylphenidate, với loại thuốc nào khác, hoặc bất kỳ thành phần trong sản phẩm methylphenidate bạn đang dùng. Hãy hỏi bác sĩ của bạn hoặc kiểm tra hướng dẫn thuốc cho một danh sách các thành phần.
Cho bác sĩ của bạn nếu bạn đang dùng thuốc chế monoamine oxidase (MAO), bao gồm cả isocarboxazid (Marplan), phenelzine (Nardil), selegilin (ELDEPRYL, Emsam, Zelapar), và tranylcypromin (PARNATE), hoặc đã ngừng dùng thuốc trong 14 ngày qua . Bác sĩ có thể sẽ cho bạn biết không sử dụng methylphenidate cho đến ít nhất 14 ngày đã trôi qua kể từ lần cuối bạn sử dụng một chất ức chế MAO.
Nói với bác sĩ và dược sĩ thuốc kê toa và không kê toa, vitamin, các thực phẩm bổ sung, và các sản phẩm thảo dược bạn đang dùng hoặc kế hoạch để có bạn. Hãy chắc chắn để đề cập đến bất cứ điều nào sau đây:
Nói cho bác sĩ của bạn nếu bạn hay bất cứ ai trong gia đình bạn có hay đã từng có hội chứng Tourette (lặp đi lặp lại hành vi và lời nói), không kiểm soát được hành vi, không kiểm soát được lời nói. Cũng nói với bác sĩ của bạn nếu bạn có bệnh tăng nhãn áp (tăng áp suất trong mắt có thể gây mất thị lực), tuyến giáp hoạt động quá mức, hoặc cảm giác lo lắng, căng thẳng, hoặc kích động. Nếu bạn đang dùng viên nén phóng thich kéo dài và tác động trung bình(Metadate ER) hoặc viên nang phóng thích và tác dộng kéo dài (Metadate CD), cho bác sĩ của bạn nếu bạn có bất kỳ điều đó ngăn cản bạn từ việc tiêu hóa thức ăn có chứa đường, tinh bột, hoặc các sản phẩm sữa thông thường. Bác sĩ có thể sẽ cho bạn biết không sử dụng methylphenidate nếu bạn có bất kỳ các điều trên.
Nói cho bác sĩ của bạn nếu bất cứ ai trong gia đình bạn có hay đã từng có nhịp tim bất thường hoặc đã qua đời đột ngột. Cũng nói với bác sĩ của bạn nếu bạn đã gần đây đã có một cơn đau tim và nếu bạn có hoặc đã từng có khuyết tật tim, huyết áp cao, bệnh tim, tim hoặc mạch máu bất thường, xơ cứng động mạch, hoặc các vấn đề khác về tim. Bác sĩ có thể sẽ cho bạn biết không sử dụng methylphenidate nếu bạn có bệnh tim hoặc nếu có nguy cơ cao mà bạn có thể phát triển bệnh tim.
Nói cho bác sĩ của bạn nếu bạn hay bất cứ ai trong gia đình bạn có hay đã từng bị trầm cảm, rối loạn lưỡng cực (tâm trạng thay đổi đến từ chán nản để kích thích bất thường), hung phấn (điên cuồng, tâm trạng phấn khích bất thường), hoặc đã nghĩ về hoặc tự tử. Cũng nói với bác sĩ của bạn nếu bạn có hoặc từng cơn co giật đã có, điện não đồ bất thường (EEG – một thử nghiệm để đo hoạt động điện trong não), các vấn đề lưu thông trong các ngón tay hoặc ngón chân, hoặc bị bệnh tâm thần. Nếu bạn đang dùng các dạng viên nhai, nói với bác sĩ của bạn nếu bạn gặp khó khăn khi nuốt hoặc nếu bạn có phenyl keto niệu (PKU, một bệnh di truyền, trong đó một chế độ ăn uống đặc biệt phải được theo dõi để ngăn chặn chậm phát triển trí tuệ). Nếu bạn đang uống viên nén giải phóng và tác dụng kéo dài (Concerta), cho bác sĩ của bạn nếu bạn bị hẹp hoặc tắc nghẽn của hệ thống tiêu hóa.
Nói với bác sĩ của bạn nếu bạn đang mang thai, dự định có thai, hoặc đang cho con bú. Nếu bạn có thai trong khi dùng Methylphenidate, hãy gọi bác sĩ ngay lập tức.
Nói chuyện với bác sĩ của bạn về nguy cơ và lợi ích của việc methylphenidate nếu bạn từ 65 tuổi trở lên. Người lớn tuổi không nên thường xuyên sử dụng methylphenidate bởi vì nó không phải là an toàn như các loại thuốc khác có thể được sử dụng để điều trị các tình trạng tương tự.
Nếu bạn đang có phẫu thuật, kể cả phẫu thuật nha khoa, hãy nói cho bác sĩ hoặc nha sĩ mà bạn đang dùng Methylphenidate.
Bạn nên biết rằng methylphenidate nên được sử dụng như là một phần của một phác đồ điều trị tổng thể cho triệu chứng rối loạn tăng động giảm chú ý, trong đó có thể bao gồm tư vấn và đặc biệt là giáo dục. Hãy chắc chắn để làm theo tất cả các bác sĩ của bạn và/hoặc hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú. Trước khi dùng thuốc, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ. Thuốc này thuộc nhóm thuốc C đối với thai kỳ, theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA).
Ghi chú: Phân loại thuốc dùng cho phụ nữ có thai:
Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Tài liệu này không bao gồm đầy đủ các tương tác thuốc có thể xảy ra. Hãy viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn xem. Không được tự ý dùng thuốc, ngưng hoặc thay đổi liều lượng của thuốc mà không có sự cho phép của bác sĩ.
Những loại thuốc nhất định không được dùng trong bữa ăn hoặc cùng lúc với những loại thức ăn nhất định vì có thể xảy ra tương tác. Rượu và thuốc lá cũng có thể tương tác với vài loại thuốc nhất định. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia sức khỏe của bạn về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.
Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đặc biệt là:
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất.
Triệu chứng quá liều có thể bao gồm:
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.
Miễn trừ trách nhiệm
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!