Hội chứng lo lắng vì xa cách ở trẻ: Mẹ hiểu, bé vui, gia đình hạnh phúc

Sáng nào, bé cưng cũng buồn mỗi khi đến trường; thậm chí, cứ đến trước cổng trường là bé lại nước mắt ngắn nước mắt dài. Khi có biểu hiện này, trẻ có khả năng đang gặp phải hội chứng lo lắng vì xa cách đấy. 

Hội chứng lo lắng vì xa cách là triệu chứng mà trẻ nhỏ không muốn chia xa với người chăm sóc gần gũi nhất, thường là mẹ. Trong thực tế, điều này hết sức bình thường và nó cũng phản ánh mối quan hệ mật thiết giữa bạn và bé.

Trong sáu tháng đầu, trẻ sơ sinh không nhận ra bất cứ ai. Do đó, bạn gửi bé cho người khác trông thì cũng không sao. Tuy nhiên, sau 6 tháng, bé đã học được cách nhận diện gương mặt. Lúc này, mối quan hệ giữa bé với bố mẹ hoặc người chăm sóc trở nên chặt chẽ hơn. Ngoài ra, bé cũng hiểu được rằng dù mình không nhìn thấy đối tượng thì nó vẫn tồn tại. Đó là lúc sự gắn bó của mẹ và con đã trở nên sâu sắc hơn.

Hội chứng lo lắng vì xa cách cho thấy bé đang bắt đầu cảm nhận được cảm giác an toàn và hiểu được rằng mọi vật vẫn tồn tại ngay cả khi chúng nằm ngoài tầm nhìn. Vì vậy, nếu bạn thấy bé khóc và buồn khi bạn không ở cạnh thì cũng đừng quá lo mà hãy an tâm rằng mình đang làm tốt vai trò của một người mẹ.

Có phải tất cả trẻ đều bị hội chứng này?

Lo lắng vì xa cách là một biểu hiện cho thấy trẻ đang phát triển tính độc lập và cảm giác an toàn. Thông thường, tất cả các bé đều có triệu chứng này nhưng được biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau.

Đa số trẻ sơ sinh sẽ có dấu hiệu của hội chứng lo lắng vì xa cách trong những tình huống nhất định, chẳng hạn như khi bạn cho bé đi vệ sinh, khi bạn cho bé đi ngủ và rời khỏi phòng… Vậy khi nào trẻ sẽ mắc phải phải hội chứng này?

Hội chứng lo lắng vì xa cách xảy ra khi nào?

Lần đầu tiên bé cảm thấy lo lắng về sự xa cách là khoảng 8 tháng tuổi. Khi bé hiểu rằng bố mẹ vẫn còn tồn tại ngay cả khi không nhìn thấy. Điều này sẽ đạt đến đỉnh điểm ở giai đoạn 13 – 15 tháng và kéo dài khoảng 2 – 5 tháng.

Hội chứng lo lắng vì xa cách thường xảy ra khi người chăm sóc chính, thường là mẹ, đi ra ngoài. Bé biết rằng bạn đã rời khỏi nhưng không biết khi nào bạn sẽ trở lại vì bé vẫn chưa hiểu được khái niệm về thời gian.

Sự lo lắng này kéo dài cho đến khi bé bắt đầu hiểu rằng không phải bố mẹ xa mình mãi mãi mà đơn giản chỉ là bố mẹ đi làm hoặc đi ra ngoài làm một việc gì đó rồi sẽ quay lại ngay. Triệu chứng của hội chứng này có rất nhiều và thường được thể hiện thông qua các hành vi khác nhau.

Biểu hiện của hội chứng lo lắng vì xa cách

Bạn có thể xác định hội chứng này thông qua những dấu hiệu sau:

1. Bé khóc khi ở một mình với người khác. Đây là dấu hiệu cơ bản nhất của hội chứng này. Thậm chí, trẻ cũng có thể khóc khi ở một mình với bố vì bố thường không phải là người chăm sóc chính.
2. Bé thường thức giấc nhiều lần và khóc vào ban đêm. Bên cạnh đó, bé cũng có thể gặp phải những cơn ác mộng về việc phải chia cách với bạn. Tất cả những gì bạn cần làm là an ủi bé để đem đến cho bé cảm giác an toàn.
3. Bé thường thức dậy sớm và không thể ngủ lại trừ khi bạn vẫn còn ở cạnh bé.
4. Bé sẽ bám lấy bạn khi bạn đưa bé đến những nơi mới hoặc gặp gỡ những người lạ mặt.
5. Một số bé sẽ bắt đầu trở nên cáu gắt và khó giữ bình tĩnh.
6. Bé không thích chơi đồ chơi mà thay vào đó bé muốn bạn phải chơi cùng bé. Mặc dù điều này hơi tốn thời gian nhưng bạn vẫn nên chơi với bé một lát trước khi đi làm. Đây là cách tuyệt vời để nói tạm biệt với bé.

Các giai đoạn của hội chứng này

Sự lo lắng vì xa cách thường xảy ra ở các giai đoạn khác nhau trong quá trình phát triển của bé. Ở mỗi giai đoạn sẽ có những hướng xử lý khác nhau:

1. Trẻ sơ sinh

Khoảng 8 tháng, trẻ bắt đầu cảm thấy lo lắng vì xa cách. Tình trạng này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng cho đến khi bé hiểu rằng bạn sẽ không bỏ bé vĩnh viễn.

Làm thế nào để giúp bé vượt qua?

• Gửi bé cho người giữ trẻ sớm: Hãy bắt đầu gửi bé cho người trông trẻ khi bé 6 tháng. Điều này sẽ giúp bé quen với người lạ và sự vắng mặt của bạn.

• Hãy để hành động thống nhất với lời nói: Khi bạn để bé lại và đi về phía cửa, bé sẽ cảm nhận được rằng bạn đang để bé lại một mình. Hãy tự tin, mỉm cười và chào tạm biệt một cách vui vẻ. Bé chỉ có thể tự tin khi bạn tin tưởng rằng bé sẽ ổn với người trông trẻ.

2. Trẻ mới biết đi

Tình trạng lo lắng vì xa cách sẽ tăng lên trong giai đoạn từ 1 – 2 tuổi và một số bé sẽ vượt qua được nó trước khi đến tuổi đi học. Khoảng hai tuổi, bé đã có mối quan hệ gắn bó với bố mẹ. Bé hiểu rằng bạn sẽ trở lại nhưng vẫn muốn bạn ở lại với bé. Bên cạnh đó, bé cũng biết rằng mỗi khi khóc, bạn sẽ có phản ứng như ẵm bồng, vỗ về… Do đó, bé sẽ làm bất cứ điều gì để bạn ở lại.

Làm thế nào để giúp bé vượt qua?

3. Trẻ mẫu giáo

Mỗi buổi sáng, ở trường mầm non luôn diễn ra một hình ảnh quen thuộc: Một số trẻ cứ rưng rưng nước mắt, bám chặt lấy bố mẹ mà không chịu vào lớp.

Những sự thay đổi về môi trường như trường học mới, nhà mới hoặc sự xuất hiện của những người họ hàng cũng có thể khiến bé cảm thấy lo lắng vì xa cách. Tình trạng này thường kéo dài trong vài tuần cho đến khi bé hiểu rằng bố mẹ sẽ đến đón mình ở trường, ngôi nhà mới cũng an toàn như ngôi nhà cũ và mình vẫn có thể vui chơi với những người họ hàng này.

Làm thế nào để giúp bé vượt qua?

• Hãy điều chỉnh cảm xúc của trẻ: Nói với trẻ rằng: “Bố mẹ biết rằng con đang sợ hãi và lo lắng nhưng đây chỉ là do con chưa quen. Khi đã quen, chắc chắn con sẽ trải qua những khoảnh khắc rất vui vẻ đấy”. Hãy cố gắng thuyết phục để trẻ hiểu rằng trẻ hoàn toàn có thể đối phó với nỗi sợ hãi và lo lắng của mình.

• Dành thêm thời gian cho con: Hãy cố gắng dành nhiều thời gian cho con để trẻ hiểu rằng mình vẫn được bố mẹ chú ý, vẫn cảm thấy an toàn. Nếu trẻ sắp có em, hãy chú ý đến trẻ nhiều hơn để con không cảm thấy mình bị lãng quên.

• Lập thời khóa biểu: Nếu những hoạt động của trẻ được lặp lại mỗi ngày thì trẻ sẽ dần có thói quen. Điều này sẽ rất hữu ích khi trẻ bước vào giai đoạn bắt đầu cảm thấy lo lắng vì xa cách bởi trẻ biết rằng điều gì sẽ xảy ra tiếp theo và khi nào mình sẽ được gặp bố mẹ.

• Đừng nổi nóng với trẻ: Đôi lúc, trẻ trở nên cáu kỉnh và bắt buộc bạn phải làm theo yêu cầu của mình cho bằng được, chẳng hạn như phải ngủ với trẻ mỗi tối… Tuy nhiên, dù trẻ có cư xử thế nào, bạn vẫn nên giữ bình tĩnh và giải quyết bằng tình yêu thương.

Lo lắng vì xa cách ở trẻ sơ sinh vào ban đêm

Tình trạng này sẽ khiến cả bạn và bé đều mất ngủ. Bé sẽ thức dậy nhiều lần trong đêm và khóc cho đến khi thấy được bạn. Dưới đây là một số cách mà bạn có thể đương đầu với tình trạng này:

1. Nói chuyện với bé

Khi bạn cho bé đi ngủ, đừng rời đi ngay lập tức mà hãy nán lại để trò chuyện và hát cho bé. Sau đó rời khỏi phòng khoảng vài giây và quay trở lại. Dần dần, tăng thời gian rời khỏi phòng lâu hơn cho đến khi bé quen với việc không có bạn bên cạnh.

2. Tập cho bé một số thói quen trước khi đi ngủ

Để giúp bé ngủ ngon hơn, trước khi đi ngủ, bạn có thể xoa bóp, hát ru hoặc âu yếm để bé không còn cảm giác lo lắng vì xa cách.

3. An ủi bé

Hãy ở gần sau khi bé đã ngủ. Khi tỉnh dậy mà không thấy bạn, bé sẽ cảm thấy sợ hãi. Do đó, hãy đảm bảo rằng lúc này bạn sẽ chạy đến ngay để an ủi bé.

4. Đừng lén rời khỏi phòng

Đây là một hành động có thể dẫn đến những điều không tốt sau này. Nếu bạn biến mất một cách bất ngờ, bé sẽ cảm thấy không an toàn và không còn tin tưởng ở bạn. Vì vậy, thay vì lén rời đi, hãy chúc bé ngủ ngon và rời khỏi phòng.

5. Quay lại phòng bé

Nếu bé khóc, hãy trở lại phòng và xem bé nhưng chỉ trong một khoảng thời gian ngắn. Và chắn chắn rằng bé sẽ ngủ thiếp đi khi không có bạn bên cạnh.

6. Giữ bình tĩnh

Mỗi khi nghe con khóc, bạn lại thấy xót. Tuy nhiên, đừng để điều này hiển thị trên khuôn mặt bạn. Hãy tự tin và hạnh phúc để bé biết rằng mọi thứ đều tốt và không có lý do gì để không vui. Bé sẽ cảm nhận được cảm xúc của bạn và tự động thả lỏng cơ thể.

7. Chơi ú òa

Chơi ú òa sẽ giúp bé hiểu rằng dù bạn có biến mất thì bạn vẫn sẽ quay lại.

Làm thế nào để bé tách xa bạn dễ dàng?

Xa cách không bao giờ là điều dễ dàng. Việc chào tạm biệt bé cưng của mình có lẽ là một trong những điều khó nhất đối với các bà mẹ. Dưới đây là một số cách mà bạn có thể thử:

1. Tạo thói quen

Duy trì thói quen nói lời tạm biệt. Thói quen này có thể giúp bé tin tưởng rằng bạn sẽ trở lại và bé sẽ vượt qua điều này một cách dễ dàng.

2. Luyện tập thường xuyên

Hãy tập cho bé quen dần với cảm giác chia ly trước khi cho bé đi mẫu giáo bằng cách để bé lại với người chăm sóc hoặc ông bà trong một thời gian và bạn hãy tránh mặt đi. Điều này sẽ giúp bé cảm thấy sẵn sàng hơn khi đến trường. Luyện tập sớm sẽ tạo thành thói quen cho bé.

3. Cho bé khoảng thời gian để làm quen

Hãy để bé làm quen với người trông trẻ hoặc một môi trường mới. Cho bé một thời gian để thích nghi và nếu được, khi đi học hãy cho bé mang theo một ít đồ chơi hoặc một cái chăn để bé cảm nhận được sự quen thuộc giống như ở nhà.

4. Nói chuyện với bé

Khi đưa bé đi học, hãy nói chuyện với bé. Hãy giúp trẻ hiểu rằng mình phải đi nhà trẻ hoặc phải ở nhà cho đến khi cha mẹ trở lại. Bạn có thể nói với bé: “Mẹ sẽ đến đón con ngay sau giờ làm việc, từ giờ đến lúc đó, con hãy chơi với cô giáo và các bạn nhé. Buổi trưa mẹ sẽ gọi cho con”.

Mỗi lần bé khóc, đừng dỗ bé. Việc dỗ bé nín chỉ khiến cảm giác lo lắng tăng cao. Thay vào đó, hãy để bé khóc và thể hiện cảm xúc của mình. Cho bé thời gian để thích ứng với cảm giác chia ly. Bé sẽ ngừng khóc nếu bạn không can thiệp.

6. Luôn nói lời tạm biệt

Đừng bao giờ rời đi mà không nói lời tạm biệt. Nếu bạn lén bỏ đi, bé sẽ buồn đấy. Hãy duy trì nó như một thói quen mỗi ngày. Đừng quay trở lại sau khi bạn đã nói lời tạm biệt; điều đó sẽ chỉ khiến mọi thứ tồi tệ hơn.

7. Chọn thời điểm thích hợp để rời đi

Sự xa cách lại càng trở nên khó hơn bao giờ hết khi bé mệt mỏi hoặc đói. Vì vậy, chỉ nên rời khỏi khi bé cảm thấy hạnh phúc và khỏe mạnh. Đừng rời đi khi bé đang ngủ vì có thể thức dậy và bắt đầu khóc. Bạn sẽ phá vỡ sự tin tưởng của bé nếu bạn làm điều này. Hãy nhờ người thân giúp làm bé phân tâm bằng cách đưa bé món đồ chơi hoặc món ăn mà bé thích. Điều này sẽ giúp bé chuyển sự chú ý sang người thân.

8. Đừng khóc trước mặt bé

Hãy cố gắng kìm nén cảm xúc và đừng khóc trước mặt bé. Việc bạn khóc sẽ khiến bé hiểu rằng bạn cũng cảm thấy khó chịu khi phải xa bé. Vì vậy, bạn hãy vui vẻ và tạm biệt bé nhé.

9. Chơi với bé khi đi làm về

Sau giờ làm, hãy đến đón bé và dành thời gian để chơi với bé trước khi bạn làm việc khác. Điều này sẽ giúp bé hiểu rằng dù việc chia ly có thể khiến bé khó chịu nhưng việc gặp lại sẽ làm bé vui vẻ.

10. Giữ lời hứa

Nếu bạn hứa với bé một điều gì đó trước khi đi thì khi về, hãy giữ lời hứa. Bé sẽ tin tưởng nếu bạn làm như vậy. Điều đó cũng sẽ giúp bé trở nên độc lập và tự tin hơn khi không có bạn ở bên cạnh.

Rối loạn lo âu phân ly là gì?

Hội chứng lo lắng bị xa cách ở trẻ nhỏ thường kéo dài khoảng 2 năm. Tuy nhiên, nếu thời gian này dài hơn, có khả năng nó đã biến thành rối loạn lo âu phân ly (SAD).

Rối loạn lo âu phân ly đặc trưng bởi các mặt phát triển không phù hợp, lo lắng quá mức khi bị tách rời khỏi nhà hay người thân. Ngoài ra, bé còn sợ đi học, sợ ở một mình hay đi ngủ mà không có những đồ vật quen thuộc kèm theo. Việc bị tách rời đột ngột có thể dẫn đến những rối loạn về ý thức, trí nhớ hoặc nhận thức về môi trường. Trong trường hợp này, bé cần phải đến gặp bác sĩ.

Sự xa cách thường đem đến cho bạn và bé nhiều cảm giác khó chịu nhưng đây là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, nếu bạn thấy bé buồn bã hoặc trở nên tách biệt, hãy tìm hiểu lý do. Có thể bé bị bạn bắt nạt, bị người trông trẻ đối xử không tốt… Hãy chắc chắn rằng sự lo lắng của bé là do chia ly với bạn chứ không phải là vì một lý do nào khác.