Tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng đối với mẹ bầu và em bé

Ngày nay, càng nhiều mẹ bầu lựa chọn gây tê ngoài màng cứng như một phương pháp giảm đau khi chuyển dạ. Phương pháp này đem lại hiệu quả giảm đau đáng kể nhưng những tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng có thể ảnh hưởng đến cả mẹ bầu và em bé.

Thực tế là cũng như bất kỳ một loại thuốc hay thủ thuật y khoa nào, gây tê ngoài màng cứng ẩn chứa những nguy hiểm nhất định. Do đó, trước khi lựa chọn phương pháp gây tê ngoài màng cứng, mẹ bầu hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu qua những tác dụng phụ của phương pháp này đối với bạn và bé nhé!

Gây tê ngoài màng cứng là phương pháp như thế nào?

Gây tê ngoài màng cứng là một phương pháp giảm đau bằng thuốc thường được sử dụng trong quá trình chuyển dạ. Phương pháp này giúp ngăn chặn cơn đau ở một số bộ phận riêng biệt của cơ thể. Không giống với gây tê toàn thân, gây tê ngoài màng cứng chỉ phát huy tác dụng ở nửa dưới của cơ thể.

Với phương pháp này, thuốc tê được đưa vào các khoang ngoài màng cứng, xung quanh các dây thần kinh cột sống ở phần thắt lưng của mẹ bầu. Từ đó, thuốc sẽ phát huy tác dụng ở khi vực xung quanh vị trí được tiêm, phong bế các dây thần kinh chi phối các khu vực tương ứng trên cơ thể.

Tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng đối với mẹ bầu

Dù được đánh giá là một phương pháp hiệu quả nhưng gây tê ngoài màng cứng vẫn ẩn chứa những tác dụng phụ nhất định, bao gồm:

1. Gây hạ huyết áp

Việc thực hiện gây tê ngoài màng cứng có thể dẫn đến tình trạng hạ huyết áp đột ngột ở người mẹ. Từ đó, mẹ bầu có thể cảm thấy buồn nôn hoặc chóng mặt sau khi được gây tê. Chính vì vậy, các bác sĩ và hộ lý thường phải theo dõi liên tục huyết áp của bạn để đảm bảo rằng lưu lượng máu truyền đến bé vẫn ổn định và đầy đủ. Trong trường hợp giảm huyết áp, thuốc và oxy sẽ được bổ sung lập tức cho mẹ bầu.

2. Nhức đầu

Khoảng 1% các ca gây tê ngoài màng cứng gặp phải tình trạng đau đầu dữ dội, nguyên nhân thường là do rò rỉ các dịch não tủy ra khoang ngoài màng cứng. Nếu cơn đau đầu kéo dài liên tục sau sinh, bác sĩ bắt buộc phải thực hiện nghiệm pháp vá màng cứng bằng máu tự thân.

Trong nghiệm pháp này, các bác sĩ sẽ sử dụng chính máu của bạn để tiêm vào các khoang ngoài màng cứng, giúp vá vết rò, từ đó khắc phục tình trạng đau đầu.

3. Gặp khó khăn trong việc đi tiểu

Gây tê ngoài màng cứng có thể khiến bạn gặp nhiều khó khăn khi đi tiểu. Trong một số trường hợp hiếm gặp, các bác sĩ phải sử dụng ống thông để giúp các mẹ bầu đi tiểu sau khi gây tê ngoài màng cứng.

4. Đau lưng

Đau lưng là một trong những tác dụng phụ thường gặp nhất của gây tê ngoài màng cứng. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này thường là do đau nhức ở vị trí kim đâm vào. Một nguyên nhân khác có thể gây đau lưng là do rò rỉ các dịch não tủy hoặc các phản ứng dị ứng của cơ thể với thuốc hoặc các dịch được tiêm vào.

5. Việc chuyển dạ bình thường trở nên khó khăn hơn

Gây tê ngoài màng cứng có thể gây khó khăn trong việc đẩy em bé ra ngoài khi chuyển dạ. Do đó, bác sĩ sản khoa có thể phải áp dụng một số thủ thuật y khoa khác như mổ lấy thai hoặc đỡ đẻ bằng kẹp.

6. Tê bì sau sinh

Các bà mẹ thực hiện gây tê ngoài màng cứng có thể bị tê phần dưới cơ thể sau khi sinh. Trong trường hợp này, bạn cần phải có người dìu dù chỉ đi một đoạn đường khá ngắn. Tình trạng này có thể kéo dài vài ngày, vài tuần hoặc thậm chí vài tháng sau sinh.

7. Tổn thương thần kinh

Việc thực hiện gây tê ngoài màng cứng đôi khi có thể gây ra các tổn thương vĩnh viễn ở khu vực đặt các ống thông (catheter). Đối với trường hợp này, đôi khi cần phải có sự can thiệp y tế để điều trị và thường mất vài tuần hoặc vài tháng để hồi phục. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, mẹ bầu thậm chí không thể hồi phục hoàn toàn.

8. Các tác dụng phụ khác

Một số phụ nữ sau khi tiến hành gây tê ngoài màng cứng có thể gặp các vấn đề về tai (như ù tai), có cảm giác ngứa ran ở chân hoặc sốt.

Tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng đối với trẻ sơ sinh

Ngoài các tác dụng phụ đối với mẹ bầu, việc gây tê ngoài màng cứng cũng có thể ảnh hưởng đến em bé. Những tác dụng phụ bao gồm:

1. Các chức năng trong cơ thể của bé vẫn chưa phát triển hoàn toàn, vì vậy trẻ thường mất nhiều thời gian hơn để thải trừ các thuốc gây tê được truyền sang qua nhau thai. Ngoài ra, các thuốc này cũng có thể gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh.

2. Thuốc gây tê ngoài màng cứng có thể gây giảm huyết áp ở người mẹ, từ đó lượng máu và oxy cung cấp cho bé yêu cũng giảm. Tình trạng thai nhi bị thiếu nguồn cung cấp máu và oxy có thể ảnh hưởng đến một số chức năng trong cơ thể, gây khiếm khuyết cho bé nếu không được khắc phục kịp thời.

3. Một trong những tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng lên mẹ bầu chính là gây sốt. Điều này có thể ảnh hưởng đến chỉ số Apgar của bé. Trong một số trường hợp hiếm gặp, nó có thể khiến trẻ sơ sinh bị co giật và đôi khi dẫn đến tử vong.

Để tìm hiểu thêm về chỉ số Apgar, bạn có thể tham khảo tại bài viết Chỉ số apgar ở trẻ sơ sinh và điều bố mẹ cần biết.

4. Gây giảm nhịp tim ở trẻ sơ sinh.

5. Trong một số trường hợp, những em bé sinh ra từ các bà mẹ gây tê ngoài màng cứng có thể gặp các vấn đề đáng kể về tâm sinh lý.

6. Thuốc gây tê có thể ảnh hưởng lên các cơ vòm miệng của bé, vì vậy một số bé sinh ra gặp các vấn đề về ngậm và mút, thường tốn nhiều thời gian để trẻ có thể hoạt động lại bình thường.

7. Trong trường hợp mẹ bầu áp dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng, các bé thường mất nhiều thời gian để kiểm tra sau sinh hơn. Con bạn có thể phải ở trong phòng chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh (NICU) lâu hơn các em bé khác.

Tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng trong quá trình hậu sản

Gây tê ngoài màng cứng không chỉ được dùng trong quá trình chuyển dạ mà còn được sử dụng để giảm đau sau phẫu thuật. Tuy nhiên, các tác dụng phụ của gây tê ngoài màng cứng có thể được biểu hiện một quãng thời gian khá dài sau sinh.

Trong một số trường hợp, các em bé được sinh ra từ các bà mẹ sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng có thể bị ảnh hưởng bởi các tác dụng phụ của phương pháp này khi lớn lên. Dưới đây là một số tác dụng không mong muốn của gây tê ngoài màng cứng biểu hiện trong quá trình hậu sản:

1. Tụ máu ngoài màng cứng

Tác dụng phụ này thường hiếm gặp nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của người mẹ. Theo đó, khi thực hiện thủ thuật gây tê ngoài màng cứng, kim tiêm có thể xâm lấn vào các mạch máu ở đây khiến máu chảy ra các khoang ngoài màng cứng và phát triển thành các khối máu tụ. Các khối máu này chèn ép vào tủy sống và trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể gây liệt nửa chi dưới.

2. Nhiễm khuẩn

Điều này gây ra do kim hoặc ống thông đưa vào các khoang ngoài tủy sống nhưng không đảm bảo được độ vô trùng. Các vi khuẩn có thể theo các đường này xâm nhập vào cơ thể và gây ra những tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe. Khi đó, bệnh nhân có thể có các triệu chứng của tình trạng nhiễm khuẩn như sốt và tăng lượng bạch cầu trong máu.

2. Các vấn đề về thần kinh

Trong một số trường hợp, bạn có thể gặp phải các vấn đề liên quan đến thần kinh như tê bì, ngứa ran hoặc nhược cơ ở một số khu vực trên cơ thể vài giờ sau khi gây tê ngoài màng cứng. Nguyên nhân thường do tổn thương tủy sống khi đâm kim hoặc đặt ống thông vào các khoang.

3. Tê liệt

Tê liệt, nhược cơ hoặc mất cảm giác ở một vùng lớn trên cơ thể là một trong những tác dụng phụ hiếm gặp của gây tê ngoài màng cứng. Tình trạng này thường xảy ra do các khối máu (tụ ngoài màng cứng) hoặc mủ (áp xe) gây chèn ép, tổn thương đến tủy sống và các dây thần kinh xung quanh.

4. Đau lưng

Đau lưng có thể xảy ra ở quanh khu vực đâm kim ngoài màng cứng, thường do sự kích thích mô gây nên. Tuy nhiên, các cơn đau thường hết trong khoảng vài ngày sau sinh.

5. Kích ứng da

Các thuốc gây tê ngoài màng cứng có thể gây nên kích ứng da. Tình trạng này có thể tự động biến mất sau một quãng thời gian ngắn hoặc nhờ tác động của các thuốc khác. Tuy nhiên, việc kích ứng da thường không quá nghiêm trọng.

Gây tê ngoài màng cứng được xem là một phương pháp giảm đau mang lại hiệu quả cao trong quá trình chuyển dạ. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ. Chính vì vậy, thủ thuật này không được xem là an toàn tuyệt đối cho bà mẹ và em bé.

Thông thường, bác sĩ sẽ khuyên bạn không nên tác dụng quá nhiều vào quá trình chuyển dạ, trừ khi việc sinh thường ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe của bạn. Bạn cần cân nhắc thật kỹ khi lựa chọn gây tê ngoài màng cứng vì bạn và bé có thể gặp các tác dụng phụ nguy hiểm.

Phương Quỳnh/HELLO BACSI