Cơ chế phù trong suy tim và cách nhận biết phù do suy tim

Phù do suy tim là một triệu chứng thường thấy ở những người bệnh suy tim và chúng thường gây ra nhiều bất lợi cho sức khỏe. Do đó, việc giảm phù trong suy tim cần được ưu tiên hàng đầu khi điều trị.

Phù là tình trạng dịch cơ thể không được thải trừ ra khỏi cơ thể mà tích tụ lại bên trong các mô khiến chúng sưng lên. Phù nề có thể xuất hiện ở bất kỳ bộ phận nào nhưng thường thấy ở tay, cánh tay, bàn chân, mắt cá chân và cẳng chân.

Cơ chế phù trong suy tim là gì?

Khi bị suy tim, một hoặc cả hai ngăn dưới của tim (tâm thất trái và tâm thất phải) sẽ mất khả năng bơm máu hiệu quả. Đồng thời, khả năng thu hồi máu từ các cơ quan trở về tim cũng giảm sút dẫn đến máu ứ đọng tại các tĩnh mạch gây ra phù nề. Tình trạng này thường biểu hiện rõ nhất ở cẳng chân, bàn chân và mắt cá chân. Phù do suy tim cũng có thể xuất hiện ở bụng hoặc trong phổi (phù phổi) khiến người bệnh khó thở.

Ngoài ra, suy tim làm lượng máu giàu oxy được đưa đến nuôi dưỡng các cơ quan không đủ, trong đó bao gồm cả thận. Theo thời gian, thận bị tổn thương và giảm khả năng đào thải dịch dư thừa ra khỏi cơ thể. Đây cũng là nguyên nhân góp phần gây phù do suy tim.

Làm sao để xác định phù do suy tim hay do nguyên nhân nào khác?

Thực tế, phù còn là triệu chứng của rất nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau chứ không chỉ riêng ở suy tim, chẳng hạn như xơ gan, bệnh về thận, suy giãn tĩnh mạch chân… Vậy làm sao bạn có thể phân biệt được phù do suy tim hay do nguyên nhân khác?

Khi bạn bị suy tim trái tức là tâm thất trái không còn đủ mạnh để bơm máu đi, dịch sẽ bị ứ đọng trong phổi gây phù phổi. Khi đó, người bệnh sẽ bắt đầu cảm thấy khó thở, nhất là khi hoạt động gắng sức hoặc nằm xuống. Lý do là dịch dư thừa trong phổi làm cho đường hô hấp khó mở rộng khi hít vào.

Trường hợp suy tim phải (tâm thất phải bị suy yếu) thì dịch cơ thể sẽ tích tụ ở chi dưới như bàn chân, mắt cá chân. Phù ở chân là một dấu hiệu của suy tim phải. Tình trạng phù trong suy tim phải là phù mềm và sẽ lõm xuống để lại dấu tay khi ấn vào, vết lõm này có thể tồn tại vài phút. Nếu phù ấn không lõm thì đó không phải do suy tim gây nên.

Triệu chứng phù do suy tim thường biểu hiện rõ vào cuối ngày, sau khi người bệnh đứng hoặc ngồi trong thời gian dài và sẽ giảm bớt khi nằm xuống nghỉ ngơi. Ở giai đoạn suy tim nặng, phù có thể xuất hiện ở cả hai chân trên và cuối cùng tích tụ ở bụng (cổ trướng).

Phù bàn chân do suy tim khiến bạn không mang vừa giày, dép như bình thường

Bên cạnh đó, người bệnh suy tim ngoài bị phù nề còn kèm theo nhiều triệu chứng suy tim điển hình khác như khó thở, mệt mỏi, ho khan…

Kiểm tra cân nặng hàng ngày cũng là việc làm cần thiết ở những người bị suy tim. Tình trạng dịch cơ thể dư thừa tích tụ trong các mô sẽ được phản ánh qua cân nặng và mức độ khó thở.

Cách kiểm soát phù do suy tim

Phù nề trong suy tim làm tăng thể tích tuần hoàn gây tăng huyết áp, dẫn đến tăng gánh nặng cho tim. Điều này khiến cho tim phải hoạt động nhiều hơn bình thường và suy tim sẽ ngày càng trầm trọng hơn. Vậy nên, bác sĩ sẽ tập trung điều trị phù và khuyến khích bạn thay đổi lối sống, chế độ ăn để ngăn chặn suy tim tiến triển nặng thêm.

Sử dụng thuốc lợi tiểu

Thuốc lợi tiểu sẽ kích thích cơ thể tăng đào thải nước và muối dư thừa ra ngoài thông qua nước tiểu. Các nhóm thuốc lợi tiểu thường được sử dụng bao gồm thuốc lợi tiểu quai, thuốc lợi tiểu thiazid và thuốc lợi tiểu giữ kali. Tùy từng trường hợp mà bác sĩ sẽ chỉ định thuốc riêng lẻ hay phối hợp để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Bạn nên uống thuốc lợi tiểu vào buổi sáng thay vì uống trước khi đi ngủ để tránh hiện tượng đi tiểu ban đêm, làm gián đoạn giấc ngủ. Mặc dù tương đối an toàn nhưng nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng bất thường nào khi dùng thuốc lợi tiểu như đau đầu, chóng mặt, chuột rút, tiêu chảy…, hãy liên lạc với bác sĩ ngay lập tức.

Giảm lượng muối tiêu thụ hàng ngày

Nồng độ natri tăng cao sẽ khiến cơ thể có xu hướng giữ nước lại và khiến triệu chứng phù nề rõ ràng hơn. Vì vậy, người bệnh suy tim cần hạn chế lượng muối ăn vào hàng ngày.

Thay vì ăn những thực phẩm chiên xào, thức ăn chế biến sẵn được tẩm ướp nhiều gia vị (như thịt nguội, lạp xưởng, xúc xích…) hay các đồ muối chua, lên men, mắm… thì bạn nên dùng những món hấp, luộc.

Theo khuyến cáo, người bệnh suy tim nên ăn ít hơn 5g muối (khoảng 2g natri, tương đương khoảng 1 muỗng cà phê muối) mỗi ngày để hạ huyết áp và giảm nguy cơ tim mạch.

Tập luyện thể dục vừa phải

Cố gắng luyện tập thể dục thường xuyên, vừa sức sẽ giúp máu lưu thông tốt hơn, giảm bớt tình trạng ứ trệ trong vòng tuần hoàn gây nên phù ở người suy tim. Tuy nhiên, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ về những hạn chế trong vận động với tình trạng suy tim của bản thân.

Khi tập luyện thể dục, bạn có thể cảm thấy hơi khó thở, đổ mồ hôi và nhịp tim nhanh hơn bình thường một chút. Điều đó là phản ứng sinh lý hoàn toàn bình thường. Thế nhưng, nếu bạn cảm thấy các dấu hiệu và triệu chứng sau, hãy liên lạc ngay với bác sĩ:

• Cảm thấy rất khó thở, mệt mỏi, chóng mặt hoặc choáng váng khi tập luyện
• Nhịp tim nhanh và không đều sau khi nghỉ ngơi, nhịp tim tăng lên đến 120–150 nhịp/phút
• Cảm thấy đau hoặc tức ngực, cánh tay, cổ, hàm hay vai

Nói chung, phù do suy tim là một triệu chứng khá phổ biến, có thể xảy ra ở phần chi dưới như bàn chân, mắt cá chân hay gây phù phổi. Nếu không điều trị sớm, tình trạng này sẽ khiến cho suy tim ngày một trầm trọng hơn. Do đó, bạn cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ cũng như thay đổi lối sống, chế độ ăn uống để giữ cho trái tim khỏe mạnh.